Wileńska Brygada Armii Krajowej „Gozdawa”
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1944 |
| Rozformowanie |
1944 |
| Nazwa wyróżniająca |
Wileńska |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
„Gozdawa” |
| Działania zbrojne | |
| operacja „Ostra Brama” | |
| Organizacja | |
| Formacja | |
| Podległość | |
Wileńska Brygada Armii Krajowej „Gozdawa” – polski oddział partyzancki[a] Okręgu Wilno Armii Krajowej.
Formowanie i walki brygady[edytuj | edytuj kod]
Żołnierze brygady „Gozdawa” brali udział w operacji „Ostra Brama”. Walczyli w Zgrupowaniu nr 2 Okręgu Wilno Armii Krajowej, z którym wyruszyli w kierunku Wilna. W lipcu 1944 brygada liczyła ok. 300–400 partyzantów[2]; w czasie walk została zdziesiątkowana.
Jeszcze 26 czerwca mjr dypl. Teodor Cetys „Sław” i ppłk Zygmunt Blumski „Strychański” przedstawili do zatwierdzenia ppłk. „Wilkowi” plan akcji na Wilno. Rozkaz operacyjny nr 1 „Ostra Brama” zawierał ogólne wytyczne walki o miasto i wycinkowe rozkazy dla oddziałów partyzanckich. Planowano między innymi utworzenie Zgrupowania Bojowego nr 4 „Południe” pod dowództwem kpt. Stanisława Sędziaka „Warty”. Składać się ono miało z 7 Brygady i oddziału „Gozdawy” oraz II batalionu por. „Krysi” i VII batalionu por. „Ostoji”[3].
Zgrupowanie Bojowe nr 4 nie wzięło udziału w uderzeniu na Wilno. Sytuacja, jaka wytworzyła się w tym zgrupowaniu w okresie 6–7 lipca 1944, nie jest do końca wyjaśniona. 7 Brygada i Brygada „Gozdawy” stacjonowała w Puszczy Rudnickiej. Kpt. „Warta” po przybyciu do Puszczy Rudnickiej nawiązał łączność z inspektorem trockim kpt. Jerzym Bronikowskim ps. „Jan Czarny” i z dwoma brygadami: 7. i „Gozdawy”. Prawdopodobnie Zgrupowanie to nie potrafiło przyśpieszyć o dobę uderzenia na Wilno, tzn. przeprowadzić atak w nocy z 6 na 7 lipca. Z rana 7 lipca kpt. „Warta” otrzymał wiadomość, że do Wilna nie można dostać się, gdyż toczy się tam walka. Około południa 7 lipca przez Puszczę Rudnicką maszerowały już oddziały Armii Czerwonej. Spowodowało to, że w 7 Brygadzie i Brygadzie „Gozdawy” ogłoszono demobilizację, ale już około 10 lipca przeprowadzono powtórną mobilizację i skoncentrowano się w Skorbucianach[4].
Żołnierze brygady[edytuj | edytuj kod]
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Nazwa „brygada” określała stopień samodzielności partyzanckiej danego oddziału. Na samodzielność pozwalał pewien minimalny stan (około 300 ludzi) i to była dolną granicą pojęcia „brygada”. Granica górna, określona względami swobody ruchu i manewrowania w walkach na tyłach nieprzyjaciela, wynosiła około 1000 ludzi[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ PSZ w II WŚ. Armia Krajowa 1950 ↓, s. 600.
- ↑ Boradyn, Chmielarz i Piskunowicz 1997 ↓, s. 52.
- ↑ Wołkonowski i Łukomski 1996 ↓, s. 266.
- ↑ Wołkonowski i Łukomski 1996 ↓, s. 270.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Komisja Historyczna Polskiego Sztabu Głównego w Londynie: Polskie Siły Zbrojne w drugiej wojnie światowej. Armia Krajowa. T. III. Londyn: Instytut Historyczny im. Generała Sikorskiego, 1950.
- Roman Korab-Żebryk: Operacja wileńska AK. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1985. ISBN 83-01-04946-4.
- Zygmunt Boradyn, Andrzej Chmielarz, Henryk Piskunowicz: Z dziejów Armii Krajowej na Nowogródczyźnie i Wileńszczyźnie (1941–1945). Radom: Ośrodek Kształcenia i Doskonalenia Kadr, 1997. ISBN 8390716803.
- Struktura Organizacyjna Armii Krajowej, Marek Ney-Krwawicz w: Mówią wieki nr 9/1986.
- Jarosław Wołkonowski, Grzegorz Łukomski: Okręg Wileński Związku Walki Zbrojnej Armii Krajowej w latach 1939-1945. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adiutor”, 1996. ISBN 83-86100-18-4.
