Niepodległe Państwo Chorwackie
| 1941–1945 | |||||
| |||||
| Hymn: Lijepa naša domovino (Piękna nasza ojczyzno) | |||||
| Język urzędowy | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Stolica | |||||
| Ustrój polityczny |
dyktatura monopartyjna | ||||
| Typ państwa | |||||
| Głowa państwa |
poglavnik Ante Pavelić (1941-1945) | ||||
| Zależne od | |||||
| Szef rządu |
premier Nikola Mandić | ||||
| Powierzchnia • całkowita |
| ||||
| Liczba ludności (1941) • całkowita • narody i grupy etniczne |
| ||||
| Waluta | |||||
| Secesja |
od Jugosławii | ||||
| Przyłączenie |
do Jugosławii jako Socjalistyczna Republika Chorwacji oraz Socjalistyczna Republika Bośni i Hercegowiny | ||||
| Religia dominująca | |||||
| Strefa czasowa | |||||
| |||||
.svg)
Niepodległe Państwo Chorwackie, inna nazwa: Niezależne Państwo Chorwackie (chor.: Nezavisna Država Hrvatska, w skrócie: NDH)[1] – marionetkowe państwo utworzone przez ustaszów w 1941 roku, po zajęciu Królestwa Jugosławii przez siły państw Osi i ich sojuszników.
Powstanie
Po klęsce Królestwa Jugosławii, w kwietniu 1941 roku, zwycięska III Rzesza i Zjednoczone Królestwo Włoch zezwoliły przywódcy ustaszów, Ante Paveliciowi, na proklamowanie Niepodległego Państwa Chorwackiego. 10 kwietnia została ogłoszona niepodległość, 15 kwietnia 1941 NDH przystąpiło do paktu trzech[2]. Już 18 maja 1941 Benito Mussolini pozbawił jednak złudzeń chorwackich polityków, gdy narzucił traktat rzymski. Włochy miały dominować w Chorwacji, którą dodatkowo pozbawiły jeszcze części Dalmacji.
Państwo w 1941 roku liczyło ok. 6,3 mln ludności i zajmowało łączny obszar 92,5 tys. km kw.
W skład nowego państwa, oprócz większości współczesnej Chorwacji, weszły Bośnia i Hercegowina oraz Srem. Najdalej na wschód wysuniętą częścią państwa był Zemun, jedna z dzielnic Belgradu.
Niemcy i Włochy podzieliły NDH na strefy wpływów.
Terror i opór
W NDH nasilił się terror i czystki etniczne skierowane głównie przeciwko prawosławnym Serbom oraz Żydom i Cyganom. W trakcie masowych eksterminacji na terenie NDH, m.in. w obozach koncentracyjnych, zginęło blisko 350 tys. ludzi, z czego prawie 300 tys. było Serbami.
Jednocześnie już w lipcu 1941 r. rozpoczął działania zbrojne partyzancki ruch oporu, w którego skład wchodzili przedstawiciele różnych narodowości[3]. Pod koniec 1941 na terenie Chorwacji większość partyzantów stanowili Serbowie (77%), zaś Chorwaci tylko 21,5%. Udział Chorwatów w partyzantce stale się jednak zwiększał i od sierpnia 1942 do września 1943 r. wzrósł z 32% do 34%, zaś w 1944 r. Chorwaci stanowili już 60,4% partyzantki w Chorwacji, Serbowie – 28,6%, Muzułmanie – 2,8% i pozostali[4] 8,2%[5].
Upadek NDH
Po kapitulacji Włoch w 1943 r. Niemcy zajęły także włoską (zachodnią) strefę wpływów, zaś NDH uzyskało terytoria na wybrzeżu adriatyckim, które po podboju Jugosławii zostały zagarnięte przez Włochy. Jednocześnie powiększał się obszar opanowany przez oddziały Armii Jugosłowiańskiej Josipa Broza Tity, które w maju 1945 r. położyły kres istnieniu Niepodległego Państwa Chorwackiego.
Galeria
-
Niepodległe Państwo Chorwackie: mapa fizyczna 1941-1943 -
Znaczek poczty NDH (5 kun), 1941
Zobacz też
- Hrvatsko domobranstvo
- Niemiecko-Chorwacka Policja
- Chorwacki Legion Lotniczy
- Lotnictwo NDH
- Marynarka Wojenna NDH
- Jasenovac (obóz koncentracyjny)
- Zbrodnia w Gudovacu
- Zbrodnie w Glinie
- Zbrodnia w Prkosie
- Srbosjek
Przypisy
- ↑ H.Kuberski: Powstanie Niepodległego Państwa Chorwackiego (kwiecień-sierpień 1941), “Dzieje Najnowsze”, Rocz. XLIV – 2012, 1, s. 71-72.
- ↑ Tablice Historyczne Lech Bielski, Mariusz Trąba, wyd. 1999 r., str. 252-253
- ↑ V.Strugar: Wojna i rewolucja narodów Jugosławii 1941-1945. Wyd MON, 1967, s. 64-65.
- ↑ Słoweńcy, Czarnogórcy, Włosi, Węgrzy, Czesi, Żydzi i b. Volksdeutsche
- ↑ Goldstein. Serbs and Croats in the national liberation war in Croatia., p. 266-267.