Zwinogródka: Różnice pomiędzy wersjami

Zwinogródka
Звенигородка
Herb	Flaga
Państwo	Ukraina
Obwód	czerkaski
Rejon	zwinogródzki
Wysokość	148 m n.p.m.
Populacja; • liczba ludności	; 17 078; (2018)
Nr kierunkowy	+380 4740
Kod pocztowy	20200-20207
	Położenie na mapie obwodu czerkaskiego Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Położenie na mapie Ukrainy Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}}
	Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}\|type:landmark}
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 17:17, 20 maj 2015

Zwinogródka (ukr. Звенигородка – Zwenyhorodka; ros. Звенигородка – Zwienigorodka) – miasto rejonowe na Ukrainie, w obwodzie czerkaskim, nad rzeką Tykczą, dopływem Bohu. W 1989 liczyło 22 400 mieszkańców (2005: 19 900). Była miastem królewskim Rzeczypospolitej Obojga Narodów^[1]. Zwinogródka posiada duży kombinat spożywczy, sanatorium i muzeum regionalne.

Nazwa

Nazwa pochodzi wg legendy od dzwonu na wieży zamkowej, który dzwonił w sytuacji zagrożenia najazdem tatarskim.

Historia

Znane już było w czasach Rusi Kijowskiej. W roku 1240, w czasie wielkiej inwazji Mongołów na Europę Wschodnią i Środkową Zwinogródka została doszczętnie zniszczona, w następujących dziesięcioleciach ufortyfikowana przez książąt Halicza. Od XIV wieku miasto należało do Wielkiego Księstwa Litewskiego, w roku 1569 dostało się pod władzę Korony. Ucierpiało w tych stuleciach wiele poprzez najazdy Tatarów. Możliwe jest, że na obecne miejsce miasto zostało przeniesione z miejsca położonego od niego o 4 km. W 1545 roku zamek jest wzmiankowany jako zburzony przez Tatarów, których szlak najazdów przechodził w pobliżu, lecz wkrótce nowy zamek zbudował starosta Fiodor Sanguszko. W 1628 Zygmunt III Waza oddał starostwo w dożywocie Marcinowi Kazanowskiemu. W roku 1648 zajęły Zwinogródkę wojska Chmielnickiego. Po wojnie polsko-rosyjskiej na mocy postanowień rozejmu andruszowskiego pozostało w granicach Rzeczypospolitej. W 1700 roku wybudowano parafialną drewnianą cerkiew uspieńską. W latach 1737, 1743 i 1768 miasto dewastowały ataki band hajdamaków. W rewizji z 1765 roku wzmiankowany jest drewniany zameczek. W 1766 roku powstała tu parafia katolicka.

Dopiero ją wznieśli Sołtyk, starosta Zwinogrodzki i żona jego Salomea Sołtykowa, ludzie szlachetni i pełni zasług. W stronie najdalszej Ukrainy, na granicy Rzplitéj, chwałę boską rozszérzali. Ich hojnością i ofiarą kościół katolicki i seminaryum w Zwinogródce były ufundowane.(...)^[2]

W 1779 roku zbudowano most, który znajdował się przy zamku i kościoła, ale samą miejscowość opisywano jako niewielką. W XVIII wieku istniał spór czy powiat Zwinogródka należy do województwa bracławskiego czy kijowskiego. W 1791 Sejm Czteroletni wydzielił z województwa bracławskiego realnie istniejący powiat zwinogródzki. W roku 1792 roku król Stanisław August Poniatowski nadał miejscowości prawa miejskie oraz herb. Sejm czteroletni wyznaczył miasteczko na siedzibę sejmików i sądów ziemskich. Po Rozbiorach miasto zostało wcielone do Imperium Rosyjskiego i znalazło się w granicach guberni kijowskiej. W 1803 roku na miejscu drewnianego rozpoczęto budować murowany kościół katolicki pw. Opatrzności Bożej fundacji starościny Salomei Sołtykowej, który ukończono jednak dopiero w 1819 r. W 1820 roku zbudowano cerkiew murowaną Przemienienia Pańskiego.

1 lutego 1918, armia Ukraińskiej Republiki Ludowej odniosła tu zwycięstwo nad oddziałami bolszewickimi. 28 stycznia 1944 Armia Czerwona połączyła tu swe wojska pancerne 6 pułku I Frontu Ukraińskiego i 5 Pułku Gwardii II Frontu, biorąc w kleszcze poważne siły niemieckie.

Zabytki

Kościół katolicki zbudowany z funduszy zapisanych przez starościnę Salomeę Sołtykową w 1799 roku, zbudowany do 1808 roku w stylu klasycystycznym pod nadzorem księdza Joachima Grabowskiego. W 1816 roku Sołtykowie zbudowali obok seminarium katolickie, zamknięte w przez rząd rosyjski w 1839 roku i zburzone około 1950 roku. Kościół zamknięto po rewolucji w 1917 roku, a podczas okupacji niemieckiej otworzono w nim cerkiew funkcjonującą w nim do 1960 roku. W 1967 roku kościół został przebudowany na dworzec autobusowy. Zachował się portyk na dawnej fasadzie głównej.
Cerkiew z XIX wieku
Cmentarz katolicki z polskimi nagrobkami

Osobistości związane z miastem

Dawid Gincburg, baron, orientalista rosyjski
Horacy Gincburg, baron, filantrop rosyjski
Izydor Kopernicki, polski lekarz i antropolog
Marian Romeyko, polski oficer II RP i pisarz wojskowy

↑ Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów - Bracław). T. 3, Warszawa 1897, s. 233.
↑ Eustachy Iwanowski, Rozmowy o polskiéj koronie, na str. 609

Bibliografia

Бoльшaя Coвeтcкaя Енцнклoпeдия, Tom 9., Moskwa 1972
Encyclopedia of Ukraine, Tom 5., Toronto 1993

Linki zewnętrzne

Zwinogródka, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 689 .
Zwinogródka na stronie Rady Najwyższej Ukrainy
Zwinogródka w Wikimapii

[1] Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów - Bracław). T. 3, Warszawa 1897, s. 233.

[2] Eustachy Iwanowski, Rozmowy o polskiéj koronie, na str. 609

[1]

[2]

@@ Linia 25: / Linia 25: @@
 }}
 [[Plik:Звенигородка, Черкащина. Свято - Михайлович собор.TIF|thumb|Cerkiew]]
-'''Zwinogródka''' ([[Język ukraiński|ukr.]] Звенигородка – ''Zwenyhorodka''; [[Język rosyjski|ros.]] Звенигородка – ''Zwienigorodka'') – miasto rejonowe na [[Ukraina|Ukrainie]], w [[Obwód czerkaski|obwodzie czerkaskim]], nad rzeką [[Tykcza|Tykczą]], dopływem [[Boh]]u. W [[1989]] liczyło 22 400 mieszkańców ([[2005]]: 19 900). Była miastem królewskim [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]]<ref>Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów - Bracław). T. 3, Warszawa 1897, s. 233.</ref>.
+'''Zwinogródka''' ([[Język ukraiński|ukr.]] Звенигородка – ''Zwenyhorodka''; [[Język rosyjski|ros.]] Звенигородка – ''Zwienigorodka'') – miasto rejonowe na [[Ukraina|Ukrainie]], w [[Obwód czerkaski|obwodzie czerkaskim]], nad rzeką [[Tykcza|Tykczą]], dopływem [[Boh]]u. W [[1989]] liczyło 22 400 mieszkańców ([[2005]]: 19 900). Była miastem królewskim [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczypospolitej Obojga Narodów]]<ref>Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku. Ziemie ruskie. Ukraina (Kijów - Bracław). T. 3, Warszawa 1897, s. 233.</ref>. Zwinogródka posiada duży [[kombinat]] spożywczy, [[sanatorium]] i muzeum regionalne.
+== Nazwa ==
-Znane już było w czasach [[Ruś Kijowska|Rusi Kijowskiej]]. W roku [[1240]], w czasie wielkiej inwazji [[Mongołowie|Mongołów]] na Europę Wschodnią i Środkową Zwinogródka została doszczętnie zniszczona, w następujących dziesięcioleciach ufortyfikowana przez [[Księstwo Halicko-Wołyńskie|książąt Halicza]]. Od XIV wieku miasto należało do Wielkiego Księstwa Litewskiego, w roku [[1569]] dostało się pod władzę Korony. Ucierpiało w tych stuleciach wiele poprzez najazdy [[Tatarzy|Tatarów]]. W 1545 roku zamek jest wzmiankowany jako zburzony przez Tatarów, których szlak najazdów przechodził w pobliżu, lecz wkrótce nowy zbudował starosta [[Fiodor Sanguszko]]. W 1628 [[Zygmunt III Waza]] oddał starostwo w dożywocie [[Marcin Kazanowski|Marcinowi Kazanowskiemu]]. W roku [[1648]] zajęły Zwinogródkę wojska [[Bohdan Chmielnicki|Chmielnickiego]]. Po [[Wojna polsko-rosyjska 1654-1667|wojnie polsko-rosyjskiej]] na mocy postanowień [[Rozejm andruszowski|rozejmu andruszowskiego]] pozostało w granicach Rzeczypospolitej. W 1700 roku wybudowano parafialną drewnianą cerkiew uspieńską. W latach [[1737]], [[1743]] i [[1768]] miasto dewastowały ataki band [[Hajdamacy|hajdamaków]]. W rewizji z 1765 roku wzmiankowany jest drewniany zameczek. W 1766 roku powstała tu parafia katolicka.
+Nazwa pochodzi wg legendy od dzwonu na wieży zamkowej, który dzwonił w sytuacji zagrożenia najazdem tatarskim.
+== Historia ==
+Znane już było w czasach [[Ruś Kijowska|Rusi Kijowskiej]]. W roku [[1240]], w czasie wielkiej inwazji [[Mongołowie|Mongołów]] na Europę Wschodnią i Środkową Zwinogródka została doszczętnie zniszczona, w następujących dziesięcioleciach ufortyfikowana przez [[Księstwo Halicko-Wołyńskie|książąt Halicza]]. Od XIV wieku miasto należało do Wielkiego Księstwa Litewskiego, w roku [[1569]] dostało się pod władzę Korony. Ucierpiało w tych stuleciach wiele poprzez najazdy [[Tatarzy|Tatarów]]. Możliwe jest, że na obecne miejsce miasto zostało przeniesione z miejsca położonego od niego o 4 km. W 1545 roku zamek jest wzmiankowany jako zburzony przez Tatarów, których szlak najazdów przechodził w pobliżu, lecz wkrótce nowy zamek zbudował starosta [[Fiodor Sanguszko]]. W 1628 [[Zygmunt III Waza]] oddał starostwo w dożywocie [[Marcin Kazanowski|Marcinowi Kazanowskiemu]]. W roku [[1648]] zajęły Zwinogródkę wojska [[Bohdan Chmielnicki|Chmielnickiego]]. Po [[Wojna polsko-rosyjska 1654-1667|wojnie polsko-rosyjskiej]] na mocy postanowień [[Rozejm andruszowski|rozejmu andruszowskiego]] pozostało w granicach Rzeczypospolitej. W 1700 roku wybudowano parafialną drewnianą cerkiew uspieńską. W latach [[1737]], [[1743]] i [[1768]] miasto dewastowały ataki band [[Hajdamacy|hajdamaków]]. W rewizji z 1765 roku wzmiankowany jest drewniany zameczek. W 1766 roku powstała tu parafia katolicka.
 {{cytat|Dopiero ją wznieśli Sołtyk, starosta Zwinogrodzki i żona jego Salomea Sołtykowa, ludzie szlachetni i pełni zasług. W stronie najdalszej Ukrainy, na granicy Rzplitéj, chwałę boską rozszérzali. Ich hojnością i ofiarą kościół katolicki i seminaryum w Zwinogródce były ufundowane.(...)<ref>[[Eustachy Iwanowski]], [http://archive.org/stream/rozmowyopolskij00iwangoog#page/n619/mode/2up Rozmowy o polskiéj koronie], na str. 609</ref>}}
 W 1779 roku zbudowano most, który znajdował się przy zamku i kościoła, ale samą miejscowość opisywano jako niewielką. W XVIII wieku istniał spór czy powiat Zwinogródka należy do województwa bracławskiego czy kijowskiego. W [[1791]] [[Sejm Czteroletni]] wydzielił z [[Województwo bracławskie|województwa bracławskiego]] realnie istniejący [[powiat zwinogródzki]]. W roku [[1792]] roku król [[Stanisław August Poniatowski]] nadał miejscowości prawa miejskie oraz herb. Sejm czteroletni wyznaczył miasteczko na siedzibę sejmików i sądów ziemskich. Po [[Rozbiory Polski|Rozbiorach]] miasto zostało wcielone do [[Imperium Rosyjskie]]go i znalazło się w granicach [[Gubernia kijowska|guberni kijowskiej]]. W 1803 roku na miejscu drewnianego rozpoczęto budować murowany kościół katolicki pw. Opatrzności Bożej fundacji starościny Salomei Sołtykowej, który ukończono jednak dopiero w 1819 r. W 1820 roku zbudowano cerkiew murowaną Przemienienia Pańskiego.
@@ Linia 33: / Linia 37: @@
 [[1 lutego]] [[1918]], [[Armia Czynna Ukraińskiej Republiki Ludowej|armia]] [[Ukraińska Republika Ludowa|Ukraińskiej Republiki Ludowej]] odniosła tu zwycięstwo nad oddziałami [[bolszewicy|bolszewickimi]]. [[28 stycznia]] [[1944]] [[Armia Czerwona]] połączyła tu swe wojska pancerne 6 pułku I Frontu Ukraińskiego i 5 Pułku Gwardii II Frontu, biorąc w kleszcze poważne siły niemieckie.
+== Zabytki ==
-Zwinogródka posiada duży [[kombinat]] spożywczy, [[sanatorium]] i muzeum regionalne.
+* '''Kościół katolicki''' zbudowany z funduszy zapisanych przez starościnę Salomeę Sołtykową w 1799 roku, zbudowany do 1808 roku w stylu klasycystycznym pod nadzorem księdza Joachima Grabowskiego. W 1816 roku Sołtykowie zbudowali obok seminarium katolickie, zamknięte w przez rząd rosyjski w 1839 roku i zburzone około 1950 roku. Kościół zamknięto po rewolucji w 1917 roku, a podczas okupacji niemieckiej otworzono w nim cerkiew funkcjonującą w nim do 1960 roku. W 1967 roku kościół został przebudowany na dworzec autobusowy. Zachował się portyk na dawnej fasadzie głównej.
+* Cerkiew z XIX wieku
+* Cmentarz katolicki z polskimi nagrobkami
 == Osobistości związane z miastem ==