1 Pułk Piechoty (Księstwo Warszawskie)

1 Pułk Piechoty

Historia
Państwo	Księstwo Warszawskie
Sformowanie	1806
Dowódcy
Pierwszy	płk Michał Grabowski
Ostatni	płk Ludwik Tadeusz Piotrowski
Działania zbrojne
pierwsza wojna polska 1807 wojna polsko austriacka 1809 druga wojna polska 1812 kampania 1813
Organizacja
Dyslokacja	Warszawa, Kalisz, Częstochowa
Rodzaj sił zbrojnych	Wojska lądowe
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	1 Dywizja 17 Dywizja - 1812 26 Dywizja - 1813

1 Pułk Piechoty – oddział piechoty Armii Księstwa Warszawskiego.

Kazimierz Małachowski

Formowanie i zmiany organizacyjne

Pułk został sformowany w 1806 w Warszawie. Stacjonował kolejno w miejscowościach tj.: Warszawa, Kalisz i Częstochowa. Pod koniec 1809 roku liczył 2690 żołnierzy. Według etatu z 1810 roku, pułk składał się ze 27 osobowego sztabu i trzech batalionów piechoty po 6 kompanii. Sztaby batalionów liczyć miały 4 osoby, a kompanie 136 żołnierzy. W sumie w pułku powinno służyć 2487 żołnierzy. Faktycznie stan osobowy oddziału był nieco mniejszy.

Zgodnie z zarządzeniem Napoleona z 17 maja 1811 roku, na terenie Księstwa Warszawskiego utworzono trzy dywizje. Pułk wszedł w skład 2 Dywizji.

W czasie przygotowań do inwazji na Rosję 1812 roku pułk włączony został w strukturę 17 Dywizji Jana Henryka Dąbrowskiego z V Korpusu Wielkiej Armii ks. Józefa Poniatowskiego.

Po przegranej kampanii rosyjskiej 1812 roku, powtórnie odtworzono pułk w składzie dwóch batalionów po 700 żołnierzy. Wszedł w skład 26 Dywizji dowodzonej przez Ludwika Kamienieckiego. Komendę nad pułkiem przejął płk Tadeusz Piotrowski.

Po abdykacji Napoleona, car Aleksander I wyraził zgodę na odesłanie oddziałów polskich do kraju. Miały one stanowić bazę do tworzenia Wojska Polskiego pod dowództwem wielkiego księcia Konstantego. 13 czerwca 1814 roku pułkowi wyznaczono miejsce koncentracji w Krakowie.

Żołnierze pułku

Pułkiem dowodzili:

• płk Michał Grabowski (od 4 stycznia 1807),
• płk Kazimierz Małachowski (od 8 kwietnia 1808),
• płk Stefan Koszarski (od 21 października 1812),
• płk Ludwik Tadeusz Piotrowski (od 18 stycznia 1813).

Działania bojowe pułku

Pułk brał udział w walkach w okresie pierwszej wojny polskiej 1807 roku, wojny polsko austriackiej, inwazji na Rosję 1812 roku i kampanii 1813 roku.

Bitwy i potyczki:

• Wały (5 maja 1807)
• Ruda (12 maja 1807)
• Raszyn (19 kwietnia 1809)
• Praga (25 i 27 kwietnia 1809)
• nad Wisłą (11 maja 1809)
• Ruda (16 maja 1809)
• Ruda (5 czerwca 1809)
• Sandomierz (7,9,12,13 i 16 czerwca 1809)
• Wrzawy (12 czerwca 1809)
• Kazimierzówka (8 września 1812)
• Horbaszewice (16 września 1812)
• Pankratowice i Borysów (21 listopada 1812)
• pod Berezyną (28 listopada 1812)
• Ebersdorf (6 września 1813)
• Penig i Lunzenau (7 października 1813)
• Chemnitz (9 października 1813)
• Lipsk (18 i 19 października 1813)

Mundur

Przepis ubiorowy z 3 września 1810 roku nie doprowadził jednak do całkowitego ujednolicenia munduru piechoty. Niektóre pułki dość znacznie różniły się od ustaleń regulaminowych. W 1 pułku piechoty były to kity czarne na czapkach fizylierów, szlify białe włóczkowe z frędzlami na ramionach fizylierów i patrontasze bez żadnych znaków.

Chorągiew

Chorągiew 1 pułku piechoty z 1807 roku

Bławat na stronie prawej (w lewo od drzewca) z tkaniny jedwabnej karmazynowej o wymiarach 55 cm x 55 cm. Pośrodku aplikowany z sukna białego orzeł polski. Dziób, nogi oraz pióra haftowane białym jedwabiem, korona, berło i jabłko haftowane srebrem z cekinami. Nad orłem napis haftowany jedwabiem białym: „PUŁK PIERWSZY PIECHOTY". Strona odwrotna z tkaniny jedwabnej niebieskiej, pośrodku orzeł taki sam jak poprzednio, lecz zwrócony odwrotnie. Napis również taki sam.

Orzeł 1 pułku piechoty

Na tkaninie jedwabnej białej o wymiarach 95 cm X 80 cm namalowany złotem orzeł francuski pod koroną, w takiej jednak skali i nie pośrodku tkaniny, iż tkanina zdaje się być mocno przycięta. Na jedwabiu znajdował się napis: Republique Francaise, a na odwrocie: "Legion Polonaise". W 1898 roku napis ten nie był już widoczny.

Powyższe szczegóły świadczyłyby, iż bławat tej chorągwi uległ zmianom i przeróbkom; pierwotnie prawdopodobnie należał do batalionu Legii Polskiej we Włoszech. Na drzewcu tablica. Na tle srebrnym, litery i złocone obramienie.

Bibliografia

• Szymon Askenazy, Bronisław Gembarzewski: Wojsko Polskie: Księstwo Warszawskie 1807–1814. Poznań: Wydawnictwo Kurpisz, 2003. ISBN 83-88841-47-5.
• Bronisław Gembarzewski: Rodowody pułków polskich i oddziałów równorzędnych od r. 1717 do r. 1831. Warszawa: Towarzystwo Wiedzy Wojskowej, 1925.
• Bronisław Gembarzewski: Żołnierz polski. Ubiór, uzbrojenie i oporządzenie od wieku XI do roku 1960. T.3 od 1797 do 1814 roku. Warszawa: 1964.
• Jan Wimmer: Historia piechoty polskiej do roku 1864. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1978.
• Gabriel Zych: Armia Księstwa Warszawskiego 1807 – 1812. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1961.