Święta Katarzyna (województwo dolnośląskie)
51°01′34″N 17°06′54″E/51,026111 17,115000| wieś | |
_ID_599825.jpg) Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
125 m n.p.m. |
| Liczba ludności (2021) |
2586[2] |
| Strefa numeracyjna |
71 |
| Kod pocztowy |
55-010[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DWR |
| SIMC |
0881213 |
Położenie na mapie gminy Siechnice  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wrocławskiego  | |
| 51°01′34″N 17°06′54″E/51,026111 17,115000[1]
| |
Święta Katarzyna (niem. Kattern[4]) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wrocławskim, w gminie Siechnice.
Wieś położona jest 9 kilometrów na południowy wschód od centrum Wrocławia, do 31.12.2009 r. była siedzibą gminy Święta Katarzyna.
W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa wrocławskiego.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Historia osadnictwa na tym terenie sięga 4200 lat p.n.e. Miejscowość po raz pierwszy wzmiankowana była w 1257 roku jako sancte Katherine. Nazwa wsi ma charakter kultowy i pochodzi od imienia patronki miejscowego kościoła. Od XVII wieku notowano niemieckie formy, najpierw Cathern, później Cattern i Kattern. Swoje dobra kuchenne posiadały tam osadzone we Wrocławiu zakony rycerskie: szpitalników–joannitów oraz krzyżowców z czerwoną gwiazdą. Poważnie zniszczona w czasie wojny trzydziestoletniej. W miejscowym kościele do około 1800 r. odprawiane były msze w języku polskim.
Dawny herb gminy Święta Katarzyna[edytuj | edytuj kod]
Herb gminy Święta Katarzyna przedstawiał na lewej (heraldycznie) połowie czarnego orła dolnośląskiego, z charakterystycznym półksiężycem i krzyżem na piersi – piastowskim symbolem wywodzącym się z czasów Henryka II Pobożnego. Prawa strona herbu przedstawiała koło i miecz na czerwonym tle – symbole męczeństwa świętej Katarzyny Aleksandryjskiej, od której wywodzi się nazwa miejscowości.
Zabytki[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są[5]:
- kościół parafialny pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej – Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej, z XIII w. (1257 r),
- zespół klasztorno-szpitalny ss. ze Zgromadzenia Chrystusa Dobrego Pasterza (obecnie prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej) z początku XX w. (1925 r.):
- kaplica I pw. Dobrego Pasterza,
- kaplica II północna,
- dom mieszkalny sióstr,
- budynek szpitalny,
- 6 budynków mieszkalno-gospodarczych,
- cmentarz,
- kaplica na cmentarzu,
- zespół kapliczek drogi krzyżowej.
Pozostałe zabytki:
- głowica późnogotyckiej kapliczki słupowej na koronie muru przykościelnego[6],
- dworzec kolejowy, XIX w.,
- kaplica cmentarza parafialnego, XIX w.,
- klasztor Sióstr Elżbietanek, XIX w.,
- budynek dawnego Urzędu Gminy, XIX w.,
- zespół zabudowań folwarcznych (ul. Powstańców Śl.), XIX w.
Edukacja, kultura i rozrywka[edytuj | edytuj kod]
W Świętej Katarzynie znajduje się Oddział Zespołu Przedszkoli w Żernikach Wrocławskich (ul. Dąbrowskiego 10); Publiczna Szkoła Podstawowa im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego Prymasa Tysiąclecia (ul. Główna 94) oraz Oddział Zamiejscowy Gimnazjum im. Księżnej Anny z Przemyślidów w Siechnicach (ul. Główna 94). Funkcjonuje również Gminne Centrum Kultury oraz Biblioteka Publiczna im. Andrzeja Waligórskiego (ul. Główna 82). W miejscowym parku znajdują się "Ścieżka Zdrowia" i Hala Sportowa im. Andrzeja Grubby, a przy miejscowym boisku działa Klub Sportowy "Orzeł Święta Katarzyna".
Religia i społeczeństwo[edytuj | edytuj kod]
Miejscowość jednolita wyznaniowo, choć podzielona kulturowo i mentalnie, szczególnie wśród starszego pokolenia jako pozostałość po okresie repatriacji z Kresów Wschodnich. Istnieje wyraźny podział na miejscowo rdzenną społeczność i na społeczność wrocławską, która nie utożsamia się ze społeczeństwem miejscowym. Święta Katarzyna nazywana jest "sypialnią Wrocławia". Dominuje wyznanie rzymskokatolickie. W Świętej Katarzynie znajduje się Sanktuarium Matki Bożej Częstochowskiej, ustanowione 16 października 1999 r. decyzją kard. Henryka Gulbinowicza – ówczesnego Arcybiskupa Metropolity Wrocławskiego, a konsekrowane 3 maja 2000 r. przez bpa Józefa Pazdura – ówczesnego Biskupa Pomocniczego Archidiecezji Wrocławskiej. Ze względu na obecność łaskami słynącego obrazu Matki Bożej Częstochowskiej, przywiezionego przez repatriantów w 1945 r. z miejscowości Dolina, miejscowość ma charakter pielgrzymkowy. W Świętej Katarzynie znajdują się dwa żeńskie domy zakonne: klasztor Zgromadzenia Sióstr Pasterek od Opatrzności Bożej (Siostry Pasterki) oraz klasztor Zgromadzenia Sióstr Świętej Elżbiety (Siostry Elżbietanki)[7].
Od 1948 r. posługę w parafii św. Katarzyny Aleksandryjskiej sprawował ks. Henryk Smoluk (1913-1974) były administrator parafii w Wełdzirzu w województwie stanisławowskim i były więzień sowieckich łagrów na Syberii[8].
Transport i komunikacja[edytuj | edytuj kod]
Święta Katarzyna jest miejscowością bardzo dobrze skomunikowaną. Miejscowość leży nieopodal drogi krajowej nr 94 oraz drogi wojewódzkiej nr 395 z dogodnym dojazdem do autostrady A4. Przez Świętą Katarzynę przechodzi Wschodnia Obwodnica Wrocławia (WOW). Do Świętej Katarzyny dawniej docierała komunikacja podmiejska: linie 900L, 900P oraz 910 obsługiwane przez Dolnośląskie Linie Autobusowe (DLA) Sevibus.
1 marca 2019 r. uruchomiona została Siechnicka Komunikacja Publiczna, w ramach której przez Świętą Katarzynę przejeżdżają autobusy 800, 840, 860 i 870 w stronę Siechnic i Żernik Wrocławskich. Zastąpiły one linie 900L, 900P i 910. Nowe autobusy jeżdżą częściej i obejmują nowe trasy na terenie Wrocławia, m.in. Tarnogaj[9]. Dodatkowo przez Świętą Katarzynę przebiega trasa komunikacji autobusowej na trasie Oława-Wrocław oraz Wrocław-Oława obsługiwanej przez PKS Oława. Istnieje również połączenie kolejowe z Wrocławiem i z Opolem.
Miejsca Pamięci[edytuj | edytuj kod]
- Dąb Pamięci tragicznie zmarłego Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego oraz wszystkich ofiar katastrofy lotniczej pod Smoleńskiem w dniu 10 kwietnia 2010 r. – znajduje się przed kościołem św. Katarzyny Aleksandryjskiej.
- Dąb Pamięci posadzony dla uhonorowania porucznika Józefa Nawarowskiego, (zamordowanego w Katyniu w 1940 r.) w ramach projektu "Katyń, ocalić od zapomnienia" – znajduje się przed kościołem św. Katarzyny Aleksandryjskiej.
- Dębem Pamięci Aleksandry Natalli-Świat Posłanki na Sejm RP, tragicznie zmarłej w katastrofie pod Smoleńskiem 10 kwietnia 2010 r., nazwano dąb, która sama posadziła, podczas jednej z wizyt w Świętej Katarzynie – znajduje się w miejscowym parku.
Ludzie związani ze Świętą Katarzyną[edytuj | edytuj kod]
- Piotr Dzięcioł – polski producent filmowy
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 138178
- ↑ Gmina w liczbach - Portal - Gmina Siechnice i Urząd Miejski w Siechnicach. [dostęp 2021-10-21]. (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1288 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo dolnośląskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 240-241 [dostęp 2014-05-01].
- ↑ Święta Katarzyna - gotycka kapliczka słupowa. kapliczki.org.pl. [dostęp 2013-11-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-11-05)].
- ↑ Kościół rzymskokatolicki na terenie obwodu stanisławowskiego w latach 1945–1991. Część 1 [online], Nowy Kurier Galicyjski, 25 maja 2021 [dostęp 2022-11-11] (pol.).
- ↑ Historia parafii - Parafia św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Świętej Katarzynie [online], swietakatarzyna.parafialnastrona.pl [dostęp 2022-11-11].
- ↑ MW, Święta Katarzyna pod Wrocławiem. Jak się tutaj mieszka? [online], cytrynowelove.pl [dostęp 2019-10-04].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Retrotek@ – historia Świętej Katarzyny. retroteka.home.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-21)].
- Strona Rady Osiedla. sw-katarzyna.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-28)].
- Siedziba gminy: Siechnice
| Miasto | |
|---|---|
| Część miasta | |
| Wsie | |
| Osady | |
| Przysiółki |
