MFO
 Naszywka MFO | |
| Historia | |
| Państwa wystawiające |
|
|---|---|
| Państwa mandatowe | |
| Decyzja o użyciu |
3 sierpnia 1981 |
| Rozpoczęcie misji |
25 kwietnia 1982 |
| Dowódcy | |
| Pierwszej zmiany |
gen. broni Fredrik Bull-Hansen |
| Obecnej zmiany |
gen. dyw. Pavel Kolář |
| Konflikt zbrojny | |
| Proces pokojowy w konflikcie izraelsko-egipskim | |
| Organizacja | |
| Typ |
utrzymanie pokoju |
| Skład |
2 bataliony operacyjne, jednostki wsparcia i zabezpieczenia |
| Liczebność |
ok. 2700 żołnierzy (1982) |
| Dyslokacja |
Rzym (kwatera główna) |
Multinational Force & Observers (MFO) (Wielonarodowe Siły i Obserwatorzy, Międzynarodowe Siły Obserwacyjne) – międzynarodowe siły pokojowe na Półwyspie Synaj, nadzorujące strefę graniczną między Izraelem a Egiptem. Działają od 1982, a obecnie (2020) liczą ok. 1100-1200 żołnierzy i pracowników cywilnych z 13 państw. Jest to jedna z niewielu misji pokojowych nieprowadzonych przez ONZ, NATO, Unię Europejską lub Afrykańską, nie posiada nawet mandatu Rady Bezpieczeństwa ONZ.
Geneza[edytuj | edytuj kod]
W marcu 1979 Izrael i Egipt podpisały traktat pokojowy, na mocy którego Siły Obronne Izraela opuściły Półwysep Synaj. Jednocześnie oba państwa zgodziły się na obsadzenie znajdującej się na terenie Egiptu strefy zdemilitaryzowanej wojskami i obserwatorami ONZ (United Nations Force & Observers), lecz Rada Bezpieczeństwa ONZ (RB) nie przedłużyła mandatu dotychczasowym siłom pokojowym - UNEF II (United Nations Emergency Force II) i musiały one zostać wycofane[1].
Stany Zjednoczone obawiały się, że niestabilna sytuacja w Egipcie może doprowadzić do ponownej wojny. Dlatego część obowiązków UNEF II przejęła amerykańska misja wojskowa na Synaju (United States Sinai Field Mission), jednak posiadając skromne siły i środki nie była w stanie obsadzić strefy buforowej, więc decyzją prezydenta Cartera rozpoczęto przygotowywanie międzynarodowych sił pokojowych i obserwacyjnych. Początkowo miały być one autoryzowane przez ONZ - po przedstawieniu sprawy na forum RB została ona zawetowana przez delegację radziecką[1].
Zmusiło to władze USA do samodzielnego utworzenia Wielonarodowych Sił i Obserwatorów (MFO), które zostały ustanowione 3 sierpnia 1981 protokołem do traktatu pokojowego. Następnie rozpoczęto budowę niezbędnej infrastruktury i szukanie państw chętnych do wsparcia MFO – jako pierwsze zgodziły się Fidżi, Kolumbia i Urugwaj, potem dyskutowano z członkami Wspólnot Europejskich (dołączyły Francja, Holandia i Włochy, finansowo wsparły Niemcy Zachodnie), brytyjskiej Wspólnoty Narodów (dołączyły Australia, Nowa Zelandia i Wielka Brytania) oraz Norwegią. Do marca 1982 MFO były już skompletowane i 25 kwietnia oficjalnie rozpoczęły działalność[1].
Zadania[edytuj | edytuj kod]
Do zadań MFO należy:
- utrzymywanie posterunków w strefie C (Zone C) oraz patrolowanie jej,
- obserwacja egzekwowania postanowień traktatu pokojowego,
- zapewnienie wolnego dostępu do Zatoki Akaba.
Strefa kontrolowana przez MFO wynika z postanowień aneksu do traktatu pokojowego z 1979. Na jego mocy Półwysep Synaj podzielono na 4 strefy[1]:
- Strefę A (Zone A) – pomiędzy Kanałem Sueskim a Linią A (Line A). Stacjonować w niej mogła maksymalnie 22-tysięczna egipska dywizja piechoty zmechanizowanej,
- Strefę B (Zone B) – pomiędzy Linią A a Linią B (Line B). Obsadzona przez 4 egipskie bataliony ochrony pogranicza,
- Strefę C (Zone C) – pomiędzy Linią B a granicą egipsko-izraelską. Podzielona na 4 sektory:
- wydzielony sektor przy Strefie Gazy, podporządkowany egipskiej straży granicznej,
- Sektor Północny (Northern Sector) – obsadzony przez FIJIBATT. Znajduje się w nim Obóz Północny (North Camp), rozlokowany przy mieście Al Gora,
- Sektor Centralny (Central Sector) – obsadzony przez COLBATT,
- Sektor Południowy (Southern Sector) – obsadzony przez USBATT. Znajduje się w nim Obóz Południowy (South Camp), rozlokowany przy mieście Szarm asz-Szajch,
- Strefę D (Zone D) - pomiędzy granicą egipsko-izraelską a Linią D (Line D). Obsadzona przez 4 izraelskie bataliony piechoty.
Powyższy podział obowiązywał do 2016 roku: po restrukturyzacji sił 3 bataliony zostały zastąpione dwoma, ponadto wcześniej, w związku z rozwojem rebelii islamskiej na Synaju, zezwolono na wkroczenie do strefy A i B większych sił egipskich.
Kalendarium[edytuj | edytuj kod]
- 26 marca 1979 – traktat pokojowy izraelsko-egipski,
- 24 lipca 1979 – zakończenie misji UNEF II, przejęcie części zadań sił pokojowych przez amerykańską misję wojskową na Synaju (US Sinai Field Mission),
- 18 maja 1981 – radzieckie veto wobec autoryzacji przez ONZ dowodzonych przez USA sił pokojowych na Półwyspie Synaj,
- 3 sierpnia 1981 – podpisanie protokołu do traktatu pokojowego, ustanawiającego Multinational Force & Observers,
- 2 września 1981 – rozpoczęcie budowy baz wojskowych dla MFO przez amerykańskie spółki budowlane,
- 23 listopada 1981 – zapowiedź uczestnictwa w MFO wojsk brytyjskich, francuskich, holenderskich i włoskich,
- 20 marca 1982 – zakończenie przegrupowania kontyngentów na granicę egipsko-izraelską,
- 25 kwietnia 1982 – oficjalne rozpoczęcie misji MFO,
- 15 lutego 1984 – zastrzelenie Dyrektora Generalnego Leamona R. Hunta przez włoskie Czerwone Brygady,
- 12 grudnia 1985 – katastrofa lotu Arrow Air 1285 - śmierć 248 amerykańskich żołnierzy MFO,
- 25 kwietnia 1986 – wycofanie kontyngentu australijskiego, zastąpił go kontyngent kanadyjski,
- październik 1992 – wycofanie kontyngentu brytyjskiego, w styczniu 1993 zastąpił go kontyngent australijski,
- maj 1995 - wycofanie kontyngentu holenderskiego, we wrześniu 1995 zastąpił go kontyngent węgierski,
- 15 sierpnia 2005 – wybuch miny-pułapki pod pojazdem MFO – 2 Kanadyjczyków rannych,
- 26 kwietnia 2006 – atak samobójczy na pojazd MFO - zginął tylko zamachowiec, nikt nie został ranny,
- 6 maja 2007 – katastrofa francuskiego samolotu wojskowego na Synaju – śmierć 8 Francuzów i 1 Kanadyjczyka,
- 17 listopada 2009 – przybycie na Synaj nowego kontyngentu MFO – czeskiego,
- 5 lutego 2011 – początek rebelii islamskiej na Synaju, w następnych latach wojska MFO wielokrotnie stawały się celem ataków i zrewidowano postanowienia dotyczące ograniczenia obecności egipskich wojsk na półwyspie Synaj,
- 14 sierpnia 2012 – oblężenie Kwatery Głównej FC MFO przez uzbrojonych beduińskich demonstrantów, którzy próbowali przedrzeć się do bazy. Po nadejściu odsieczy wojsk egipskich napastnicy wycofali się. Rannych zostało 4 żołnierzy MFO, w tym 3 Kolumbijczyków[2],
- 23 marca 2015 – wycofanie kontyngentu węgierskiego, jego obowiązki przejął kontyngent kanadyjski,
- 22 maja-31 lipca 2016 – pierwsza od utworzenia MFO znacząca restrukturyzacja sił.
Wycofanie USA z MFO[edytuj | edytuj kod]
Na przestrzeni lat wielokrotnie podejmowano dyskusje lub bezpośrednie kroki prowadzące do wycofania sił zbrojnych USA z MFO: rezultem pierwszych propozycji w latach 90. była redukcja amerykańskiego personelu z 998 w 1991 do 917 osób w 1999. W 2002 amerykańską obecność w MFO zakwestionował sekretarz obrony Stanów Zjednoczonych Donald Rumsfeld, argumentując to ustabilizowaniem stosunków izraelsko-egipskich i zaangażowaniem wojskowym USA w Afganistanie, Uzbekistanie i na Filipinach. Podjęto decyzje o jedynie dalszych redukcjach – do 687 osób. Kolejne propozycje padały w 2007 i 2015: rebelia islamska stwarzała realne zagrożenie dla bezpieczeństwa żołnierzy amerykańskich, ostatecznie ograniczono się do restrukturyzacji MFO w 2016 i zmniejszenia Task Force Sinai z 678 do 454 osób[3].
Na mocy National Defense Strategy z 2018 Stany Zjednoczone zrewidowały politykę zagraniczną, zmierzając do zakończenia wieloletnich wojen (m.in. w Iraku i Afganistanie) i operacji innych niż wojna (m.in. MFO i KFOR). 26 lutego 2020 Departament Obrony poinformował o planach znaczącego zmniejszenia amerykańskiego kontyngentu na Synaju w 2020 i całkowitego wycofania do końca 2021[3].
Kontyngenty narodowe[edytuj | edytuj kod]
| Państwo | Skrót | Liczebność | Kontyngent | Okres funkcjonowania | ||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1982[4] | IX 1991[5] | VI 2000[6] | VII 2011[7] | III 2021[8] | ||||
 Albania
|
0 | 0 | 0 | 0 | 0 | personel w Jednostce Policji Wojskowej | 2023- | |
 Australia
|
AUSCON | 102 | 0 | 26 | 25 | 27 | 1982-1986: Jednostka Śmigłowców personel w Kwaterze Głównej Dowódcy Sił |
1982-1986, 1993- |
 Czechy
|
CZECHCON | 0 | 0 | 0 | 3 | 18 | od 2013: Jednostka Lotnicza personel w Kwaterze Głównej Dowódcy Sił |
2009- |
 Fidżi
|
FIJCON | 500 | 378 | 329 | 338 | 170 | 1982-2016: FIJIBATT (fidżyjski batalion operacyjny): 3 kompanie piechoty, kompania dowodzenia od 2016: SOUTHBATT (południowy batalion operacyjny): kompania piechoty personel w Kwaterze Głównej Dowódcy Sił |
1982- |
 Francja
|
FRENCHCON | 42 | 18 | 16 | 2 | 1 | 1982-2010: Jednostka Lotnicza personel w Kwaterze Głównej Dowódcy Sił |
1982- |
 Holandia
|
DUTCHCON | 101 | 84 | 0 | 0 | 0 | 1982-1995: Jednostka Łączności Sił, Jednostka Policji Wojskowej personel w Kwaterze Głównej Dowódcy Sił |
1982-1995, 2013-2015 |
 Japonia
|
JCON | 0 | 0 | 0 | 0 | 2 | personel w Kwaterze Głównej Dowódcy Sił | 2019- |
 Kanada
|
CANCON | 0 | 21 | 28 | 28 | 55 | 1986-1990: Jednostka Śmigłowców 2015-2019: Jednostka Policji Wojskowej personel w Kwaterze Głównej Dowódcy Sił |
1986- |
 Kolumbia
|
COLCON | 502 | 378 | 355 | 357 | 275 | 1986-2016: COLBATT (kolumbijski batalion operacyjny): 2 kompanie piechoty, kompania dowodzenia od 2016: NORTHBATT (północny batalion operacyjny): 2 kompanie piechoty, kompania dowodzenia personel w Kwaterze Głównej Dowódcy Sił |
1982- |
 Norwegia
|
NORCON | 4 | 3 | 5 | 3 | 3 | personel w Kwaterze Głównej Dowódcy Sił | 1982- |
 Nowa Zelandia
|
NZCON | 36 | 26 | 26 | 28 | 30 | 1982-1986: Jednostka Śmigłowców od 1986: sekcja transportowa, zespół szkoleniowo-doradczy (ATT, FTT) personel w Kwaterze Głównej Dowódcy Sił |
1982- |
 Serbia
|
SERCON | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | personel w Kwaterze Głównej Dowódcy Sił | 2023- |
 Stany Zjednoczone
|
Task Force Sinai | 1200 | 998 | 917 | 693 | 452 | 1982-2016: USBATT (amerykański batalion operacyjny): 4 kompanie piechoty, kompania dowodzenia od 2016: SOUTHBATT (południowy batalion operacyjny): 2 kompanie piechoty, kompania dowodzenia od 2016: NORTHBATT (północny batalion operacyjny): kompania piechoty 1982-2016: batalionowa jednostka zabezpieczenia (LSE, LSU, SPTBATT) od 2016: samodzielne jednostki zabezpieczenia AVCO, MEDCO, EOD personel w Kwaterze Głównej Dowódcy Sił |
1981- |
 Urugwaj
|
URUCON | 76 | 69 | 60 | 58 | 41 | Jednostka Transportowa i Inżynieryjna personel w Kwaterze Głównej Dowódcy Sił |
1982- |
 Węgry
|
HUNCON | 0 | 0 | 41 | 38 | 0 | 1995-2015: Jednostka Policji Wojskowej personel w Kwaterze Głównej Dowódcy Sił |
1995-2015 |
 Wielka Brytania
|
BRITCON | 37 | 35 | 0 | 0 | 2 | 2014 (czasowo): pluton saperów personel w Kwaterze Głównej Dowódcy Sił |
1982-1992, 2014- |
 Włochy
|
ITALCON | 92 | 82 | 81 | 78 | 78 | Jednostka Patrolu Przybrzeżnego (3 patrolowce typu Esploratore i 1 w rezerwie) personel w Kwaterze Głównej Dowódcy Sił |
1982- |
| Łącznie | MFO | 2692 | 2092 | 1884 | 1651 | 1154 | ||
Struktura organizacyjna[edytuj | edytuj kod]
Przez pierwsze 33 lata funkcjonowania struktura organizacyjna była stosunkowo stabilna, zmiany zachodziły w przypadku wycofywania lub dołączania poszczególnych kontyngentów. W 2016 roku nastąpiła restrukturyzacja MFO i dotychczasowe trzy bataliony piechoty zastąpiono dwoma i jednostki batalionu wsparcia podporządkowano bezpośrednio Dowództwu Sił[9].
|
Struktura organizacyjna w 1982
|
Struktura organizacyjna po 2016
|
Zmiany w strukturze organizacyjnej MFO w latach od 1982 roku:
| Jednostka | Kontyngent | Okres | |
|---|---|---|---|
| bataliony operacyjne (narodowe) |
FIJIBATT
|
1982-2016 | |
| COLBATT
|
1982-2016 | ||
| USBATT
|
1982-2016 | ||
| bataliony operacyjne (wielonarodowe) |
NORTHBATT
|
2016- | |
| SOUTHBATT
|
2016- | ||
| Jednostka Patrolu Przybrzeżnego (CPU) |
ITALCON
|
1982- | |
| jednostki zabezpieczenia[a] | LSE
|
1982-1985 | |
| LSU (NZCON)
|
1985-1989 | ||
| SPTBATT (NZCON)
|
1989-2016 | ||
| AVCO, MEDCO, EOD
|
2016- | ||
| Jednostka Dowodzenia (HQU) |
BRITCON
|
1982-1992 | |
| Jednostka Łączności (FSU) |
DUTCHCON
|
1982-1995 | |
| Jednostka Śmigłowców (RWAU) |
AUSCON NZCON
|
1982-1986 | |
| CANCON
|
1986-1990 | ||
| Jednostka Lotnicza (FWAU) |
FRENCHCON
|
1982-2010 | |
| CZECHCON
|
2013- | ||
| Jednostka Transportowa i Inżynieryjna (TREU) |
URUCON
|
1982-2016 | |
| URUCON (NZCON)
|
2016- | ||
| Jednostka Policji Wojskowej (FMPU) |
DUTCHCON
|
1982-1995 | |
| HUNCON
|
1995-2015 | ||
| CANCON
|
2015-2019 | ||
| wielonarodowa
|
2019- | ||
- ↑ Kolejno: Element Wsparcia Logistycznego (LSE, 1982-1985), Jednostka Wsparcia Logistycznego (LSU, 1985-1989), Batalion Wsparcia (SPTBATT, 1989-2016) w składzie: kompania dowodzenia (HCC, 1982-2001), kompania lotnicza (AVN, AVCO), kompania medyczna (MED, MEDCO), kompania transportowa (S&T, 1982-2001), kompania wsparcia (SPT, 1982-2001), oddział rozminowania (EOD, od 1991) (1st US Army Support Battalion. Global Security. [dostęp 2020-02-05]. (ang.).), od 1986 także siły nowozelandzkie – sekcja transportowa i zespół szkoleniowo-doradczy (ATT)
Dowódcy[edytuj | edytuj kod]
Podobnie jak w przypadku misji pokojowych ONZ, na czele MFO stoi osoba cywilna – Dyrektor Generalny (Director General), odpowiednik oenzetowskiego Specjalnego Przedstawiciela Sekretarza Generalnego. Jest to stanowisko zarezerwowane dla Amerykanina.
| Początek | Koniec | Dyrektor Generalny |
|---|---|---|
| 1981 | 1984 | Leamon R. Hunt † |
| 1984 | 1984 | Victor H. Dikeos (p.o.) |
| 1984 | 1988 | Peter D. Constable |
| 1988 | 1998 | Wat T. Cluverius IV |
| 1998 | 2004 | Arthur H. Hughes |
| 2004 | 2009 | James A. Larocco |
| 2009 | 2017 | David M. Satterfield |
| 2017 | 2022 | R. Stephen Beecroft |
| 2022 | Elizabeth L. Dibble |
Tak jak w innych misjach pokojowych i stabilizacyjnych, głównodowodzącym wojskowym jest Dowódca Sił (Force Commander), którym zostaje generał wytypowany przez jedno z państw wystawiających kontyngent. Szefem sztabu jest dowódca Task Force Sinai.
| Początek | Koniec | Państwo | Dowódca Sił |
|---|---|---|---|
| 1981 | 1984 | Norwegia
|
gen. broni Fredrik Bull-Hansen |
| 1984 | 1989 | Norwegia
|
gen. broni Egil Ingebrigtsen |
| 1989 | 1991 | Nowa Zelandia
|
gen. broni Donald McIver |
| 1991 | 1994 | Holandia
|
gen. broni Joop van Ginkel |
| 1994 | 1997 | Australia
|
gen. dyw. David Ferguson |
| 1997 | 2001 | Norwegia
|
gen. dyw. Tryggve Tellefsen |
| 2001 | 2004 | Kanada
|
gen. dyw. Robert Meating |
| 2004 | 2007 | Włochy
|
gen. dyw. Roberto Martinelli |
| 2007 | 2010 | Norwegia
|
gen. dyw. Kjell Ludvigsen |
| 2010 | 2014 | Nowa Zelandia
|
gen. dyw. Warren Whiting |
| 2014 | 2017 | Kanada
|
gen. dyw. Denis Thompson |
| 2017 | 2019 | Australia
|
gen. dyw. Simon Stuart |
| 2019 | 2023 | Nowa Zelandia
|
gen. dyw. Donald Evan Williams |
| 2023 | Czechy
|
gen. dyw. Pavel Kolář |
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d Servants of Peace. MFO. [dostęp 2011-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-21)]. (ang.).
- ↑ Gunmen attack Sinai HQ of MFO peacekeeping force, four injured. The Times of Israel. [dostęp 2013-09-17]. (ang.).
- ↑ a b Assaf Orion, Denis Thompson. Avoiding an Epic Mistake. „Policy Notes”. PN80, s. 2-7, 2020. Waszyngton: The Washington Institute for Near East Policy.
- ↑ MFO in numbers. MFO. [dostęp 2020-08-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2001-07-16)]. (ang.).
- ↑ M. Ghali - Non-UN Peacekeeping Operation in the Middle East. The Henry L. Stimson Center. [dostęp 2011-07-14]. (ang.).
- ↑ MFO Contingent Information. MFO. [dostęp 2020-08-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2000-06-20)]. (ang.).
- ↑ MFO Contingents. MFO. [dostęp 2020-08-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2001-07-16)]. (ang.).
- ↑ MFO Contingents. MFO. [dostęp 2021-03-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-03-03)]. (ang.).
- ↑ Adaptation in Multinational Organizations: The Multinational Force and Observers Transformational Change in the Face of ISIS in Sinai. School of Advanced Military Studies US Army Command and General Staff College. [dostęp 2020-02-05]. (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Oficjalna strona MFO. MFO. [dostęp 2011-07-14]. (ang.).
- Servants of Peace. MFO. [dostęp 2011-07-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-09-21)]. (ang.).
- M. Ghali - Non-UN Peacekeeping Operation in the Middle East. The Henry L. Stimson Center. [dostęp 2011-07-14]. (ang.).