Szczutowo (województwo mazowieckie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Szczutowo
wieś
Ilustracja
Kościół pw. św. Marii Magdaleny
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

sierpecki

Gmina

Szczutowo

Liczba ludności (2011)

738[2][3]

Strefa numeracyjna

24

Kod pocztowy

09-227[4]

Tablice rejestracyjne

WSE

SIMC

0578584[5]

Położenie na mapie gminy Szczutowo
Mapa konturowa gminy Szczutowo, w centrum znajduje się punkt z opisem „Szczutowo”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Szczutowo”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Szczutowo”
Położenie na mapie powiatu sierpeckiego
Mapa konturowa powiatu sierpeckiego, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Szczutowo”
Ziemia52°56′19″N 19°34′32″E/52,938611 19,575556[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Szczutowo – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie sierpeckim, w gminie Szczutowo[5][6]. Najbliższe miasta to Sierpc i Rypin. Miejscowość położona jest nad Jeziorem Szczutowskim.

We wsi znajduje się komisariat policji[7], poczta[8], Ochotnicza Straż Pożarna[9], biblioteka publiczna[10] oraz Dom Pomocy Społecznej im. Jana Pawła II[11]. W Szczutowie funkcjonuje Szkoła podstawowa im. Władysława Stanisława Reymonta[12] oraz funkcjonowało Gimnazjum im. Polskich Olimpijczyków[13].

Na terenie miejscowości znajduje się rzymskokatolicka parafia św. Marii Magdaleny[14], jej świątynią jest zabytkowy drewniany kościół wzniesiony w połowie XVIII wieku[15][16].

Podział administracyjny[edytuj | edytuj kod]

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa płockiego. Miejscowość jest siedzibą gminy Szczutowo.

Demografia[edytuj | edytuj kod]

Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011) wieś liczyła 738 mieszkańców[3].

Historia[edytuj | edytuj kod]

XVI–XVII wiek[edytuj | edytuj kod]

Według regestru poborowego z 1564 we wsi mieszkało 10 kmieci i 2 zagrodowych rzemieślinków. Siedział tu również Bartłomiej, poddany Urszuli Sierpskiej[17], która była córką Elżbiety ze Skórków Sierpskiej i Prokopa Sierpskiego vel Gulczewskiego, starosty i chorążego płockiego[18] W 1624 wieś została przepisana przez Zofię Potulicką na uposażenie klasztoru benedyktynek w Sierpcu[19][20]. Prawdopodobnie następnie wieś przeszła na jej córkę Urszulę Lwowską, która wyszła za mąż za Piotra Potulickiego herbu Grzymała. Kolejnym właścicielem był ich syn – Stanisław Potulicki, po którego śmierci (ok. 1618) wieś odziedziczyła jego żona – Zofia Potulicka ze Zbąskich[21]. Zofia Potulicka w 1624 przepisała wieś na uposażenie klasztoru benedyktynek w Sierpcu[19][20].

XVIII–XIX wiek[edytuj | edytuj kod]

Według spisu majątków ziemskich z 1789 wieś była dalej własnością Zakonnic Panien Benedyktynek z Sierpca i pani Broniewskiej[22]. W efekcie II rozbioru Polski w 1793 wieś została włączona do Królestwa Prus i najprawdopodobniej wtedy w efekcie konfiskaty majątków kościelnych przeszła na rzecz skarbu państwa. Po okresie Księstwa Warszawskiego wieś stała się częścią Królestwa Polskiego. W związku z tym wykaz z 1825 informuje, że Szczutowo z 11 domami wchodziło w skład Dóbr Rządowych należących do Ekonomii Serpskiéy w Obwodzie Mławskim[23]. W 1827 w 11 domach mieszkało 89 osób, ponadto była tu Strażnica leśnictwa rządowego Lipno[17].

W 1863 w okresie powstania styczniowego w okolicach wsi doszło do kilku potyczek oddziałów powstańczych z oddziałami rosyjskimi. Część poległych powstańców została pochowana na szczutowskim cmentarzu[24].

W 1864 przeprowadzono uwłaszczenie, na mocy którego chłopi uzyskali prawo własności ziemi. W efekcie w 1890 Szczutowo jest określane jako wieś włościańska z 21 domami i 169 mieszkańcami, należąca do parafii Gójsk. Wieś posiadała wtedy kościół filialny, urząd gminy, szkołę początkową i wiatrak[17].

XX wiek[edytuj | edytuj kod]

Zgodnie z mapą z 1915 we wsi były 22 nieruchomości oraz kościół i cmentarz[25].

Według spisu powszechnego z 1921 w Szczutowie było 38 budynków i 254 mieszkańców. Wszyscy mieszkańcy deklarowali się jako Polacy wyznania rzymskokatolickiego[26].

We wsi od 1937 znajdowała się stacja kolejowa na odcinku linii kolejowej nr 33 od Sierpca do Brodnicy. Ruch pociągów pasażerskim na tym odcinku został zawieszony 3 kwietnia 2000[27].

Nieopodal wsi znajdowała się leśniczówka. W czasie II wojny światowej w leśniczówce mieszkali żołnierze niemieccy. Leśniczówkę przynależąca do Nadleśnictwa Płock rozebrano w 2005[28].

W okresie II wojny światowej wieś została włączona do III Rzeszy, a jej nazwa została zmieniona na „Schüttau”[29].

Pozostałe informacje[edytuj | edytuj kod]

W Szczutowie urodzili się biskup pomocniczy diecezji płockiej Roman Marcinkowski[30], a także uczestnicy powstania warszawskiego Sabina Domańska[31][32][33] oraz Michał Witkowski[34].

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 134977
  2. ↑ Wieś Szczutowo w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-03-06], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ a b GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1254 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ JSK Internet, Dane teleadresowe [online] [dostęp 2016-08-16].
  8. ↑ Godziny otwarcia Poczta Polska Szczutowo [online], www.otwarcia-godziny.pl [dostęp 2016-08-16] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-11].
  9. ↑ Ochotnicza Straż Pożarna Szczutowo, Szczutowo [online], bazy.ngo.pl [dostęp 2016-08-16].
  10. ↑ Gminna Biblioteka Publiczna w Szczutowie - Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy - Biblioteka Główna Woj. Mazowieckiego [online], www.koszykowa.pl [dostęp 2016-08-16].
  11. ↑ DPS Szczutowo [online], www.dps-szczutowo.cba.pl [dostęp 2016-08-16].
  12. ↑ Szkolnastrona.pl, Szkoła Podstawowa im. Władysława St. Reymonta w Szczutowie [online], www.spszczutowo.szkolnastrona.pl [dostęp 2016-08-16].
  13. ↑ Szkolnastrona.pl, Gimnazjum im. Polskich Olimpijczyków w Szczutowie [online], www.gimszczutowo.szkolnastrona.pl [dostęp 2016-08-16].
  14. ↑ Szczutowo - parafia pw. św. Marii Magdaleny. [dostęp 2016-05-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-03)].
  15. ↑ Szczutowo - kościół p.w. św. Marii Magdaleny - Drewniane Mazowsze [online], 24 listopada 2013 [dostęp 2016-08-17] (pol.).
  16. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo mazowieckie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023 [dostęp 2017-08-09].
  17. ↑ a b c Szczutowo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XI: Sochaczew – Szlubowska Wola, Warszawa 1890, s. 871.
  18. ↑ Piotr Gałkowski, Szlachta okolic Wąpielska (XV-XIX w.), [w:] Mirosław Krajweski (red.), Ziemia Dobrzyńska, 2000, s. 106-107, ISSN 0867-1907.
  19. ↑ a b Kronika dziejów Ziemi Sierpeckiej [online], www.sierpc.com.pl [dostęp 2016-08-17].
  20. ↑ a b Sierpc online - Historia miasta: Kalendarium [online], www.sierpc.com.pl [dostęp 2016-08-17].
  21. ↑ Paweł Bogdan Gąsiorowski. Sieprscy: genealogia i pamięć. „Bieżuńskie Zeszyty Historyczne”. Nr 28, s. 5-20, Bieżuń 2014. Muzeum Małego Miasta w Bieżuniu. 
  22. ↑ Borucki ↓, s. 44.
  23. ↑ Gawarecki ↓, s. 153.
  24. ↑ l, Oficjalna strona Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej / Archiwum Bronisława Komorowskiego / 150. rocznica Powstania Styczniowego / Miejsca pamięci / Mazowieckie [online], www.prezydent.pl [dostęp 2016-08-17].
  25. ↑ MAPSTER - Szczegóły [online], igrek.amzp.pl [dostęp 2016-08-16].
  26. ↑ Główny Urząd Statystyczny Rzeczypospolitej Polskiej ↓, s. 165.
  27. ↑ Administrator, Budowa linii kolejowej Sierpc - Brodnica 1937r [online], szczutowo.com.pl [dostęp 2016-08-17].
  28. ↑ II Wojna Światowa [online], szczutowo.com.pl [dostęp 2016-08-17].
  29. ↑ Schüttau is a place in German Empire - Former eastern territories [online], ehemalige-ostgebiete.de [dostęp 2016-08-17].
  30. ↑ Jubileusz biskupa Romana Marcinkowskiego. [dostęp 2012-07-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-08-12)].
  31. ↑ Sabina Witkowska. Powstańcze Biogramy. 1944.pl. [dostęp 2020-11-16]. (pol.).
  32. ↑ Odznaczenia dla Powstańców Warszawskich. prezydent.pl. [dostęp 2020-11-16]. (pol.).
  33. ↑ Nekrolog. nekrologi.wyborcza.pl. [dostęp 2020-11-16]. (pol.).
  34. ↑ Michał Witkowski. Powstańcze Biogramy. 1944.pl. [dostęp 2020-11-18]. (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Gmina Szczutowo
Wsie
Integralne
części wsi

Herb gminy Szczutowo

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Szczutowo_(województwo_mazowieckie)&oldid=72607352”