Kozulka jodłowa
| Pogonocherus ovatus | |||
| (Goeze, 1777) | |||
 Rycina | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Podrodzaj |
Pogonocherus (Pityphilus) | ||
| Gatunek |
kozulka jodłowa | ||
| Synonimy | |||
| |||
Kozulka jodłowa[1], kozulka mała[2] (Pogonocherus ovatus) – gatunek chrząszcza z rodziny kózkowatych i podrodziny zgrzypikowych. Zamieszkuje środkową część Europy.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1777 roku przez Johanna A.E. Goezego pod nazwą Cerambyx ovatus[3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Chrząszcz o ciele długości od 3 do 6 mm. Głowa jest ciemnobrązowa z przylegającym szarym owłosieniem i mocno rozproszonymi szczecinkami. Czułki są długie, ciemnobrązowe, o wszystkich członach z rudą, szaro owłosioną podstawą. Szersze niż dłuższe przedplecze jest ciemnobrązowe, głównie szaro owłosione, ale pośrodku dysku rudobrązowe z parą niewielkich, błyszczących guzków i nagim pasem środkowym. Po bokach przedplecze ma parę ostrych wyrostków. Tarczka jest dwubarwna[4][5]. Pokrywy są ku tyłowi zwężone, a u wierzchołka tępo ścięte, o wierzchołkowych kątach nieprzedłużonych w ząbki[4][6]. Barki pokryw są ciemnobrązowe, a rejon za tarczką rudobrązowy, po bokach z owłosionymi, ciemnobrązowymi wzgórkami. Dalej leży opadająca, poprzeczna przepaska białoszarego owłosienia, a za nią przepaska ciemnobrązowa. Tylna połowa pokryw jest głównie rudobrązowa do ciemnobrązowej z łatkami częściowo szarego owłosienia. Na powierzchni pokryw obecne są po trzy podłużne żeberka, z których wewnętrzne są białoszare z dwoma lub trzema kępkami czarnych włosków po bokach. Odnóża są na goleniach i stopach ciemnobrązowo i jasnorudobrązowo obrączkowane. Uda są maczugowato nabrzmiałe[5][4].
Ekologia i występowanie[edytuj | edytuj kod]
Owad saproksyliczny[4][5][7], zasiedlający lasy iglaste i mieszane[6], głównie bory jodłowe[2]. Larwy są saproksylofagami. Cykl rozwojowy jest jednoroczny. Przechodzą rozwój pod korą obumierających i martwych, cienkich gałązek drzew i krzewów[2]. Głównymi roślinami żywicielskimi są jodły[4][2], w tym jodła pospolita i jodła grecka[8]. Wyjątkowo zdarza się, że larwy przechodzą rozwój w brzozach, dębach, gruszach, jemiołach, kasztanach, ostrokrzewach, platanach, sosnach, świerkach czy wiązach[7][2][8][4]. Przepoczwarczenie ma miejsce w drewnie w końcu lata. Postacie dorosłe opuszczają poczwarki już w sierpniu, zwykle jednak pozostają w kolebce poczwarkowej, wykorzystując ją do zimowania[7][4], rzadziej wygryzają się na zewnątrz i zimują pod łuskami kory na pniu drzewa[2] lub w ściółce[4]. Aktywne osobniki spotyka się od wczesnej wiosny[7], czasem już od lutego[4], ale zwykle od marca lub kwietnia[6][2], do czerwca, lipca[2], a nawet października[4][6].
Gatunek palearktyczny, europejski, znany z Hiszpanii, Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, północnych Włoch, Estonii, Łotwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Rumunii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Albanii oraz Grecji[3]. W wielu miejscach ustępuje ze względu na zanik borów jodłowych[2]. W Polsce podawany jest z nielicznych stanowisk[7], spotykany rzadko i pojedynczo[2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Jacek Kurzawa: Polskie nazwy kózkowatych. [dostęp 2024-03-14].
- ↑ a b c d e f g h i j Jiří Zahradník: Przewodnik: Kózkowate. Warszawa: Multico, 2001, s. 115.
- ↑ a b Ivan Löbl, Aleš Smetana (red.), Catalogue of Palaearctic Coleoptera. Volume 6. Chrysomeloidea, Stenstrup, Denmark: Apollo Books, 2010, s. 312, ISBN 978-87-88757-84-2.
- ↑ a b c d e f g h i j Von Arved Lompe, K.W. Harde, U. Bense: Gattung Pogonocherus. [w:] Käfer Europas [on-line]. 2021. [dostęp 2024-03-14].
- ↑ a b c Karl Wilhelm Harde: Familie Cerambycidae, Bockkäfer. W: Die Käfer Mitteleuropeas Band 9: Cermabycidae, Chrysomelidae. Heinz Freude, Karl Wilhelm Harde, Gustav Adolf Loshe (red.). Krefeld: Goecke & Evers Verlag, 1966.
- ↑ a b c d Pogonocherus ovatus – Kozulka jodłowa. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2024-03-14].
- ↑ a b c d e B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Cerambycidae i Bruchidae. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (15), 1990.
- ↑ a b Intertaxon relationships: species Pogonocherus ovatus (Goeze, 1777). [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2024-03-14].