Irlandia Północna

Irlandia Północna
Northern Ireland
Tuaisceart Éireann
Norlin Airlann
	Dewiza: (łacina) Quis separabit? ; (Kto nas rozdzieli?)
Język urzędowy	angielski, irlandzki, scots
Stolica	Belfast
Ustrój polityczny	monarchia konstytucyjna
Typ państwa	autonomiczna część Wielkiej Brytanii
Głowa państwa	królowa Elżbieta II
Głowa terytorium	Premier Wielkiej Brytanii Theresa May
Szef rządu	premier Arlene Foster
Powierzchnia ; • całkowita	; 14 130 km²
Liczba ludności (2016); • całkowita ; • gęstość zaludnienia	; 1 862 964; 132 osób/km²
PKB (PSN) (2003); • całkowite ; • na osobę	; 33,2 mld dolarów międzynar.; 19 603 dolarów międzynar.
Waluta	Funt szterling (GBP, £)
powołany na podstawie Government of Ireland Act	3 Maja 1921
Religia dominująca	protestantyzm, katolicyzm
Strefa czasowa	UTC , czas letni: UTC+1
Domena internetowa	.uk, .eu
Kod telefoniczny	+44 28
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Wiadomości w Wikinews
	Hasło w Wikisłowniku

Następująca wersja przejrzana tej strony, którą oznaczono 14 sty 2018, była oparta na tej wersji.

Irlandia Północna – prowincja, jedna z części składowych Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej. Jej stolicą jest Belfast. Część władzy ustawodawczej na rzecz prowincji wykonuje Zgromadzenie Irlandii Północnej.

Historia

Irlandia Północna powstała w 1921, gdy po utworzeniu Wolnego Państwa Irlandzkiego, sześć z dziewięciu hrabstw północno-wschodniej prowincji Ulster (irl. Ulaidh) pozostało przy Zjednoczonym Królestwie. W hrabstwach tych dominowali protestanci, w większości potomkowie szkockich i angielskich osadników, którzy nie chcieli mieszkać w katolickiej Irlandii.

Konflikty w Irlandii Północnej trwają od średniowiecza, kiedy cała Irlandia znalazła się pod panowaniem Anglii. W XVII wieku rozpoczęto zasiedlanie Irlandii przez ludność angielską i szkocką, a ziemie dla osadników zdobywano, usuwając z nich właścicieli irlandzkich. Zapoczątkowało to wrogość między Anglikami a Irlandczykami, spotęgowaną różnicami religijnymi: Irlandczycy to katolicy, przybysze zaś to głównie protestanci. Liczne bunty i powstania doprowadziły w 1921 roku do utworzenia niepodległej Irlandii. Jednak w granicach Wielkiej Brytanii pozostała Irlandia Północna, którą w większości zamieszkują protestanci pochodzenia angielskiego. Walkę o połączenie z Irlandią prowadziła Irlandzka Armia Republikańska (IRA). Pod koniec lat 60. XX wieku wybuchł krwawy konflikt w Irlandii Północnej pomiędzy republikanami dążącymi do zjednoczenia wyspy a unionistami. Dopiero w 1998 roku zawarto porozumienie pokojowe, za które dwaj jego współtwórcy – John Hume i David Trimble – otrzymali pokojową nagrodę Nobla. W 2005 roku Irlandzka Armia Republikańska ogłosiła całkowite rozbrojenie.

Na sytuację w Irlandii Północnej na początku XXI wieku wpływ miały stosunki demograficzne. Dwie najsilniejsze grupy etniczne – Irlandczycy i Brytyjczycy mieli własne wizje przyszłych losów prowincji i najczęściej to narodowość determinowała opcje polityczne. Trwający przez wiele dekad konflikt między zwolennikami pozostania przez Irlandię Północną w Wielkiej Brytanii a zwolennikami włączenia jej do Republiki Irlandii został rozstrzygnięty w porozumieniu wielkopiątkowym.

Według danych ze spisu powszechnego w 2001 w Irlandii Północnej mieszkało 1 685 267 osób. W 2011 roku liczba ta wzrosła do 1 810 863^[3]

Podział administracyjny

Osobny artykuł: Podział administracyjny Irlandii Północnej.

Irlandia Północna podzielona jest na 11 dystryktów.

Miasta w Irlandii Północnej

Antrim, Armagh
Ballycastle, Ballyclare, Ballymena, Ballymoney, Ballynahinch, Banbridge, Bangor, Belfast
Carrickfergus, Carryduff, Coalisland, Coleraine, Comber, Cookstown, Craigavon
Derry, Donaghadee, Downpatrick, Dromore, Dundonald, Dungannon
Enniskillen
Holywood
Kilkeel
Larne, Limavady, Lisburn, Lurgan
Magherafelt, Maghera
Newcastle, Newry, Newtownabbey, Newtownards
Omagh
Portadown, Portrush, Portstewart
Randalstown
Strabane
Warrenpoint

Demografia

Liczba mieszkańców według miejsca urodzenia (dane ze spisu powszechnego 2001):

Irlandia Północna: 1 534 268 (91,0%)
Anglia: 61 609 (3,7%)
Szkocja: 16 772 (1,0%)
Walia: 3008 (0,2%)
Irlandia: 39 051 (2,3%)
Herb Irlandii Północnej z lat 1953-1972
inny kraj Unii Europejskiej: 10 355 (0,6%)
inny kraj: 20 204 (1,2%)

Spis został wykonany jeszcze przed otwarciem rynku Wielkiej Brytanii dla obywateli nowych krajów Unii Europejskiej – nie uwzględniają więc napływu licznych pracowników niepochodzących z Wysp Brytyjskich. Ponad 99% mieszkańców jest rasy białej, jest to największy odsetek w Wielkiej Brytanii.

Wyznania religijne

Najsilniejszą zwartą grupą religijną jest katolicyzm – ok. 40% społeczeństwa. Wyznawcy protestantyzmu są nieco liczniejsi, jednak należą do różnych wyznań.

**Wyznania religijne w Irlandii Północnej w latach 1961–2001**
Religie	1961	1991	2001
Katolicy	34,9%	38,4%	40,3%
Prezbiteriański Kościół w Irlandii (Presbyterian Church in Ireland; kalwini)	29,0%	21,4%	20,7%
Kościół Irlandii (Church of Ireland; anglikanie)	24,2%	17,7%	15,3%
Inne religie (również inne wyznania protestanckie)	9,3%	11,5%	9,9%
Religia nieokreślona lub jej brak	2,0%	11,1%	14,0%

Irlandia Północna nie ma kościoła państwowego. Niegdyś ustanowiony Kościół Irlandii (Church of Ireland) został oddzielony od państwa ustawą 1869, która weszła w życie w 1871 roku. Obecnie skupia około 15,3% populacji Irlandii Północnej. Największym kościołem protestanckim jest Prezbiteriański Kościół Irlandii, skupiający około 20,7% populacji. Razem z innymi kościołami, protestanci stanowili około 53,1% populacji prowincji (2001).

Opcje polityczne mieszkańców

Poglądy polityczne mieszkańców Irlandii Północnej w dużym stopniu związane są z ich wyznaniem religijnym. Najbardziej licznie reprezentowani są zwolennicy pozostania prowincji w granicach Zjednoczonego Królestwa (ok. 38% społeczeństwa), natomiast liczba osób pragnących przyłączenia do Irlandii wynosiła w 2004 niewiele ponad 20% osób. W ostatnich latach obserwuje się wzrost zwolenników trzeciej opcji – powstania niezależnego państwa Irlandii Północnej – chęć taką deklaruje 29% protestantów (na 68% poglądów pro-brytyjskich) oraz 36% katolików (wobec 60%, będących zwolennikami zjednoczenia Irlandii). Ogólnie sondaże szacują liczbę osób, które mogłyby poprzeć trzecią opcję na 35%, a więc więcej niż pro-irlandzką^[4].

Transport

W Irlandii Północnej funkcjonują trzy lotniska – Belfast-City George Best, Belfast-International oraz Derry. Główne porty morskie znajdują się w Belfaście i Larne, które przewożą głównie pasażerów pomiędzy Irlandią Północną a Wielką Brytanią. Linie kolejowe NI Railways, będące własnością rządu (w odróżnieniu od Anglii, Szkocji i Walii, gdzie kolej została sprywatyzowana) przewożą pasażerów pomiędzy większością miast w prowincji. Pomiędzy Dublinem i Belfastem kursują specjalne pociągi Enterprise.

W Irlandii Północnej obowiązuje ruch lewostronny. Główne autostrady to M1 o długości 61 km, łącząca południowo-wschodni Belfast z Dungannon, M2 o długości 36 km, rozpoczynająca się w północnym Belfaście i kończąca w Antrim, M3 o długości 1,3 km, będąca mostem nad rzeką Lagan, łacząca się z autostradą M2 oraz M5 o długości 2,3 km, rozpoczynająca się w północnym Belfaście w mieście Newtownabbey.

Przypisy

↑ Office for National Statistics. [dostęp 11-07-2016]. (ang.).
↑ Population Clock Northern Ireland. [dostęp 11-07-2016]. (ang.).
↑ Census 2011. Key Statistics for Northern Ireland. [dostęp 12-04-2014]. (ang.).
↑ NI Life and Times Survey - 2003: UNINATID [online], www.ark.ac.uk [dostęp 2017-11-24] .

Linki zewnętrzne

[1] Office for National Statistics. [dostęp 11-07-2016]. (ang.).

[2] Population Clock Northern Ireland. [dostęp 11-07-2016]. (ang.).

[3] Census 2011. Key Statistics for Northern Ireland. [dostęp 12-04-2014]. (ang.).

[4] NI Life and Times Survey - 2003: UNINATID [online], www.ark.ac.uk [dostęp 2017-11-24] .

[1]

[2]

[3]

[4]