Czesław Wojtyniak

Czesław Wojtyniak

dziekan
Data i miejsce urodzenia	19 lipca 1891 Puszczykowo, Królestwo Prus, Cesarstwo Niemieckie
Data i miejsce śmierci	1940 Kalinin, RFSRR, ZSRR
Przebieg służby
Lata służby	1915–1940
Siły zbrojne	Armia Cesarstwa Niemieckiego Wojsko Polskie
Formacja	Armia Wielkopolska
Jednostki	DOK IX
Stanowiska	dziekan okręgu korpusu
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa
Odznaczenia

Czesław Wojtyniak (ur. 19 lipca 1891 w Puszczykowie, zm. 1940 w Kalininie) – ksiądz prałat, dziekan Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Tablica upamiętniająca duchownych zamordowanych w ramach zbrodni katyńskiej odsłonięta w 2021 roku w krużganku bazyliki mniejszej pw. Trójcy Świętej i sanktuarium Relikwii Drzewa Krzyża Świętego na Świętym Krzyżu

Czesław Wojtyniak urodził się 19 lipca 1891 w Puszczykowie, w rodzinie Walentego i Agnieszki z Motylaków. Po ukończeniu szkoły powszechnej w Puszczykowie naukę kontynuował w Poznaniu, w „Königliches Auguste-Victoria-Gymnasium”. W 1903 został członkiem Towarzystwa Tomasza Zana, a w 1907 przewodniczącym koła w tym towarzystwie. Po złożeniu matury wstąpił do Seminarium Duchownego w Poznaniu. Studia teologiczne ukończył w 1914 w Seminarium Praktycznym w Gnieźnie i otrzymał święcenia kapłańskie. Posługę kapłańską rozpoczął jako wikariusz parafii w Pniewach, a następnie w Kostrzynie. W czasie pobytu w Gnieźnie był członkiem Polskich Drużyn Strzeleckich oraz współorganizatorem pisma „Brzask”.

W październiku 1915 został powołany do Armii Cesarstwa Niemieckiego i mianowany kapelanem 7 pułku grenadierów Króla Wilhelma I, którego macierzystym garnizonem była Legnica. W 7 pułku grenadierów służył do zakończenia I wojny światowej.

W czasie powstania wielkopolskiego był kapelanem w Kościanie i na froncie południowo-zachodnim. W 1919 mianowany został kapelanem 1 pułku Ułanów Wielkopolskich, a w grudniu tego roku również proboszczem 14 Dywizji Piechoty.

Autorzy wydanych w 1962 w Londynie „Dziejów 15 Pułku Ułanów Poznańskich (1 Pułku Ułanów Wielkopolskich)” tak scharakteryzowali sylwetkę swojego kapelana „Bardzo zżyty z pułkiem, lubiany przez wszystkich i wzorowo opiekujący się ułanami (...) Średniego wzrostu, rudawy blondyn, spokojnego usposobienia, taktowny i wyrobiony, był ideałem kapelana, który starał się zawsze być przy oddziale, nie bojąc się niewygód i nie unikając siodła, gdy było to potrzebne”.

W uzasadnieniu wniosku o nadanie Krzyża Walecznych napisano „W czasie akcji na tyły npla [nieprzyjaciela] podczas ofensywy na Mińsk Litewski w dniach 7, 8 i 9 sierpnia 1919 r. w czasie boju znajdował się w pierwszej linii, nie tylko spełniając swoje duchowe posługi, ale osobistym męstwem służąc wzorem i przykładem ułanom”.

Po zakończeniu wojny z bolszewikami skierowany został na Górny Śląsk, gdzie był kapelanem powstania. Następnie wyznaczony został na stanowisko zastępcy dziekana (zarządcy duszpasterstwa wyznania rzymskokatolickiego) Okręgu Korpusu Nr VII w Poznaniu i proboszczem parafii wojskowej Świętego Józefa Oblubieńca w Poznaniu. Z dniem 1 września 1929 przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza na stanowisko kapelana Brygady „Nowogródek” w Baranowiczach. Po roku został mianowany dziekanem Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu. W połowie 1934 przeniesiony do Polowej Kurii Biskupiej w Warszawie na stanowisko kierownika referatu. W 1939 został powołany na stanowisko kanclerza kurii polowej – zastępcę biskupa polowego Józefa Gawliny.

W czasie kampanii wrześniowej 1939 po agresji ZSRR na Polskę w nieznanych okolicznościach trafił do niewoli radzieckiej. Początkowo był przetrzymywany w Wołoczyskach, pocieszając w tym czasie duchowo polskich żołnierzy. Następnie więziony w obozie w Kozielsku. W tym samym roku, w Wigilię Bożego Narodzenia wywieziony został z obozu. Prawdopodobnie przewieziono go do Kalinina i tam zamordowano, a następnie pochowano w Miednoje.

W sierpniu 1941 biskup Józef Gawlina, nie wiedząc o tragicznej śmierci prałata, mianował go wikariuszem generalnym Armii Polskiej w ZSRR.

Postanowieniem nr 112-48-07 Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Lecha Aleksandra Kaczyńskiego z 5 października 2007 został mianowany pośmiertnie do stopnia generała brygady. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Awanse

• proboszcz – starszeństwo z dniem 1 czerwca 1919 (w 1924 zajmował – 13 lokatę, w 1928 – 12, w 1929 i 1930 – 11, a w 1932 – 8 lokatę na liście starszeństwa księży kapelanów zawodowych)
• dziekan – starszeństwo z dniem 19 marca 1937
• generał brygady – pośmiertnie 5 października 2007

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Walecznych – dwukrotnie (po raz drugi w 1921)
• Medal Niepodległości
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Krzyż Pro Ecclesia et Pontifice

Bibliografia

• Jan Kiński, Czesław Wojtyniak W: Pro Memoria, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 4 (146) z 1993 r., s. 374-375.
• Miednoje. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. T. II. Warszawa: 2006, s. 1015. ISBN 83-89474-06-9.
• JanuszJ. Odziemkowski JanuszJ., Służba duszpasterska Wojska Polskiego 1914-1945, Warszawa: Dom Wydawniczy Bellona, 1998, s. 135, 166, ISBN 83-11-08814-4, OCLC 751468346 .
• Katedra polowa WP
• Wykaz duchowieństwa wojskowego oraz parafij, kościołów i kaplic wojskowych wyznania katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej na 1928 r., Polowa Kuria Biskupia, Warszawa 1928, s. 22 i 30.
• Wykaz duchowieństwa wojskowego oraz parafij, kościołów i kaplic wojskowych wyznania katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej na 1928 r., Polowa Kuria Biskupia, Warszawa 1929, s. 23 i 32.
• Wykaz duchowieństwa wojskowego oraz parafij, kościołów i kaplic wojskowych wyznania katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej na 1930 r., Polowa Kuria Biskupia, Warszawa 1930, s. 28, 34.
• Rocznik Oficerski 1924, s. 57, 1296.
• Rocznik Oficerski 1928, s. 839.
• Rocznik Oficerski 1932, s. 405, 897.
• Lance do boju: szkice historyczne z dziejów jazdy wielkopolskiej X wiek - 1945 r. / pod red. nauk. Bogusława Polaka, Krajowa Agencja Wydawnicza, Poznań 1986, wyd. I, ISBN 83-03-01373-4, s. 211.