Jerzy Lewakowski

Jerzy Wiktor Lewakowski

Vocarelli X

podpułkownik geograf
Data i miejsce urodzenia	23 marca 1891 Lwów
Data i miejsce śmierci	wiosna 1940 Katyń
Przebieg służby
Lata służby	1914–1940
Siły zbrojne	Armia Austro-Węgier Wojsko Polskie
Jednostki	2 Pułk Piechoty 4 Pułk Piechoty 86 Pułk Piechoty 40 Pułk Piechoty Dzieci Lwowskich Batalion Szkolny Podchorążych Rezerwy Piechoty
Stanowiska	dowódca batalionu zastępca dowódcy pułku
Główne wojny i bitwy	I wojna światowa wojna polsko-ukraińska wojna polsko-bolszewicka II wojna światowa (kampania wrześniowa)
Odznaczenia

Jerzy Wiktor Lewakowski, ps. „Vocarelli X” (ur. 23 marca 1891 we Lwowie, zm. w kwietniu 1940 w Katyniu) – podpułkownik geograf Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

Syn Aleksandra i Eugenii Dębickiej. Jego żoną była Jadwiga Czarnecka. Miał syna, Johna Janusza Lewakowskiego, ur. 3 lipca 1923 w Warszawie.

Służba w C.K. Armii

W czasie I wojny światowej zmobilizowany został do cesarskiej i królewskiej armii i przydzielony do Szkoły Oficerów Rezerwowych w Pradze, a później do 2 Brygady Artylerii Fortecznej w Krakowie i służył w regimencie artylerii fortecznej nr 2. Po restrukturyzacji artylerii austro-węgierskiej pod koniec 1917 pułk ten został przemianowany na regiment artylerii ciężkiej nr 2. Walczył na froncie rosyjskim, serbskim, rumuńskim i włoskim.

Służba w Wojsku Polskim

31 października w momencie wybuchu „Bezkrwawej Rewolucji w Krakowie” i przejęciu władzy przez oddziały polskie, jako najstarszy oficer polskiego pochodzenia, przejął sprzęt artyleryjski znajdujący się w regimencie artylerii ciężkiej nr 2 oraz jego koszary znajdujące się przy ul. Montelupich. Tego samego dnia pułk artylerii ciężkiej nr 2 stał się pierwszym pułkiem artylerii Wojska Polskiego pod jego komendą. 4 listopada 1918 został mianowany przez gen. Bolesława Roję dowódcą pociągu pancernego nr 2 „Śmiały” powstałego z podzielenia austro-węgierskiego pociągu pancernego zdobytego w nocy z 30 na 31 października 1918 r. w Bieżanowie przez grupę Badziocha. 11 i 12 listopada 1918 r. dowodził pociągiem podczas zdobywania Przemyśla i wsławił się atakiem pociągu przez most kolejowy na Sanie, na silnie umocnione pozycje ukraińskie, otwierając drogę piechocie do przeprawy na drugi brzeg rzeki. W maju 1920 przeniesiony został do Korpusu Kadetów Nr 1 w Łobzowie, w charakterze wykładowcy i instruktora. W sierpniu i wrześniu 1920, w czasie wojny z bolszewikami, służył w Sztabie 1 Armii na stanowisku referenta Oddziału III Operacyjnego.

W latach 1920–1926 pełnił służbę w:

• Wydziale Szkolenia Departamentu I Broni Głównych i Wojsk Taborowych Ministerstwa Spraw Wojskowych,
• Wydziale I Regulaminów i Wyszkolenia Oddziału III Sztabu Generalnego WP na stanowisku kierownika Referatu Regulaminów (szefem Wydziału I był wówczas ppłk SG Janusz Gąsiorowski, a kierownikiem Referatu Wyszkolenia - kpt. SG Marian Porwit),
• Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii na stanowisku instruktora,
• Szkole Podchorążych Piechoty w Warszawie na stanowisku instruktora artylerii,
• Referacie Przysposobienia Wojskowego w Warszawie na stanowisku kierownika referatu.

Do czasu przeniesienia z korpusu oficerów artylerii do korpusu oficerów geografów, pozostawał oficerem nadetatowym 5 pułku artylerii ciężkiej w Krakowie.

16 maja 1926 roku wyznaczony został na stanowisko kierownika Samodzielnego Referatu Organizacyjno-Mobilizacyjnego Wojskowego Instytutu Geograficznego w Warszawie. W latach 1932–1939 był zastępcą komendanta Wojskowego Instytutu Geograficznego by 25 sierpnia na tydzień przed rozpoczęciem II wojny światowej objąć funkcję komendanta tegoż instytutu. Był autorem podręczników do nauki terenoznawstwa i kartografii wojskowej. W 1933 został awansowany do stopnia podpułkownika.

W czasie kampanii wrześniowej 1939, po kapitulacji obrońców Lwowa, dostał się do sowieckiej niewoli. Więziony w Starobielsku, a później w Kozielsku. W kwietniu 1940 zamordowany w Lesie Katyńskim.

Minister Obrony Narodowej decyzją Nr 439/MON z 5 października 2007 awansował go pośmiertnie do stopnia pułkownika. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Awanse

• chorąży – 1 maja 1915
• podporucznik – 1 stycznia 1916
• porucznik – 1 lutego 1918
• kapitan – zweryfikowany w 1922 ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919
• major – 1 grudnia 1924 ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 i 59 lokatą w korpusie oficerów zawodowych artylerii
• podpułkownik – 12 marca 1933 ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1933 i 1 lokatą w korpusie oficerów geografów
• pułkownik – pośmiertnie 5 października 2007

Ordery i odznaczenia

• Medal Niepodległości (24 października 1931)
• Srebrny Krzyż Zasługi (2 marca 1925)
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
• Brązowy Medal za Długoletnią Służbę
• Odznaka Honorowa „Orlęta”
• Odznaka Pamiątkowa Dawnych Harcerzy Małopolskich (1937)

Publikacje

Był autorem następujących dokumentów:

• Terenoznawstwo i Kartografia Wojskowa: Podręcznik Dla Organizacyi Wojskowych i Drużyn Skautowych, Lwów: nakł. Związku Polskich Gimnast. Towarzystw Sokolich, 1916.
• Klucz znaków przyjętych rosyjskiej mapy wojskowo-topograficznej 1: 26.000, Lwów: Związek Polskich Gimnastycznych Towarzystw Sokolich, 1914.
• Mapa Terenów Powodzi w Lipcowej 1934 Roku, Warszawa: Wojskowy Instytut Geograficzny, 1935.
• Karabin "Mannlicher" (zwięzły opis z tablicą) Lwów: Związek Polskich Gimnastycznych Towarzystw Sokolich, 1913.
• Klucz Znaków Przyjętych Dla Map Austrjackich: 1:75.000 i 1:200.000; Pruskich: 1:100.000 i 1:200.000; Rosyjskich: 1:84.000 i 1:126.000, Warszawa ; Kraków: J. Czernecki, [1920].
• Klucz Znaków Przyjętych Dla Map Austrjackich, Pruskich, Rosyjskich, Warszawa; Kraków: nakł. Księgarni J. Czerneckiego, [post 1905].
• Klucz Znaków Przyjętych Rosyjskiej Mapy Wojskowo-Topograficznej 1:126.000, [Lwów]: nakł. Związku Polskich Gimnast. Towarzystw Sokolich, [1914].
• Terenoznawstwo i Kartografja Wojskowa, Warszawa ; Kraków: nakł. Księgarni J. Czarneckiego, 1920.
• Na Kartograficznym I Pomiarowym Ekranie Abisynii, Warszawa: [s.n.], 1936.
• Terenoznawstwo i Kartografia Wojskowa. Lwów: Zwiaązek Polskich Gmin. Tow. sokolich, 1916.
• Wiadomości Służby Geograficznej. Warszawa: Wojskowy Instytut Geograficzny, 1927.
• Wiadomości Służby Geograficznej 1929 z. 3-4, Wojskowy Instytut Geograficzny Warszawa Sekcja Geograficzna Towarzystwa Wiedzy Wojskowej 1929.
• Wiadomości Służby Geograficznej 1931 z. 3, Wojskowy Instytut Geograficzny Warszawa Sekcja Geograficzna Towarzystwa Wiedzy Wojskowej 1931.
• Wiadomości Służby Geograficznej 1930 z. 1, Wojskowy Instytut Geograficzny Warszawa Sekcja Geograficzna Towarzystwa Wiedzy Wojskowej 1930.
• Wiadomości Służby Geograficznej 1931 z. 4, Wojskowy Instytut Geograficzny Warszawa Sekcja Geograficzna Towarzystwa Wiedzy Wojskowej 1931.
• Wiadomości Służby Geograficznej 1931 z. 1, Wojskowy Instytut Geograficzny Warszawa Sekcja Geograficzna Towarzystwa Wiedzy Wojskowej 1931.
• Wiadomości Służby Geograficznej 1931 z. 2, Wojskowy Instytut Geograficzny Warszawa Sekcja Geograficzna Towarzystwa Wiedzy Wojskowej 1931.
• Wiadomości Służby Geograficznej 1937 z. 3-4, Sekcja Geograficzna Towarzystwa Wiedzy Wojskowej Warszawa 1937.

Zobacz też

• Jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (od 1939 roku)
• Obozy NKWD dla jeńców polskich
• zbrodnia katyńska

Bibliografia

• Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Oddział V Sztabu Generalnego Wojska Polskiego, Warszawa 1924, s. 706, 741.
• Rocznik Oficerski 1928, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1928, s. 432, 454.
• Rocznik Oficerski 1932, Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, Warszawa 1932, s. 347, 832.
• Marian Porwit, Spojrzenia poprzez moje życie, Warszawa 1986, ISBN 83-07-01535-9, wyd. I, s. 282, 309, 320.
• Urszula Olech, Wiktor Jerzy Lewakowski, Pro Memoria, Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 2 (136), Warszawa 1991 r., s. 406–408.
• Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego: Katyń. Rada Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa, 2000. s. 343. [dostęp 2015-01-13].
• Lista oficerów Wojska Polskiego z lat 1914–1939. Jerzy Lewakowski. officersdatabase.appspot.com. [dostęp 2015-01-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (13 stycznia 2015)].
• Jerzy Lewakowski. geoforum.pl. [dostęp 2015-01-13].

Linki zewnętrzne

• Publikacje Jerzego Lewakowskiego w serwisie Polona.pl