Andrew Bonar Law

Andrew Bonar Law
Data i miejsce urodzenia	16 września 1858 ; Kingston
Data i miejsce śmierci	30 października 1923 ; Londyn
	Premier Wielkiej Brytanii
Okres	od 23 października 1922; do 22 maja 1923
Przynależność polityczna	Partia Konserwatywna
Poprzednik	David Lloyd George
Następca	Stanley Baldwin
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Andrew Bonar Law (ur. 16 września 1858 w Kingston w Nowym Brunszwiku, zm. 30 października 1923 w Londynie) – premier Wielkiej Brytanii w latach 1922–1923. Law, z pochodzenia Kanadyjczyk, został premierem z ramienia Partii Konserwatywnej, lecz zły stan zdrowia zmusił go do złożenia urzędu.

Wczesne lata życia i początki kariery politycznej[edytuj | edytuj kod]

Był synem wielebnego Jamesa Lawa z Portrush z irlandzkiego hrabstwa Antrim oraz Annie Kidston, pochodzącą z Glasgow. W 1860 r. matka przyszłego premiera zmarła podczas porodu. Przez kilka następnych lat znajdował się pod opieką swojej ciotki, Janet Kidston, która mieszkała u szwagra do czasu swego powtórego zamążpójścia. W wieku 12 lat wyjechał wraz z nią do Szkocji. Kształcił się tam w Gilbertfield School w Hamilton w latach 1870–1873 oraz w Glasgow High School w latach 1873–1875.

W wieku 16 lat Bonar Law rozpoczął pracę w banku rodziny Kidstonów. Uczęszczał również na wieczorowe zajęcia organizowane przez Uniwersytet Glasgow. Następnie rozpoczął karierę biznesmena. W 1885 r. został partnerem w William Jacks & Co., firmie zajmującej się finansowaniem handlu żelazem. W 1890 r. zaręczył się z Annie Robley, którą poślubił 24 marca 1891 r. w Helensburgh w hrabstwie Dunbartonshire.

Andrew i Annie mieli razem siedmioro dzieci. Pierwsze z nich urodziło się martwe. Jedna z córek, Isabel, poślubiła sir Fredericka Sykesa. Najmłodszy syn Bonar Lawa, Richard, został 1. baronem Coleraine. Dwóch synów późniejszego premiera zginęło podczas I wojny światowej. Charles zginął walcząc w szeregach King’s Own Scottish Borderers w bitwie o Gazę w 1917 r. James, członek Royal Flying Corps, został w 1917 r. zestrzelony na froncie zachodnim.

Na czele Partii Konserwatywnej[edytuj | edytuj kod]

W 1900 r. Bonar Law został wybrany do Izby Gmin jako reprezentant okręgu Glasgow Blackfriars and Hutchesontown. W 1902 r. został parlamentarnym sekretarzem przy Zarządzie Handlu. Sprawował ten urząd do upadku konserwatywnego rządu Balfoura w 1905 r. Rok później przegrał wybory parlamentarne w swoim okręgu. Do Izby Gmin powrócił jeszcze w 1906 r. po wyborach uzupełniających w okręgu Dulwich. Ponownie przegrał wybory w 1910 r. i ponownie powrócił po wyborach uzupełniających, tym razem w okręgu Bootle w 1911 r.

Również w 1911 r. Arthur Balfour zrezygnował ze stanowiska lidera Partii Konserwatywnej. Nowym liderem został Bonar Law, który był kompromisowym kandydatem wysuniętym gdy Austen Chamberlain i Walter Long nie mogli uzyskać wystarczającego poparcia. W następnych latach w obszarze zainteresowania Bonar Lawa znajdowały się sprawy ceł oraz autonomii Irlandii.

W 1915 r. Bonar Law wszedł w skład gabinetu wojennego Herberta Henry’ego Asquitha jako minister ds. kolonii. Kiedy w 1916 r. nowym premierem został David Lloyd George, Bonar Law został kanclerzem skarbu i przewodniczącym Izby Gmin. W 1918 r. zmienił okręg wyborczy na Glasgow Central. W 1919 r. został Lordem Tajnej Pieczęci, pozostając jednocześnie przewodniczącym Izby Gmin. W 1921 r. zrezygnował ze stanowisk rządowych i partyjnych z powodu złego stanu zdrowia.

Premier Wielkiej Brytanii[edytuj | edytuj kod]

Bonar Law ponownie stanął na czele Partii Konserwatywnej w 1922 r., kiedy dotychczasowym lider, Austen Chamberlain, zrezygnował z powodu wystąpienia partii z koalicji rządowej. Bonar Law stanął również na czele nowego rządu. Wybory 1922 r. zakończyły się zwycięstwem konserwatystów, którzy uzyskali większość w Izbie Gmin.

Nowy premier nie pozostał jednak długo na swoim stanowisku. W 1923 r. zdiagnozowano u niego raka gardła. W maju Bonar Law zrezygnował ze stanowiska premiera. Zmarł jeszcze w tym samym roku w Londynie.

Gabinet Andrew Bonar Lawa, październik 1922 – maj 1923[edytuj | edytuj kod]

Osobny artykuł: Rząd Andrew Bonar Lawa.

Zmiany

kwiecień 1923 r. – Neville Chamberlain zastępuje Arthura Griffitha-Boscawena na stanowisku ministra zdrowia

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

R.J.Q. Adams, Bonar Law, John Murray, Londyn, 1999, ISBN 0-7195-5422-5.
Robert Blake, The Unknown Prime Minister: The Life and Times of Andrew Bonar Law, 1858-1923, Londyn, 1955

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Biogram Bonar Lawa na stronach 10 Downing Street

XVI wiek	John Baker Walter Mildmay John Fortescue
XVII wiek	John Fortescue Lord Dunbar Julius Caesar Fulke Greville Richard Weston Lord Barrett Lord Cottington Lord Culpepper Edward Hyde Lord Shaftesbury John Duncombe John Ernle Lord Delamere Richard Hampden Charles Montagu John Smith
XVIII wiek	John Smith Lord Carleton John Smith Robert Harley Robert Benson William Wyndham Richard Onslow Robert Walpole Lord Stanhope John Aislabie John Pratt Robert Walpole Samuel Sandys Henry Pelham William Lee Henry Bilson Legge George Lyttelton Henry Bilson Legge Lord Mansfield Henry Bilson Legge Lord Barrington Francis Dashwood George Grenville William Dowdeswell Charles Townshend Lord North John Cavendish William Pitt Młodszy John Cavendish William Pitt Młodszy
XIX wiek	William Pitt Młodszy Henry Addington William Pitt Młodszy Henry Petty Spencer Perceval Nicholas Vansittart Frederick Robinson George Canning Lord Tenterden John Charles Herries Henry Goulburn Lord Althorp Lord Denman Robert Peel Thomas Spring Rice Francis Baring Henry Goulburn Charles Wood Benjamin Disraeli William Ewart Gladstone George Cornewall Lewis Benjamin Disraeli William Ewart Gladstone Benjamin Disraeli George Ward Hunt Robert Lowe William Ewart Gladstone Stafford Northcote William Ewart Gladstone Hugh Childers Michael Hicks-Beach
XX wiek	Michael Hicks-Beach William Vernon Harcourt Randolph Churchill George Goschen William Vernon Harcourt Michael Hicks-Beach Charles Ritchie Austen Chamberlain Herbert Henry Asquith David Lloyd George Reginald McKenna Andrew Bonar Law Austen Chamberlain Robert Horne Stanley Baldwin Neville Chamberlain Philip Snowden Winston Churchill Philip Snowden Neville Chamberlain John Simon Kingsley Wood John Anderson Hugh Dalton Stafford Cripps Hugh Gaitskell Rab Butler Harold Macmillan Peter Thorneycroft Derick Heathcoat-Amory Selwyn Lloyd Reginald Maudling James Callaghan Roy Jenkins Iain Macleod Anthony Barber Denis Healey Geoffrey Howe Nigel Lawson John Major Norman Lamont Kenneth Clarke Gordon Brown
XXI wiek	Gordon Brown Alistair Darling George Osborne Philip Hammond Sajid Javid Rishi Sunak Nadhim Zahawi Kwasi Kwarteng Jeremy Hunt

XVIII wiek	Robert Walpole Samuel Sandys Henry Pelham Thomas Robinson Henry Fox William Pitt Starszy George Grenville Henry Fox George Grenville Henry Seymour Conway Lord North Charles James Fox Thomas Townshend Charles James Fox Lord North William Pitt Młodszy
XIX wiek	William Pitt Młodszy Henry Addington William Pitt Młodszy Charles James Fox Lord Howick Spencer Perceval Lord Castlereagh George Canning William Huskisson Robert Peel Lord Althorp John Russell Robert Peel John Russell Robert Peel John Russell Benjamin Disraeli John Russell Lord Palmerston Benjamin Disraeli Lord Palmerston William Ewart Gladstone Benjamin Disraeli William Ewart Gladstone Benjamin Disraeli Stafford Northcote William Ewart Gladstone Michael Hicks-Beach William Ewart Gladstone Randolph Churchill William Henry Smith Arthur Balfour William Ewart Gladstone William Vernon Harcourt Arthur Balfour
XX wiek	Arthur Balfour Henry Campbell-Bannerman Herbert Henry Asquith Andrew Bonar Law Austen Chamberlain Andrew Bonar Law Stanley Baldwin Ramsay MacDonald Stanley Baldwin Ramsay MacDonald Stanley Baldwin Neville Chamberlain Winston Churchill Stafford Cripps Anthony Eden Herbert Morrison James Chuter Ede Harry Crookshank Rab Butler Iain Macleod Selwyn Lloyd Herbert Bowden Richard Crossman Fred Peart William Whitelaw Robert Carr James Prior Edward Short Michael Foot Norman St John-Stevas Francis Pym John Biffen John Wakeham Geoffrey Howe John MacGregor Tony Newton Ann Taylor Margaret Beckett
XXI wiek	Margaret Beckett Robin Cook John Reid Peter Hain Geoff Hoon Jack Straw Harriet Harman George Young Andrew Lansley William Hague Chris Grayling David Lidington Andrea Leadsom Mel Stride Jacob Rees-Mogg Mark Spencer Penny Mordaunt

Królestwo Wielkiej Brytanii (1707–1800)	Robert Walpole (1721–1742) Lord Wilmington (1742–1743) Henry Pelham (1743–1754) Thomas Pelham-Holles (1754–1756) William Cavendish (1756–1757) Książę Newcastle (1757–1762) Lord Bute (1762–1763) George Grenville (1763–1765) Lord Rockingham (1765–1766) Lord Chatham (1766–1768) Książę Grafton (1768–1770) Lord North (1770–1782) Lord Rockingham (1782) Lord Shelburne (1782–1783) Książę Portland (1783) William Pitt Młodszy (1783–1800)
Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii (1801–1922)	William Pitt Młodszy (1801) Henry Addington (1801–1804) William Pitt Młodszy (1804–1806) Lord Grenville (1806–1807) Książę Portland (1807–1809) Spencer Perceval (1809–1812) Lord Liverpool (1812–1827) George Canning (1827) Lord Goderich (1827–1828) Książę Wellington (1828–1830) Lord Grey (1830–1834) Lord Melbourne (1834) Książę Wellington (1834) Robert Peel (1834–1835) Lord Melbourne (1835–1841) Robert Peel (1841–1846) John Russell (1846–1852) Lord Derby (1852) Lord Aberdeen (1852–1855) Lord Palmerston (1855–1858) Lord Derby (1858–1859) Lord Palmerston (1859–1865) Lord Russell (1865–1866) Lord Derby (1866–1868) Benjamin Disraeli (1868) William Ewart Gladstone (1868–1874) Lord Beaconsfield (Benjamin Disraeli) (1874–1880) William Ewart Gladstone (1880-1885) Lord Salisbury (1885–1886) William Ewart Gladstone (1886) Lord Salisbury (1886–1892) William Ewart Gladstone (1892–1894) Lord Rosebery (1894–1895) Lord Salisbury (1895–1902) Arthur Balfour (1902–1905) Henry Campbell-Bannerman (1905–1908) Herbert Henry Asquith (1908–1916) David Lloyd George (1916–1922) Andrew Bonar Law (1922)
Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (od 1922)	Andrew Bonar Law (1922–1923) Stanley Baldwin (1923–1924) Ramsay MacDonald (1924) Stanley Baldwin (1924–1929) Ramsay MacDonald (1929–1935) Stanley Baldwin (1935–1937) Neville Chamberlain (1937–1940) Winston Churchill (1940–1945) Clement Attlee (1945–1951) Winston Churchill (1951–1955) Anthony Eden (1955–1957) Harold Macmillan (1957–1963) Alec Douglas-Home (1963–1964) Harold Wilson (1964–1970) Edward Heath (1970–1974) Harold Wilson (1974–1976) James Callaghan (1976–1979) Margaret Thatcher (1979–1990) John Major (1990–1997) Tony Blair (1997–2007) Gordon Brown (2007–2010) David Cameron (2010–2016) Theresa May (2016–2019) Boris Johnson (2019–2022) Liz Truss (2022) Rishi Sunak (od 2022)

W Izbie Lordów (od 1834)	Książę Wellington (1834–1846) Lord Derby (1846–1868) Lord Malmesbury (1868–1869) Lord Cairns (1869–1870) Książę Richmond (1870–1876) Lord Beaconsfield (1876–1881) Lord Salisbury (1881–1902) Książę Devonshire (1902–1903) Lord Lansdowne (1903–1916) Lord Curzon (1916–1925) Lord Salisbury (1925–1931) Lord Hailsham (1931–1935) Lord Londonderry (1935) Lord Halifax (1935–1938) Lord Stanhope (1938–1940) Lord Caldecote (1940) Lord Halifax (1940) Lord Lloyd (1940–1941) Lord Moyne (1941–1942) Lord Salisbury (1942–1957) Lord Home (1957–1960) Lord Hailsham (1960–1963) Lord Carrington (1963–1970) Lord Jellicoe (1970–1973) Lord Windlesham (1973–1974) Lord Carrington (1974–1979) Lord Soames (1979–1981) Lady Young (1981–1983) Lord Whitelaw (1983–1988) Lord Belstead (1988–1990) Lord Waddington (1990–1992) Lord Wakeham (1992–1994) Lord Cranborne (1994–1998) Lord Strathclyde (1998–2013) Jonathan Hill, baron Hill of Oareford (2013–2014) Tina Stowell, baronessa Stowell of Beeston (2014–2016) Natalie Evans, baronessa Evans of Bowes Park (od 2016)
W Izbie Gmin (1834–1922)	Robert Peel (1834–1846) George Bentinck (1846–1847) Lord Granby (1848) Benjamin Disraeli (1849–1852) John Herries (1852–1876) Stafford Northcote (1876–1885) Michael Hicks-Beach (1885–1886) Randolph Churchill (1886–1887) William Henry Smith (1887–1891) Arthur Balfour (1891–1911) Andrew Bonar Law (1911–1921) Austen Chamberlain (1921–1922)
Liderzy Partii Konserwatywnej (od 1922)	Andrew Bonar Law (1922–1923) Stanley Baldwin (1923–1937) Neville Chamberlain (1937–1940) Winston Churchill (1940–1955) Anthony Eden (1955–1957) Harold Macmillan (1957–1963) Alec Douglas-Home (1963–1965) Edward Heath (1965–1975) Margaret Thatcher (1975–1990) John Major (1990–1997) William Hague (1997–2001) Iain Duncan Smith (2001–2003) Michael Howard (2003–2005) David Cameron (2005–2016) Theresa May (2016–2019) Boris Johnson (2019–2022) Liz Truss (2022) Rishi Sunak (od 2022)

W dniu powstania	Herbert Henry Asquith Arthur Balfour Augustine Birrell Andrew Bonar Law Lord Buckmaster Edward Carson Robert Cecil Austen Chamberlain Winston Churchill Lord Crewe Lord Curzon Edward Grey Lewis Harcourt Arthur Henderson Lord Kitchener Lord Lansdowne David Lloyd George Walter Long Reginald McKenna Walter Runciman Lord Selborne John Simon Thomas McKinnon Wood
Późniejsi członkowie gabinetu	Lord Crawford Henry Duke Edwin Samuel Montagu Herbert Samuel Frederick Smith Harold Tennant