Shing-Tung Yau: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja nieprzejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
Nie podano opisu zmian
m link niepotrzebny
 
(Nie pokazano 41 wersji utworzonych przez 19 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Biogram infobox
{{Biogram infobox
|imię i nazwisko = Shing-Tung Yau
|imię i nazwisko = Shing-Tung Yau
|grafika = Shing-Tung Yau at Harvard.jpg
|imię i nazwisko org =
|pseudonim =
|opis grafiki =
|grafika = Shing-Tung Yau at Harvard.jpg
|alt grafiki =
|opis grafiki =
|data urodzenia = [[4 kwietnia]] [[1949]]
|podpis =
|miejsce urodzenia = [[Shantou]], [[Chiny]]
|data urodzenia = [[4 kwietnia]] [[1949]]
|data śmierci =
|miejsce urodzenia = [[Shantou|Swatow]], [[Chiny]]
|miejsce śmierci =
⚫
|zawód = [[matematyk]]
|imię przy narodzeniu =
|data śmierci =
|odznaczenia = {{order|US-NMS}}
|miejsce śmierci =
|commons =
|przyczyna śmierci =
|miejsce spoczynku =
⚫
|zawód = [[matematyka|matematyk]]
|narodowość =
|tytuł =
|edukacja =
|Alma Mater =
|stanowisko =
|wyznanie =
|małżeństwo =
|odznaczenia =
|commons =
|wikicytaty =
|wikiźródła =
|www =
}}
}}
'''Shing-Tung Yau''' ({{chińskie|c=丘成桐|hp=Qiū Chéngtóng}}; ur. [[4 kwietnia]] [[1949]] w [[Shantou]] w Chinach) – [[Chiny|chińsko]]-[[Stany Zjednoczone|amerykański]] [[matematyk]], laureat [[Medal Fieldsa|Medalu Fieldsa]] z 1982 roku<ref name="Curriculum Vitae">{{cytuj stronę|url=http://archive.is/20141213072602/http://www.doctoryau.com/bio.html|tytuł=Bio / Curriculum Vitae - Shing-Tung Yau|opublikowany=Curriculum Vitae|język=en|data dostępu=2014-12-13}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Fields Medal {{!}} International Mathematical Union (IMU) |data dostępu = 2022-10-14 |opublikowany = www.mathunion.org |url = https://www.mathunion.org/imu-awards/fields-medal}}</ref>. Zajmuje się przede wszystkim [[Geometria różniczkowa|geometrią różniczkową]], [[Równanie różniczkowe cząstkowe|równaniami różniczkowymi cząstkowymi]] i [[Fizyka matematyczna|fizyką matematyczną]], m.in. [[Ogólna teoria względności|ogólną teorią względności]] Einsteina. Niekiedy nazywany jest ''cesarzem matematyki''<ref>{{Cytuj |tytuł = Shing-Tung Yau - Author Profile - zbMATH Open |data dostępu = 2022-10-14 |opublikowany = zbmath.org |url = https://zbmath.org/authors/?q=ai:yau.shing-tung}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Yau, Shing-Tung |data dostępu = 2022-10-14 |opublikowany = Harvard Math |url = https://live-hu-math.pantheonsite.io/people/yau-shing-tung/ |język = en-US}}</ref><ref name=":0">{{Cytuj |autor = Krzysztof Ciepliński |tytuł = Medal Fieldsa i Międzynarodowy Kongres Matematyków |czasopismo = Forum Akademickie |data = 2019 |data dostępu = 2022-10-14 |numer = 10 |url = https://prenumeruj.forumakademickie.pl/fa/2019/10/medal-fieldsa-i-miedzynarodowy-kongres-matematykow/}}</ref>.
'''Shing-Tung Yau''' (ur. 4 kwietnia 1949 w Swatow w Chinach) – [[Stany Zjednoczone|amerykański]] [[matematyka|matematyk]]<ref name="Curriculum Vitae">{{cytuj stronę|url=http://www.doctoryau.com/bio.html|tytuł=Bio / Curriculum Vitae - Shing-Tung Yau|opublikowany=Curriculum Vitae|język=en|data dostępu=2014-12-13}}</ref>.


== Biografia ==
== Życiorys ==
Shing-Tung Yau urodził się 4 kwietnia 1949 roku w Swatow w południowych Chinach był piątym z ośmiu synów Chen Ying Chiou i Yeuk-Lam Leung Chiou. Jego ojciec z zawodu był ekonomistą i filozofem. W 1968 roku zarobił na studia licencjackie. Rozpoczął studia na [[University of California|Uniwersytecie Kalifornijskim]] w [[Berkeley (Kalifornia)|Berkeley]]<ref name="Shing-Tung Yau">{{cytuj stronę|url=http://www-history.mcs.st-andrews.ac.uk/Biographies/Yau.html|tytuł=Yau biography - MacTutor History of Mathematics|opublikowany=Shing-Tung Yau|język=en|data dostępu=2014-12-13}}</ref> i w 1971 roku uzyskał doktorat z matematyki<ref name="Curriculum Vitae"/>. W 1972 roku został mianowany profesorem na [[New York University|Uniwersytecie Stanu Nowy Jork]]<ref name="Shing-Tung Yau"/>. W 1982 roku został uhonorowany [[Medal Fieldsa|Medalem Fieldsa]] za wkład w geometrii różniczkowej, które miały wpływ w astronomii i w fizyce teoretycznej<ref name="Curriculum Vitae"/>.
Shing-Tung Yau urodził się w Shantou w południowych Chinach; był piątym z ośmiu synów Chen Ying Chiou i Yeuk-Lam Leung Chiou. Jego ojciec z zawodu był ekonomistą i filozofem. W 1968 zarobił na studia licencjackie. Rozpoczął naukę na [[University of California|Uniwersytecie Kalifornijskim]] w [[Berkeley (Kalifornia)|Berkeley]]<ref name="Shing-Tung Yau">{{cytuj stronę|url=https://mathshistory.st-andrews.ac.uk/Biographies/Yau/|tytuł=Yau biography - MacTutor History of Mathematics|opublikowany=Shing-Tung Yau|język=en|data dostępu=2014-12-13}}</ref> i w 1971 uzyskał doktorat z matematyki<ref name="Curriculum Vitae"/>. W 1972 został mianowany profesorem na [[New York University|Uniwersytecie Stanu Nowy Jork]]<ref name="Shing-Tung Yau"/>. Później przez wiele lat pracował na [[Uniwersytet Harvarda|Uniwersytecie Harvarda]], gdzie od 2022 jest emerytowanym profesorem. Obecnie jest dyrektorem Yau Mathematical Sciences Center na [[Uniwersytet Tsinghua|Uniwersytecie Tsinghua]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Maths genius leaves Harvard to help make China a powerhouse on subject |data = 2022-04-21 |data dostępu = 2022-10-14 |opublikowany = South China Morning Post |url = https://www.scmp.com/news/china/science/article/3175081/chinese-born-maths-genius-leaves-harvard-help-china-become |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Leadership-清华丘成桐数学科学中心 |data dostępu = 2022-10-14 |opublikowany = ymsc.tsinghua.edu.cn |url = https://ymsc.tsinghua.edu.cn/en/People/Leadership.htm}}</ref>.


Wypromował ponad 70 doktorów, jego uczniami są m.in. laureat [[Nagroda Wolfa|Nagrody Wolfa]] [[Richard Schoen]] i nagrodzony Oswald Veblen Prize in Geometry [[Tian Gang]]<ref>{{Cytuj |tytuł = Shing-Tung Yau - The Mathematics Genealogy Project |data dostępu = 2022-10-14 |opublikowany = www.genealogy.math.ndsu.nodak.edu |url = https://www.genealogy.math.ndsu.nodak.edu/id.php?id=18758}}</ref>.

O jego życiu i karierze przeczytać można w książce ''The Shape of a Life''<ref>{{Cytuj |tytuł = The Shape of a Life |data dostępu = 2022-10-14 |opublikowany = Yale University Press |url = https://yalebooks.yale.edu/9780300235906/the-shape-of-a-life |język = en-US}}</ref><ref name=":0" />.

== Nagrody ==
W 1978 wygłosił wykład plenarny na [[Międzynarodowy Kongres Matematyków|Międzynarodowym Kongresie Matematyków]]<ref>{{Cytuj |tytuł = ICM Plenary and Invited Speakers {{!}} International Mathematical Union (IMU) |data dostępu = 2022-10-09 |opublikowany = www.mathunion.org |url = https://www.mathunion.org/icm-plenary-and-invited-speakers?combine=Yau}}</ref>. Był też jednym z głównych prelegentów na innych ważnych konferencjach, np. w 2019 na [[Dynamics, Equations and Applications (DEA 2019)]]<ref name=":1">{{Cytuj |tytuł = DEA 2019 - plenary speakers |data dostępu = 2022-10-14 |url = https://www.dea.agh.edu.pl/plenaryspeakers}}</ref><ref>{{Cytuj odcinek|tytuł=[DEA 2019] - Shing Tung Yau's plenary lecture|url=https://www.youtube.com/watch?v=TO6pdNhJYhQ|data dostępu=2022-10-14}}</ref>.

Wielokrotnie nagradzany. W 1982 został uhonorowany [[Medal Fieldsa|Medalem Fieldsa]] za prace z dziedziny geometrii różniczkowej, mające znaczenie dla rozwoju astronomii i fizyki teoretycznej<ref name="Curriculum Vitae" />. Jest też laureatem m.in. Oswald Veblen Prize in Geometry (1981), [[Nagroda Crafoorda|Nagrody Crafoorda]] (1994), [[Nagroda Wolfa|Nagrody Wolfa]] (2010) i [[Nagroda Shawa|Nagrody Shawa]] (2023)<ref>{{Cytuj |tytuł = Browse Prizes and Awards |data dostępu = 2022-10-14 |opublikowany = American Mathematical Society |url = http://www.ams.org/prizes-awards/pabrowse.cgi?parent_id=34 |język = en}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Shing-Tung Yau |data dostępu = 2022-10-14 |opublikowany = Crafoord Prize |url = https://www.crafoordprize.se/prize-laureate/shing-tung-yau/ |język = en-GB}}</ref><ref>{{Cytuj |tytuł = Shing-Tung Yau |data = 2018-12-11 |data dostępu = 2022-10-14 |opublikowany = Wolf Foundation |url = https://wolffund.org.il/2018/12/11/shing-tung-yau/ |język = en-US}}</ref><ref name=":0" /><ref name=":1" /><ref>{{Cytuj |tytuł = The Shaw Prize |data dostępu = 2023-06-12 |opublikowany = www.shawprize.org |url = http://www.shawprize.org/laureates/mathematical-sciences |język = en}}</ref>.

== Przypisy ==
{{Przypisy}}
{{Przypisy}}


== Linki zewnętrzne ==
⚫
{{DEFAULTSORT:Yay, Tung, -, Shing}}
* [https://www.rmf24.pl/nauka/news-prof-shing-tung-yau-sztuczna-inteligencja-nie-bedzie-kreatyw,nId,3222607#crp_state=1/ Wywiad z Shing-Tung Yau]
⚫
[[Kategoria:Amerykańscy matematycy]]
⚫
[[Kategoria:Urodzeni w 1949]]


{{Medal Fieldsa}}
[[en:Shing-Tung Yau]]
{{Nagroda Crafoorda}}
{{Laureaci National Medal of Science (lata 90. XX w.)}}
{{Nagroda Wolfa Matematyka}}
{{Laureaci Nagrody Shawa – matematyka}}

{{Kontrola autorytatywna}}

⚫
{{SORTUJ:Yay, Tung, -, Shing}}
[[Kategoria:Absolwenci Uniwersytetu Kalifornijskiego w Berkeley]]
[[Kategoria:Amerykanie pochodzenia chińskiego]]
⚫
[[Kategoria:Amerykańscy matematycy XX wieku]]
[[Kategoria:Amerykańscy matematycy XXI wieku]]
[[Kategoria:Laureaci Nagrody Crafoorda – matematyka]]
[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Shantou]]
⚫
[[Kategoria:Urodzeni w 1949]]
[[Kategoria:Wykładowcy Uniwersytetu Stanforda]]
[[Kategoria:Ludzie upamiętnieni nazwami przestrzeni matematycznych]]
[[Kategoria:Amerykańscy laureaci Nagrody Wolfa w dziedzinie matematyki]]
[[Kategoria:Laureaci National Medal of Science]]
[[Kategoria:Prelegenci ICM]]
[[Kategoria:Laureaci Nagrody Shawa – matematyka]]

Aktualna wersja na dzień 02:24, 22 sty 2024

Shing-Tung Yau
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

4 kwietnia 1949
Shantou, Chiny

Zawód, zajęcie

matematyk

Odznaczenia
Narodowy Medal Nauki (USA)
Multimedia w Wikimedia Commons

Shing-Tung Yau (chiń. 丘成桐; pinyin Qiū Chéngtóng; ur. 4 kwietnia 1949 w Shantou w Chinach) – chińsko-amerykański matematyk, laureat Medalu Fieldsa z 1982 roku[1][2]. Zajmuje się przede wszystkim geometrią różniczkową, równaniami różniczkowymi cząstkowymi i fizyką matematyczną, m.in. ogólną teorią względności Einsteina. Niekiedy nazywany jest cesarzem matematyki[3][4][5].

Życiorys[edytuj | edytuj kod]

Shing-Tung Yau urodził się w Shantou w południowych Chinach; był piątym z ośmiu synów Chen Ying Chiou i Yeuk-Lam Leung Chiou. Jego ojciec z zawodu był ekonomistą i filozofem. W 1968 zarobił na studia licencjackie. Rozpoczął naukę na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley[6] i w 1971 uzyskał doktorat z matematyki[1]. W 1972 został mianowany profesorem na Uniwersytecie Stanu Nowy Jork[6]. Później przez wiele lat pracował na Uniwersytecie Harvarda, gdzie od 2022 jest emerytowanym profesorem. Obecnie jest dyrektorem Yau Mathematical Sciences Center na Uniwersytecie Tsinghua[7][8].

Wypromował ponad 70 doktorów, jego uczniami są m.in. laureat Nagrody Wolfa Richard Schoen i nagrodzony Oswald Veblen Prize in Geometry Tian Gang[9].

O jego życiu i karierze przeczytać można w książce The Shape of a Life[10][5].

Nagrody[edytuj | edytuj kod]

W 1978 wygłosił wykład plenarny na Międzynarodowym Kongresie Matematyków[11]. Był też jednym z głównych prelegentów na innych ważnych konferencjach, np. w 2019 na Dynamics, Equations and Applications (DEA 2019)[12][13].

Wielokrotnie nagradzany. W 1982 został uhonorowany Medalem Fieldsa za prace z dziedziny geometrii różniczkowej, mające znaczenie dla rozwoju astronomii i fizyki teoretycznej[1]. Jest też laureatem m.in. Oswald Veblen Prize in Geometry (1981), Nagrody Crafoorda (1994), Nagrody Wolfa (2010) i Nagrody Shawa (2023)[14][15][16][5][12][17].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b c Bio / Curriculum Vitae - Shing-Tung Yau. Curriculum Vitae. [dostęp 2014-12-13]. (ang.).
  2. ↑ Fields Medal | International Mathematical Union (IMU) [online], www.mathunion.org [dostęp 2022-10-14].
  3. ↑ Shing-Tung Yau - Author Profile - zbMATH Open [online], zbmath.org [dostęp 2022-10-14].
  4. ↑ Yau, Shing-Tung [online], Harvard Math [dostęp 2022-10-14] (ang.).
  5. ↑ a b c Krzysztof Ciepliński, Medal Fieldsa i Międzynarodowy Kongres Matematyków, „Forum Akademickie” (10), 2019 [dostęp 2022-10-14].
  6. ↑ a b Yau biography - MacTutor History of Mathematics. Shing-Tung Yau. [dostęp 2014-12-13]. (ang.).
  7. ↑ Maths genius leaves Harvard to help make China a powerhouse on subject [online], South China Morning Post, 21 kwietnia 2022 [dostęp 2022-10-14] (ang.).
  8. ↑ Leadership-清华丘成桐数学科学中心 [online], ymsc.tsinghua.edu.cn [dostęp 2022-10-14].
  9. ↑ Shing-Tung Yau - The Mathematics Genealogy Project [online], www.genealogy.math.ndsu.nodak.edu [dostęp 2022-10-14].
  10. ↑ The Shape of a Life [online], Yale University Press [dostęp 2022-10-14] (ang.).
  11. ↑ ICM Plenary and Invited Speakers | International Mathematical Union (IMU) [online], www.mathunion.org [dostęp 2022-10-09].
  12. ↑ a b DEA 2019 - plenary speakers [online] [dostęp 2022-10-14].
  13. ↑ [DEA 2019 - Shing Tung Yau's plenary lecture]. [dostęp 2022-10-14].
  14. ↑ Browse Prizes and Awards [online], American Mathematical Society [dostęp 2022-10-14] (ang.).
  15. ↑ Shing-Tung Yau [online], Crafoord Prize [dostęp 2022-10-14] (ang.).
  16. ↑ Shing-Tung Yau [online], Wolf Foundation, 11 grudnia 2018 [dostęp 2022-10-14] (ang.).
  17. ↑ The Shaw Prize [online], www.shawprize.org [dostęp 2023-06-12] (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Laureaci Medalu Fieldsa
XX wiek
XXI wiek

Laureaci Nagrody Crafoorda
XX wiek
XXI wiek
Laureaci National Medal of Science (lata 90. XX w.)
1990
1991
1992
1993
1994
1995
1996
1997
1998
1999

Laureaci Nagrody Wolfa w dziedzinie matematyki
XX wiek
XXI wiek
Laureaci Nagrody Shawa w dziedzinie matematyki
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Shing-Tung_Yau&oldid=72645757”