Cerkiew Świętych Kosmy i Damiana w Nabierieżnych Czełnach
 161711045550005 z dnia 15 kwietnia 1993[1]
| |||||||||||||||
| cerkiew parafialna | |||||||||||||||
 Cerkiew Świętych Kosmy i Damiana w 2012 roku | |||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Republika | |||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||
| Adres |
pr. Nabierieżnoczełninskij, d. 42[1] | ||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||
| Eparchia | |||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Położenie na mapie Tatarstanu  | |||||||||||||||
Położenie na mapie Rosji  | |||||||||||||||
 55°42′49,5″N 52°22′00,6″E/55,713750 52,366833
| |||||||||||||||
Cerkiew Świętych Kosmy i Damiana w Nabierieżnych Czełnach (ros. Храм Космы и Дамиана – trb. Chram Kosmy i Damiana; tatar. Косма һәм Дамиан чиркәве – trl. Kosma ḥa̋m Damian čirka̋ve) – parafialna cerkiew przynależąca do eparchii kazańskiej Rosyjskiego Kościół Prawosławnego, znajdująca się w mieście Nabierieżnyje Czełny w Tatarstanie, w Rosji. Budynek wpisany jest do rejestru obiektów dziedzictwa kulturowego narodów Federacji Rosyjskiej o znaczeniu regionalnym[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Drewniana cerkiew w niewielkiej, położonej nad będącą dopływem Kamy rzeką Czełną, wsi Orłowka (współcześnie osiedle w granicach Nabierieżnych Czełn) istniała już pod koniec XVIII wieku[4][3]. W 1844 roku świątynia spłonęła, a w jej miejscu w 1854 roku (lub już w 1845 roku[2]) rozpoczęto budowę nowego obiektu, którego fundatorem był kupiec Iwan Iwanowicz Stachiejew z Jełabugi[4][3].
Budowę nowej świątyni zakończono w 1859 roku[4][2][3]. Średniej wielkości kamienna cerkiew wykonana została według wzorcowego projektu architekta Konstantina Thona w stylu bizantyjsko-rosyjskim – bowiem za czasów panującego wówczas cesarza Mikołaja I projekty w innych stylach architektonicznych nie były zatwierdzane przez władze[4]. 14 listopada tego roku świątynia została konsekrowana i przyjęła wezwanie św. Kosmy i św. Damiana[4][3][2].
W 1939 roku świątynia została zamknięta i przez długie lata służyła jako magazyn do przechowywania zboża oraz środków ochrony roślin[3]. W kwietniu 1985 roku rozporządzeniem Rady Ministrów Tatarskiej ASRR obiekt został wpisany na listę zabytków architektury o znaczeniu lokalnym miasta Breżniewa (ówczesna nazwa Nabierieżnych Czełn)[1]. Na początku lat 90. XX wieku budynek cerkwi zwrócono eparchii kazańskiej Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, a w latach 1990–1992 miał miejsce remont obiektu według projektu czełnińskiego architekta Markiza Basyrowa[4][3]. W ramach prac restauratorskich istniejące motywy neorosyjskie połączono z elementami eklektycznymi, wokół świątyni stworzono zaś zespół obejmujący ogrodzenie z bramami, kaplice i pawilony[4][3]. Całość po ukończeniu prac wpisano w kwietniu 1993 roku do rejestru zabytków historycznych i kulturowych o znaczeniu republikańskim Republiki Tatarstanu[1].
Cerkiew Świętych Kosmy i Damiana jest najstarszym budynkiem miasta Nabierieżnyje Czełny[3].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Budynek o tradycyjnej kompozycji osiowo-symetrycznej, bezkolumnowy, z cebulastą kopułą spoczywającą na cylindrycznym bębnie ozdobionym ostrzami w szerokich filarach między łukowatymi otworami okiennymi[3]. Bęben z kolei spoczywa na czworobocznej bryle centralnej o zaokrąglonych narożach[3]. Wejścia do cerkwi w niskich kruchtach. Nad wejściami znajdują się trzy łukowate otwory okienne[3]. Filary ozdobione są stylizowanymi pilastrami, których części kapitelowe służą jako imposty dla profili w kształcie stępek[3]. Attykę zdobi niewysoki szczyt[3]. Wąski refektarz ma długość pięciu otworów okiennych, zaś nad głównym wejściem do świątyni znajduje się trójkondygnacyjna dzwonnica kryta ośmiobocznym dachem namiotowym z jednym rzędem lukarn, również o stępkowym profilowaniu[3].
Galeria[edytuj | edytuj kod]
-
Wejście na teren zespołu cerkwi Świętych Kosmy i Damiana w Nabierieżnych Czełnach (2012) -
Cerkiew widziana od strony wejścia głównego (2021) -
Kopuła i dzwonnica świątyni (2012) -
Prospekt Nabierieżnoczełninskij z cerkwią widoczną po lewej (2012)
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e Здание церкви Косьмы и Дамиана – Сведения из Единого государственного реестра объектов культурного наследия (памятников истории и культуры) народов Российской Федерации. [w:] Портал открытых данных Министерства культуры Российской Федерации (Portal otwartych danych Ministerstwa Kultury Federacji Rosyjskiej) [on-line]. opendata.mkrf.ru. [dostęp 2023-05-25]. (ros.).
- ↑ a b c d ХРАМ Космы и Домиана. [w:] Челны [on-line]. chelny.inftech.ru, 2001. [dostęp 2023-05-26]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ros.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Храм свв. Космы и Дамиана, с. Орловка. [w:] Православное Закамье – Храмы благочиния [on-line]. pravchelny.ru, 2013. [dostęp 2023-05-26]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ros.).
- ↑ a b c d e f g h Храм свв. бесср. Космы и Дамиана (г. Набережные Челны п. Орловка). [w:] Казанская епархия РПЦ [on-line]. kazan.eparhia.ru, 2005. [dostęp 2023-05-26]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ros.).