Garnizon Dwór Armii Krajowej

Garnizon Dwór
Armii Krajowej

Historia
Państwo	Polskie Państwo Podziemne
Rozformowanie	1943
Organizacja
Podległość	Okręg Wilno AK

Garnizon Dwór – struktura terytorialna i bojowa Okręgu Wilno Armii Krajowej swym zasięgiem obejmująca miasto Wilno.

Dowództwo

• komendant garnizonu:

kpt. Aleksander Wasilewski - do marca 1940

kpt. Karol Zieliński „Czarew” - 1940

mjr Leon Koplewski „Skarbek", „Bezmian” - 1944

• szef sztabu komendy miasta:

ppor. Antoni Burzyński „Kmicic” - do listopada 1940

kpt. Dąbrowski „Kryś” - 1944

• kwatermistrz:

por. Julian Pietraszewski „Julian” - 1940

por. Kazimierz Pietraszkiewicz „Konrad” - 1944

Organizacja garnizonu

Konspiracyjny garnizon miasta Wilna podzielony był na dzielnice, a te z kolei na trzy rejony każda. Dzielnica konspiracyjna miała przygotować w konspiracji batalion strzelecki, złożony z trzech kompanii wystawianych przez rejony.

W skład „Dworu” początkowo wchodziły cztery dzielnice: Śródmieście z Antokolem i Zarzeczem, Kalwaryjska, Zwierzyniec i Zakret, Nowy Świat.

Wiosną 1940 zreorganizowano garnizon. Posiadał on wtedy następujący podział i obsadę etatową:

• Dzielnica „A” – Śródmieście
• Dzielnica „B” – Kalwaryjska, mjr Tadeusz Topór-Wąsowski
• Dzielnica „C” – Zwierzyniec i Zakret, ppor. Klott
• Dzielnica „D” – Antokol i Zarzecze, mjr Władysław Zarzycki „Rojan”
• Dzielnica „E” – Nowy Świat i Wilcza Łapa

W styczniu 1943 zlikwidowano podział okręgu na „Dwór” i „Pole”. Od tej pory okręg dzielił się na garnizon miasta Wilno i Inspektoraty.

W 1944 podział garnizonu wyglądał następująco:

• Dzielnica „A” - obszar na prawym brzegu Wilii, zamieszkiwany przez rodziny wojskowe, zgrupowane wokół licznych tam koszar. Dowódca: mjr Bolesław Zagórny „kapitan Jan” (1944)
• Dzielnica „B” - obejmowała Zwierzyniec. Granica biegła między ul. Zakretową, Małą Pohulanką, Skopówką, Wielką, Ostrobramską (do toru kolejowego), a z drugiej strony Wilią i Wilejką Dowódca: mjr Władysław Zarzycki „Rojan”
• Dzielnica „C” - obejmowała tereny między prawym brzegiem Wilejki i lewym brzegiem Wilii - Antokol, Zarzecze i Belmont. Dowódca: kpt. Topór-Wąsowski „Nowicki” (1944)
• Dzielnica „D” - obszar na południe od dzielnicy „B”. Jej granica przebiegała ul. Dolną do Zakretowej, Małej Pohulanki, Poznańskiej i Skopówki do ul. Wielkiej, dalej na zachód od ul. Wielkiej i Ostrobramskiej do toru kolejowego i wzdłuż toru do Kolonii Wileńskiej. Południową granicę stanowiły tereny kolejowe. Dowódca: kpt. Józef Grzesiak „Czarny”, „Kmita”
• Dzielnica „E” - obszar na południe od terenów kolejowych do lotniska na Porubanku włącznie. Dowódca: kpt. Aleksander Tomaszewski „Al”

Bibliografia

• Roman Korab-Żebryk: Operacja wileńska AK. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985. ISBN 83-01-04946-4.
• Longin Tomaszewski: Kronika Wileńska 1941-1945: z dziejów Polskiego Państwa Podziemnego. Warszawa: Pomost, 1992. ISBN 83-85521-09-7.
• Jarosław Wołkonowski, Grzegorz Łukomski: Okręg Wileński Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej w latach 1939-1945. Warszawa: Adiutor, 1996. ISBN 83-86100-18-4.