Zygmunt Rumel

{{{imię i nazwisko}}}

{{Artysta infobox}} Sugerowane pola (wstaw w kodzie): | imię i nazwisko = Nieznane pola: "Grafika", "Podpis", "Imię i nazwisko", "Data i miejsce śmierci", "Dziedzina sztuki", "Data i miejsce urodzenia", "Ważne dzieła", "Pełne imię i nazwisko", "Muzeum artysty", "Styl" oraz "Narodowość".

Zygmunt Jan Rumel

Mały, Krzysztof Poręba

podporucznik
Data i miejsce urodzenia	1915 Petersburg
Data śmierci	10 lipca 1943
Przebieg służby
Lata służby	od 1939
Stanowiska	komendant VIII okręgu wołyńskiego (Okręg Wołyń BCh)
Główne wojny i bitwy	kampania wrześniowa - podporucznik artylerii, II wojna światowa
Odznaczenia

Portret Z.Rumla niesiony na Marszu Jedności i Solidarności Kresów 11 lipca 2013

Zygmunt Jan Rumel Mały, Krzysztof Poręba (ur. 22 lutego 1915 w Piotrogrodzie, zg. w nocy z 10 na 11 lipca 1943 koło wsi Kustycze - Wołyń) – polski dowódca wojskowy; komendant VIII Okręgu Wołyń BCh, oficer Armii Krajowej. Poeta, autor m.in. poematu „Rok 1863” i wiersza zatytułowanego „Dwie matki”.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Władysława Rumla i Janiny z Tymińskich. Ojciec, z wykształcenia inżynier rolnictwa, był oficerem Wojska Polskiego, uczestnikiem kampanii 1920, odznaczonym Krzyżem Order Virtuti Militari; po wojnie zamieszkał jako osadnik wojskowy w powiecie krzemienieckim na Wołyniu.

Dzieciństwo Zygmunta upłynęło na wsi wołyńskiej. Liceum kończył w Krzemieńcu, gdzie mieszkał w dworku należącym niegdyś do rodziny Juliusza Słowackiego. Następnie studiował polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim.

Mimo studiowania w Warszawie, angażował się w życie społeczne Wołynia. W latach 30. działał w Wołyńskim Związku Młodzieży Wiejskiej. Włączył się w prace Uniwersytetu Ludowego w Różynie w pow. kowelskim, gdzie prawdopodobnie poznał Kazimierza Banacha. Był publicystą i przewodniczącym komitetu redakcyjnego miesięcznika „Droga Pracy”, dodatku do „Życia Krzemienieckiego”. W swoich artykułach Rumel poruszał tematy historyczne i społeczne. Opowiadał się za ideą Polski jako państwa wielonarodowego, potępiał przejawy antysemityzmu. Publikował także w dwujęzycznym piśmie „Młoda Wieś - Mołode Seło” wydawanym w Krzemieńcu.

W 1938 został skierowany do Wołyńskiej Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii im. Marcina Kątskiego we Włodzimierzu Wołyńskim, gdzie znalazł się w 2 baterii dowodzonej najpierw przez kpt. Mariana Schneikarta, a po jego odejściu na dowódcę I dywizjonu w marcu 1939 – przez mjr. Józefa Widorta. XIII kurs ukończył w stopniu kaprala podchorążego rezerwy w lipcu 1939, po czym przybył na praktykę do 23 Pułku Artylerii Lekkiej w Będzinie. Po mobilizacji pod koniec sierpnia 1939, z pułkiem tym udał się na wojnę.

Po dostaniu się do niewoli radzieckiej po 20 września, podał się za szeregowca i został zwolniony. Początki okupacji spędził na Wołyniu, gdzie już pod koniec 1939 wstąpił do podziemnej antysowieckiej organizacji powołanej przez działaczy ruchu ludowego. Konspiratorzy postanowili skontaktować się z Henrykiem Józewskim, przebywającym w Generalnym Gubernatorstwie, w którym widzieli przyszłego lidera organizacji. Podczas nieudanej próby przekroczenia granicy z GG w styczniu 1940 Rumel oraz jego towarzysz Pius Zalewski odmrozili nogi i zawrócili do Łucka. Tam zastali ich emisariusze ZWZ płk Tadeusz Majewski Szmigiel i Jerzy Potapow Jarosław przybyli na Wołyń z misją tworzenia konspiracji ZWZ. Organizacja Rumla podporządkowała się rozkazom płk. Majewskiego.

W lutym i marcu 1940 Rumel odbył dwie podróże między Wołyniem a Warszawą jako kurier ZWZ. W tym czasie NKWD rozbiło kierownictwo wołyńskiego ZWZ i aresztowało wielu jego działaczy, w tym Bronisława Rumla, brata Zygmunta (stracony w 1941) Zygmunt Rumel, także zagrożony aresztowaniem, przedostał się do Warszawy.

Przebywając w Warszawie Rumel odnowił kontakty z działaczami ruchu ludowego, w tym z Banachem. Prowadził wraz z bratem Stanisławem i żoną, Anną z Wójcikiewiczów (poślubioną w 1941), sklep z naczyniami kuchennymi na Ochocie, który służył za punkt kontaktowy konspiracji. Włączył się w prace podziemnej drukarni Komendy Głównej Batalionów Chłopskich.

Od jesieni 1941 był emisariuszem Batalionów Chłopskich na Wołyń. Na początku 1943 promowany przez Kazimierza Banacha na dowódcę VIII okręgu BCh – Wołyń (pseudonim „Krzysztof Poręba”).

Na początku lipca 1943 wydano mu rozkaz przeprowadzenia rozmów z miejscowym dowództwem Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA) na Wołyniu. Rumel stanął na czele delegacji wysłanej przez Kazimierza Banacha, pełnomocnika Rządu Rzeczypospolitej Polskiej, mającej na celu zahamowanie rzezi wołyńskiej i uzgodnienie wspólnej z Ukraińcami walki z Niemcami. Zrezygnowawszy ze zbrojnej obstawy w geście dobrej woli, Zygmunt Rumel udał się 10 lipca 1943 do kwatery lokalnego dowództwa SB OUN wraz z przedstawicielem Okręgu Wołyńskiego AK Krzysztofem Markiewiczem pseudonim "Czort" i woźnicą Witoldem Dobrowolskim. Wszyscy trzej zostali tam aresztowani i zabici. Według przekazów rodzinnych, rozpowszechnionych przez Annę Kamieńską, mord odbył się przez rozerwanie końmi. Wersję tę potwierdził świadek tego wydarzenia Iwan Koptiuch ze wsi Kustycze, którego relację opublikował Wincenty Ronisz w filmie dokumentalnym pt. "Poeta nieznany". Jarosław Iwaszkiewicz wspominając śmierć młodego poety napisał: „Był to jeden z diamentów, którym strzelano do wroga. Diament ten mógł zabłysnąć pierwszorzędnym blaskiem”.

W dniu następnym 11 lipca UPA rozpoczęła główny etap rzezi wołyńskiej – planowego ludobójstwa ludności polskiej na Wołyniu.

Twórczość

Pierwsze próby poetyckie Zygmunta Rumla, opublikowane w szkolnym piśmie, datują się na rok 1934. Poza poematem Pieśń, opublikowanym w czasopiśmie "Droga Pracy", jego wiersze trafiały do szuflady. Podczas jednego ze spotkań poetyckich w okupowanej Warszawie z twórczością Rumla miał okazję zapoznać się Leopold Staff i po tym spotkaniu powiedział do Anny Rumlowej: „Niech pani chroni tego chłopca, to będzie wielki poeta”.

Rękopisy wierszy Rumla przetrwały dzięki żonie poety, która z rodzinnym archiwum ("walizką Rumlów") przeszła m.in. przez powstanie warszawskie jako sanitariuszka. Wybór jego wierszy dokonany przez Annę Kamieńską wydano pośmiertnie dopiero w 1975 r. Spotkał się on z wysoką oceną Jarosława Iwaszkiewicza ("umysł i talent noszący cechy wręcz oryginalne").

Zdaniem Bożeny Gorskiej poezja Rumla wykazuje wyraźne wpływy twórczości Słowackiego i Norwida. Nie ulegał wpływom awangardy, poza poszukiwaniami na gruncie języka (metafora, słowotwórstwo, rym), gdzie zbliżał się do Staffa i Leśmiana. Wzorem romantyków ze szkoły ukraińskiej nawiązywał do lokalnego kolorytu oraz używał rutenizmów i rusycyzmów. W wielu jego wierszach obecna jest tematyka historyczna (np. poemat Rok 1863).

Patron

• Decyzją Rady m.st Warszawy dnia 10 lutego 2011 Biblioteka Publiczna w dzielnicy Praga-Południe otrzymała imię Zygmunta Rumla.
• Zygmunt Rumel jest patronem jednej z ulic w Gdańsku oraz skweru w Ruszowie.

Filmy

• "Poeta nieznany" - scenariusz, realizacja Wincenty Ronisz, zdjęcia Grzegorz Borowski redakcja Jerzy Kapuściński produkcja Wytwórnia Filmowa Czołówka, TVP SA Program 2, 2004. Czas 59 min.

Literatura

• Janusz Gmitruk, Zygmunt Rumel. Żołnierz nieznany, ISBN 978-83-60093-92-4, Warszawa 2009
• Bożena Gorska, Krzemieńczanin, Muzeum Niepodległości, ISBN 978-83-87516-75-8, Warszawa 2008

Linki zewnętrzne

• Bohdan Pociej: Zygmunt Jan Rumel, poeta „źle obecny”. Rzeczpospolita, 2009-01-02. [dostęp 2012-02-17]. (pol.).
• Kultura 11 kwietnia 2008. Barbara Olak - "Może tylko zostanę imieniem"
• LSCDN Chełm. Jan Antoni Paszkiewicz - "Po matce poeta, po ojcu żołnierz. Zygmunt Jan Rumel"
• Biblioteka Publiczna w Dzielnicy Praga-Południe