Niwka (gmina)
| gmina wiejska | |||
| 1915–1953[1] | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo |
1915–1919: GGL | ||
| Powiat | |||
| Data powstania |
1 kwietnia 1915 | ||
| Data likwidacji |
12 września 1953 | ||
| Siedziba | |||
| Szczegółowy podział administracyjny (1952) | |||
| |||
Niwka – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1915–1953[2] w Kieleckiem i Katowickiem. Siedzibą gminy była Niwka (obecnie dzielnica Sosnowca)[3].
Okupacja austriacka[edytuj | edytuj kod]
Podczas I wojny światowej gmina Zagórze, należąca od 1867 do powiatu będzińskiego pod zaborem rosyjskim, została przedzieloną granicą państw okupacyjnych. Jej wschodnia, zasadnicza część z Zagórzem znalazła się pod okupacją austriacką, gdzie weszła w skład nowo utworzonego powiatu dąbrowskiego, zachowując nazwę Zagórze. Natomiast zachodnia część gminy Zagórze znalazła się pod okupacją niemiecką, gdzie weszła w skład reformowanego powiatu będzińskiego.
Niwka znalazła się po wschodniej, austriackiej stronie linii granicznej, gdzie początkowo pozostała w gminie Zagórze. W marcu 1915 poinformowano, że organizacja przeciętej granicą gminy Zagórze nie została jeszcze w pełni przeprowadzona[4], lecz począwszy od kwietnia 1915 w Dzienniku Urzędowym Obwodu Dąbrowskiego figuruje podział na trzy gminy wiejskie: Dańdówka, Niwka i Zagórze[5], a od maja 1915: Dańdówka, Niwka i Klimontów (ta ostatnia w miejsce zniesionej gminy Zagórze)[6]. 1 maja 1915 dla gmin Dąbrowa, Dańdówka, Niwka i Klimontów utworzono w Dąbrowie wspólny sąd gminny[6]. Począwszy do czerwca 1915 na omawianym obszarze pojawiają się cztery gminy: Dańdówka, Niwka, Klimontów i Zagórze (wydzielono więc ponownie gminę Zagórze z gminy Klimontow)[7].
W Dzienniku Urzędowym z 15 sierpnia 1915 ogłoszono, że z miejscowści Niwka wyłączono szyb "Modrzejów", przekazując go Zarządowi Niemieckiemu (gminie Modrzejów), natomiast do gminy Niwka włączono obszar zniesionej gmina Dańdówka wraz z szybem "Jerzy" kopalni Niwka[8]. Jedynie zachodnia część Dańdówki, objejmująca rurkownię i cegielnię Hrabia Renard oraz fabrykę lin drucianych A. Deichsel, znalazła się pod okupacją niemiecką, gdzie została uprzednio (31 lipca 1915) włączona do Sosnowca[9]. Po przyłączeniu gminy Dańdówka, gmina Niwka obejmowała cztery miejscowości Bobrek, Bór, Dańdówka i Niwka[10].
II Rzeczpospolita[edytuj | edytuj kod]
W okresie międzywojennym gmina Niwka należała do powiatu będzińskiego w woj. kieleckim[3].
W 1933 roku zarząd gminy Niwka wystąpił z projektem połączenia gminy Niwka z Modrzejowem (od 1915 w obrębie Sosnowca) w jedną gminę miejską uzasadniając to wspólnymi interesami publicznymi, lecz projekt ten nie został zrealizowany[11].
PRL[edytuj | edytuj kod]
Po wojnie gmina przez bardzo krótki czas zachowała przynależność administracyjną, lecz już 18 sierpnia 1945 roku została wraz z całym powiatem będzińskim przyłączona do woj. śląskiego[12] (od 6 lipca 1950 roku pod nazwą woj. katowickie[13], a od 9 marca 1953 jako woj. stalinogrodzkie[14]).
Zarówno według stanu z 1 stycznia 1946 roku jak i stanu z 1 lipca 1952 roku gmina Niwka składała się z 4 gromad: Bobrek, Bór, Dańdówka i Niwka[15][16].
12 września 1953 roku gmina została zlikwidowana, a jej obszar włączony do Sosnowca[17].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. kieleckiego; w czasie I i II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
- ↑ Do 11 września 1953 roku
- ↑ a b Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej - podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
- ↑ Amtsblatt des Kreises Dombrowa, 1915, No 1, poz. 1
- ↑ Amtsblatt des Kreises Dombrowa, 1915, No 3
- ↑ a b Amtsblatt des Kreises Dombrowa, 1915, No 5, poz. 58
- ↑ Amtsblatt des Kreises Dombrowa, 1915, No 8, poz. 102
- ↑ Dziennik Urzędowy Obwodu Dąbrowskiego, 1915, R. 1, No 12, poz. 152
- ↑ Kreis-Blatt des Kreises Bendzin, 1915, No. 24 (str. 5)
- ↑ Akta gminy Niwka – Archiwum Państwowe w Katowicach. [dostęp 2010-02-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
- ↑ Akta gminy Niwka – Archiwum Państwowe w Katowicach. [dostęp 2010-02-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)].
- ↑ Dz.U. z 1945 r. nr 27, poz. 167
- ↑ Dz.U. z 1950 r. nr 28, poz. 255
- ↑ Dz.U. z 1953 r. nr 13, poz. 51
- ↑ Podział administracyjny województwa śląsko-dąbrowskiego wraz ze skorowidzem gmin i gromad wydanym przez Wydawnictwa Instytutu Śląskiego w 1947 roku (stan z dnia 1 stycznia 1946)
- ↑ Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa (stan z dnia 1 lipca 1952)
- ↑ Dz.U. z 1953 r. nr 41, poz. 186