Traktat Grzymułtowskiego: Różnice pomiędzy wersjami

Przeglądaj historię interaktywnie

[wersja przejrzana]

← poprzednia edycja następna edycja →

Usunięta treść Dodana treść

WizualnieWikikod

Jednokolumnowy

Wersja z 16:44, 4 paź 2017

Pokój Grzymułtowskiego (Traktat Grzymułtowskiego, Pokój wieczysty ros. Вечный мир) – traktat zawarty 6 maja 1686 w Moskwie między Rzecząpospolitą a Carstwem Rosyjskim. Tzw. wieczysty mir, utrwalał warunki rozejmu andruszowskiego z 1667.

W imieniu Rzeczypospolitej podpisali go wojewoda poznański Krzysztof Grzymułtowski i kanclerz wielki litewski Marcjan Aleksander Ogiński^[1].

Negocjacje

W kwietniu 1678 r. toczyły się w Lublinie rozmowy pomiędzy posłami moskiewskimi, a senatorami Rzeczypospolitej zmierzające do zawarcia wieczystego pokoju pomiędzy obu państwami, które zakończyły się niepowodzeniem. Zgodnie z poprzednimi zjazdami komisarzy granicznych w 1667 roku, rozmowy na temat traktatu były następnie prowadzone w Zwierowiczach i Kadzyniu nad rzeczką Horodnią, wzdłuż której biegła granica między Rzeczpospolitą i Carstwem Rosyjskim. Negocjacje następnie prowadzono w Moskwie, gdzie polska delegacja przybyła pod koniec lutego. W imieniu małoletnich carów, Iwana V i Piotra I, regencję sprawowała ich siostra Zofia, a faktycznie rządy pozostawały w rękach kniazia Wasyla Golicyna. On to wraz z bojarem Borysem Szeremieniewem prowadził rozmowy z posłami Rzeczypospolitej. Na początku maja uzgodniono ostateczne warunki pokoju, a traktat podpisano 6 maja^[2].

Postanowienia

Traktat kończył prawnie wojnę polsko-rosyjską rozpoczętą w 1654, której działania wojenne przerwano w 1667.
Rzeczpospolita zrzekała się:
- Ukrainy Lewobrzeżnej z Kijowem (miasto miało wrócić w ręce Polaków w 1669 roku, ale Rosja nigdy nie wycofała wojsk z Kijowa i nie zrzekła się władzy w tym mieście),
- Smoleńszczyzny,
- Siewierszczyzny,
- ziemi czernihowskiej,
- Dorogobuża
- i Staroduba.
Rzeczpospolita gwarantowała wolności dla prawosławnych zamieszkujących jej terytorium (co było pretekstem do mieszania się Rosji w sprawy Rzeczypospolitej w następnym wieku).
Rosja ze swej strony zrobiła to samo w sprawie wolności religijnej dla katolików. Możliwości kontroli ze strony Rzeczypospolitej były iluzoryczne.
Ponadto Rosja oferowała przymierze przeciwko Turcji i Chanatowi Krymskiemu, przyznając Rzeczypospolitej subsydium w wysokości 146 000 rubli (730 000 złotych polskich).

Postanowienia pokoju król Jan III Sobieski zaprzysiągł w Kamienicy Królewskiej we Lwowie 21 grudnia 1686, w obecności poselstwa rosyjskiego^[3]^[4].

Po jego zawarciu Rosja sprzymierzała się ze Świętą Ligą przeciw Imperium osmańskiemu i Tatarom. Skierowała ona głównie swoje siły na Azow nad Morzem Czarnym i Chanat krymski.

Traktat podpisany przez wojewodę Grzymułtowskiego i przyjęty przez króla Jana III Sobieskiego podczas jego powrotu z wyprawy do Wołoszczyzny na posiedzeniu Senatu we Lwowie w 1686 roku, jednak nie został nigdy ratyfikowany^[5], nie został potwierdzony uchwałą sejmową aż do czasu sejmu konwokacyjnego w 1764 roku^[6].

Traktat zakończył niepowodzeniem dwudziestoletnie próby zmiany niekorzystnej dla Polski sytuacji na Wschodzie, a dla Rosji oznaczał początek ekspansji na zachód.

↑ Historia dyplomacji polskiej pod red. Zbigniewa Wójcika, Warszawa 1982 t. II, s. 236–237.
↑ Traktat polsko-rosyjski z 1686 roku, tzw. traktat Grzymułtowskiego [online], wilanow-palac.pl [dostęp 2017-10-04] (ang.).
↑ Historia dyplomacji polskiej, t. II, s. 237.
↑ P. Włodek, A. Kulewski, Lwów. Przewodnik, Pruszków 2006, s. 71, ISBN 83-89188-53-8.
↑ Eugeniusz Romer, O wschodniej granicy Polski z przed 1772 r., w: Księga Pamiątkowa ku czci Oswalda Balzera, t. II, Lwów 1925, s. [355]. „Sumarycznie wraz z traktatem Narewskim z r. 1704 przyjęty dopiero przez „Zjazd” wolny w Warszawie w r. 1710, został wpisany w konstytucye z następującemi zastrzeżeniami: „iż pomienione obydwa traktaty ze strony Jego Carskiego Wieliczeństwa we wszystkich punktach, artykułach i paragrafach, także pośledniejsze obietnice, deklaracye i asekuracje wszystkie, dostatecznie wypełnione i dotrzymane będą osobliwie względem ewakuacyi wojsk moskiewskich wyprowadzenia nieodwłocznego w kraj nieprzyjacielski, albo do państw swoich, oddania fortec, dział Rzeczypospolitej należących, zapłacenie milionów obiecanych na wojska i w innych punktach, tedy na tym fundamencie i po wypełnieniu tych kondycyi ...pomienione traktaty obadwa... nie tylko powagą teraźniejszego Zjazdu Walnego utwierdzamy i wydrukować pozwalamy, ale też na Sejmie, da Bóg prszyszłym, toż samo wypełnić deklarujemy”. Volumina legum t. 6, s. 73 Gdy atoli do sejmowej ratyfikacyi powyższych traktatów nigdy nie przyszło, jedynym dokumentem prawomocnym, regulującym stan granic Polski z Rosyą, pozostał traktat Polanowiecki z r. 1634”.
↑ Jacek Staszewski, August II Mocny, Wrocław 1998, s. 100.

Linki zewnętrzne

[1] Historia dyplomacji polskiej pod red. Zbigniewa Wójcika, Warszawa 1982 t. II, s. 236–237.

[2] Traktat polsko-rosyjski z 1686 roku, tzw. traktat Grzymułtowskiego [online], wilanow-palac.pl [dostęp 2017-10-04] (ang.).

[3] Historia dyplomacji polskiej, t. II, s. 237.

[4] P. Włodek, A. Kulewski, Lwów. Przewodnik, Pruszków 2006, s. 71, ISBN 83-89188-53-8.

[5] Eugeniusz Romer, O wschodniej granicy Polski z przed 1772 r., w: Księga Pamiątkowa ku czci Oswalda Balzera, t. II, Lwów 1925, s. [355]. „Sumarycznie wraz z traktatem Narewskim z r. 1704 przyjęty dopiero przez „Zjazd” wolny w Warszawie w r. 1710, został wpisany w konstytucye z następującemi zastrzeżeniami: „iż pomienione obydwa traktaty ze strony Jego Carskiego Wieliczeństwa we wszystkich punktach, artykułach i paragrafach, także pośledniejsze obietnice, deklaracye i asekuracje wszystkie, dostatecznie wypełnione i dotrzymane będą osobliwie względem ewakuacyi wojsk moskiewskich wyprowadzenia nieodwłocznego w kraj nieprzyjacielski, albo do państw swoich, oddania fortec, dział Rzeczypospolitej należących, zapłacenie milionów obiecanych na wojska i w innych punktach, tedy na tym fundamencie i po wypełnieniu tych kondycyi ...pomienione traktaty obadwa... nie tylko powagą teraźniejszego Zjazdu Walnego utwierdzamy i wydrukować pozwalamy, ale też na Sejmie, da Bóg prszyszłym, toż samo wypełnić deklarujemy”. Volumina legum t. 6, s. 73 Gdy atoli do sejmowej ratyfikacyi powyższych traktatów nigdy nie przyszło, jedynym dokumentem prawomocnym, regulującym stan granic Polski z Rosyą, pozostał traktat Polanowiecki z r. 1634”.

[6] Jacek Staszewski, August II Mocny, Wrocław 1998, s. 100.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

@@ Linia 5: / Linia 5: @@
 W imieniu Rzeczypospolitej podpisali go [[wojewodowie poznańscy i wielkopolscy|wojewoda poznański]] [[Krzysztof Grzymułtowski]] i [[kanclerz wielki litewski]] [[Marcjan Aleksander Ogiński]]<ref>Historia dyplomacji polskiej pod red. Zbigniewa Wójcika, Warszawa 1982 t. II, s. 236–237.</ref>.
-* Kończył on prawnie [[wojna polsko-rosyjska 1654-1667|wojnę polsko-rosyjską]] rozpoczętą w 1654, której działania wojenne przerwano w 1667.
+=== Negocjacje ===
-* Rzeczpospolita zrzekała się w nim:
+W kwietniu 1678 r. toczyły się w Lublinie rozmowy pomiędzy posłami moskiewskimi, a senatorami Rzeczypospolitej zmierzające do zawarcia wieczystego pokoju pomiędzy obu państwami, które zakończyły się niepowodzeniem. Zgodnie z poprzednimi zjazdami komisarzy granicznych w 1667 roku, rozmowy na temat traktatu były następnie prowadzone w [[Zwierowicze|Zwierowiczach]] i Kadzyniu nad rzeczką Horodnią, wzdłuż której biegła granica między Rzeczpospolitą i Carstwem Rosyjskim. Negocjacje następnie prowadzono w Moskwie, gdzie polska delegacja przybyła pod koniec lutego. W imieniu małoletnich carów, Iwana V i Piotra I, regencję sprawowała ich siostra Zofia, a faktycznie rządy pozostawały w rękach kniazia Wasyla Golicyna. On to wraz z bojarem Borysem Szeremieniewem prowadził rozmowy z posłami Rzeczypospolitej. Na początku maja uzgodniono ostateczne warunki pokoju, a traktat podpisano 6 maja<ref>{{Cytuj|tytuł=Traktat polsko-rosyjski z 1686 roku, tzw. traktat Grzymułtowskiego|data dostępu=2017-10-04|opublikowany=wilanow-palac.pl|url=http://wilanow-palac.pl/traktat_polsko_rosyjski_z_1686_roku_tzw_traktat_grzymultowskiego.html|język=en}}</ref>.
+=== Postanowienia ===
+* Traktat kończył prawnie [[wojna polsko-rosyjska 1654-1667|wojnę polsko-rosyjską]] rozpoczętą w 1654, której działania wojenne przerwano w 1667.
+* Rzeczpospolita zrzekała się:
 ** [[Ukraina Lewobrzeżna|Ukrainy Lewobrzeżnej]] z [[Kijów|Kijowem]] (miasto miało wrócić w ręce Polaków w 1669 roku, ale Rosja nigdy nie wycofała wojsk z Kijowa i nie zrzekła się władzy w tym mieście),
 ** [[Województwo smoleńskie|Smoleńszczyzny]],
@@ Linia 13: / Linia 18: @@
 ** [[Dorogobuż|Dorogobuża]]
 ** i [[Starodub]]a.
-* [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczpospolita]] gwarantowała wolności dla prawosławnych zamieszkujących jej terytorium. Było to pretekstem do mieszania się Rosji w sprawy Rzeczypospolitej w następnym wieku.
+* [[Rzeczpospolita Obojga Narodów|Rzeczpospolita]] gwarantowała wolności dla prawosławnych zamieszkujących jej terytorium (co było pretekstem do mieszania się Rosji w sprawy Rzeczypospolitej w następnym wieku).
 * Rosja ze swej strony zrobiła to samo w sprawie wolności religijnej dla katolików. Możliwości kontroli ze strony Rzeczypospolitej były iluzoryczne.
 * Ponadto Rosja oferowała przymierze przeciwko [[Turcja|Turcji]] i [[Chanat Krymski|Chanatowi Krymskiemu]], przyznając Rzeczypospolitej [[Subwencja|subsydium]] w wysokości 146 000 [[rubel|rubli]] (730 000 [[złoty polski|złotych polskich]]).
 Postanowienia pokoju [[Władcy Polski|król]] [[Jan III Sobieski]] zaprzysiągł w [[Kamienica Królewska we Lwowie|Kamienicy Królewskiej we Lwowie]] 21 grudnia 1686, w obecności poselstwa rosyjskiego<ref>Historia dyplomacji polskiej, t. II, s. 237.</ref><ref>P. Włodek, A. Kulewski, ''Lwów. Przewodnik'', Pruszków 2006, s. 71, {{ISBN|83-89188-53-8}}.</ref>.
-Zakończył on klęską dwudziestoletnie próby zmiany niekorzystnej dla Polski sytuacji na Wschodzie, a dla Rosji oznaczał początek ekspansji na zachód.
 Po jego zawarciu Rosja sprzymierzała się ze [[Liga Święta|Świętą Ligą]] przeciw [[Imperium Osmańskie|Imperium osmańskiemu]] i [[Tatarzy|Tatarom]]. Skierowała ona głównie swoje siły na [[Azow]] nad [[Morze Czarne|Morzem Czarnym]] i [[Chanat Krymski|Chanat krymski]].
-Traktat podpisany przez wojewodę Grzymułtowskiego i przyjęty przez króla Jana III Sobieskiego na [[Senat (I Rzeczpospolita)|posiedzeniu Senatu]] we [[Lwów|Lwowie]] w 1686 roku nie był nigdy [[ratyfikacja|ratyfikowany]]<ref>[[Eugeniusz Romer]], O wschodniej granicy Polski z przed 1772 r., w: [http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=7551 Księga Pamiątkowa ku czci Oswalda Balzera, t. II], Lwów 1925, s. [355]. „Sumarycznie wraz z [[Traktat narewski|traktatem Narewskim]] z r. 1704 przyjęty dopiero przez [[Walna Rada Warszawska|„Zjazd” wolny]] w Warszawie w r. 1710, został wpisany w konstytucye z następującemi zastrzeżeniami: „''iż pomienione obydwa traktaty ze strony Jego Carskiego Wieliczeństwa we wszystkich punktach, artykułach i paragrafach, także pośledniejsze obietnice, deklaracye i asekuracje wszystkie, dostatecznie wypełnione i dotrzymane będą osobliwie względem ewakuacyi wojsk moskiewskich wyprowadzenia nieodwłocznego w kraj nieprzyjacielski, albo do państw swoich, oddania fortec, dział Rzeczypospolitej należących, zapłacenie milionów obiecanych na wojska i w innych punktach, tedy na tym fundamencie i po wypełnieniu tych kondycyi ...pomienione traktaty obadwa... nie tylko powagą teraźniejszego Zjazdu Walnego utwierdzamy i wydrukować pozwalamy, ale też na Sejmie, da Bóg prszyszłym, toż samo wypełnić deklarujemy''”. [http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=65263 Volumina legum t. 6, s. 73]
+Traktat podpisany przez wojewodę Grzymułtowskiego i przyjęty przez króla Jana III Sobieskiego podczas jego powrotu z wyprawy do Wołoszczyzny na [[Senat (I Rzeczpospolita)|posiedzeniu Senatu]] we [[Lwów|Lwowie]] w 1686 roku, jednak nie został nigdy [[ratyfikacja|ratyfikowany]]<ref>[[Eugeniusz Romer]], O wschodniej granicy Polski z przed 1772 r., w: [http://ebuw.uw.edu.pl/dlibra/doccontent?id=7551 Księga Pamiątkowa ku czci Oswalda Balzera, t. II], Lwów 1925, s. [355]. „Sumarycznie wraz z [[Traktat narewski|traktatem Narewskim]] z r. 1704 przyjęty dopiero przez [[Walna Rada Warszawska|„Zjazd” wolny]] w Warszawie w r. 1710, został wpisany w konstytucye z następującemi zastrzeżeniami: „''iż pomienione obydwa traktaty ze strony Jego Carskiego Wieliczeństwa we wszystkich punktach, artykułach i paragrafach, także pośledniejsze obietnice, deklaracye i asekuracje wszystkie, dostatecznie wypełnione i dotrzymane będą osobliwie względem ewakuacyi wojsk moskiewskich wyprowadzenia nieodwłocznego w kraj nieprzyjacielski, albo do państw swoich, oddania fortec, dział Rzeczypospolitej należących, zapłacenie milionów obiecanych na wojska i w innych punktach, tedy na tym fundamencie i po wypełnieniu tych kondycyi ...pomienione traktaty obadwa... nie tylko powagą teraźniejszego Zjazdu Walnego utwierdzamy i wydrukować pozwalamy, ale też na Sejmie, da Bóg prszyszłym, toż samo wypełnić deklarujemy''”. [http://www.wbc.poznan.pl/dlibra/doccontent?id=65263 Volumina legum t. 6, s. 73]
 Gdy atoli do sejmowej ratyfikacyi powyższych traktatów nigdy nie przyszło, jedynym dokumentem prawomocnym, regulującym stan granic Polski z Rosyą, pozostał [[Pokój w Polanowie|traktat Polanowiecki]] z r. 1634”.</ref>, nie został potwierdzony uchwałą [[Sejm walny I Rzeczypospolitej|sejmową]] aż do czasu [[sejm konwokacyjny (1764)|sejmu konwokacyjnego]] w 1764 roku<ref>[[Jacek Staszewski]], August II Mocny, Wrocław 1998, s. 100.</ref>.
+Traktat zakończył niepowodzeniem dwudziestoletnie próby zmiany niekorzystnej dla Polski sytuacji na Wschodzie, a dla Rosji oznaczał początek ekspansji na zachód.
 {{Przypisy}}