Zelków

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zelków
wieś
Ilustracja
Krzyż wotywny w Zelkowie z 1898
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Powiat

krakowski

Gmina

Zabierzów

Wysokość

około 400 m n.p.m.

Liczba ludności (2021)

1054

Strefa numeracyjna

12

Kod pocztowy

32-082[2]

Tablice rejestracyjne

KRA

SIMC

0344030

Położenie na mapie gminy Zabierzów
Mapa konturowa gminy Zabierzów, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Zelków”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Zelków”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Zelków”
Położenie na mapie powiatu krakowskiego
Mapa konturowa powiatu krakowskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Zelków”
Ziemia50°09′39″N 19°47′55″E/50,160833 19,798611[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Zelków – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Zabierzów. Jest jednym z 23 sołectw tej gminy[3].

Wieś królewska w tenucie ojcowskiej w powiecie proszowskim województwa krakowskiego w końcu XVI wieku[4].

W roku 2021 we wsi mieszkały 1054 osoby, z czego 50,4% mieszkańców stanowiły kobiety, a 49,6% mężczyźni[5].

Części wsi[edytuj | edytuj kod]

Mapa katastralna Zelkowa z 1848
Kapliczka w Zelkowie poświęcona w maju 2019 w podzięce Matce Boskiej w stulecie odzyskania niepodległości Polski, przy wschodnim wjeździe do wsi od Doliny Kluczwody, 50°09′44,4″N 19°48′07,3″E/50,162333 19,802028
Tablica pamięci mieszkańców Zelkowa wywiezionych na przymusowe roboty do Niemiec w latach 1939–1945, odsłonięta 2 września 2019 przy ul. Tadeusza Kościuszki, 50°09′41,8″N 19°48′22,0″E/50,161600 19,806100
Integralne części wsi Zelków[6][7]
SIMC Nazwa Rodzaj
0344053 Gacki przysiółek
0344047 Wyźrał część wsi

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1402. W 1581 Zelków należał do starostwa ojcowskiego[8]. W 1635 został nadany Janowi Wizemberkowi z Czajowic. W 1794 Maciej Rysakowski z ówczesnego przysiółka Wyźroł, zginął w bitwie pod Racławicami. W 1870 wieś liczyła 420 mieszkańców. W 1890 we wsi znajdowały się 2 karczmy[9]. W czasie zaborów Zelków leżał przy granicy z Rosją. Granica przebiegała przez Wąwóz Zelkowski i Dolinę Kluczwody, u których wylotu są zaznaczone dawne miejsca słupów granicznych. W 1923 powstała szkoła. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa krakowskiego. W 1999 ze względu na niż demograficzny szkoła zawiesiła swoją działalność do 2010, kiedy to została otwarta jako niepubliczna. Na pamiątkę dwukrotnego (1972 i 1978) pobytu kardynała Karola Wojtyły w Zelkowie wzniesiono przed budynkiem szkolnym pomnik Jana Pawła II autorstwa Władysława Dudka, ucznia Mariana Koniecznego, poświęcony 25 września 1999 roku przez kardynała Franciszka Macharskiego. W XXI wieku wieś rozrasta się, głównie poprzez napływ mieszkańców pobliskiego Krakowa[10].


 Z tym tematem związana jest kategoria: Ludzie związani z Zelkowem.

Turystyka[edytuj | edytuj kod]

Wieś położona jest na wzniesieniu Wyżyny Olkuskiej, pomiędzy Doliną Bolechowicką i Doliną Kluczwody. Od północy sąsiaduje z Wierzchowiem, od południa z leżącymi poniżej niej Bolechowicami. Wszystkie te tereny znajdują się na obszarze Parku Krajobrazowego Dolinki Krakowskie. Położenie miejscowości sprawia, że jest wygodnym punktem do zwiedzania tych dolin, szczególnie najbliższych: Bolechowickiej, Kobylańskiej i Doliny Będkowskiej. Przebiegające przez miejscowość szlaki turystyki pieszej i rowerowej umożliwiają zwiedzenie również dalszych z tych dolin: Doliny Szklarki, Racławki i Eliaszówki.

Szlak turystyczny:

szlak turystyczny żółty żółty – z Ojcowskiego Parku Narodowego przez górną część Doliny Kluczwody, Zelków, Dolinę Bolechowicką, Karniowice, Będkowice, Dolinę Będkowicką, Dolinę Szklarki, rezerwat przyrody Dolina Racławki do Paczółtowic.

Szlaki rowerowe:

szlak rowerowy czerwony czerwony – zataczający pętlę szlak z Bolechowic przez Zelków, górną część rezerwatu przyrody Dolina Kluczwody, Wierzchowie, Bębło, Dolinę Będkowską (w dół), Łączki, Kobylany, Dolinę Kobylańską (w górę), Las Krzemionka, Dolinę Bolechowicką (w dół) do Bolechowic.
szlak rowerowy niebieski niebieski – szlak brzozowy z Zabierzowa przez Ujazd, Gacki, Zelków, Las Krzemionka, Dolinę Kobylańską, Karniowice do Bolechowic.

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 160847
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1602 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ Pucek ↓.
  4. ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 95.
  5. ↑ Wieś Zelków w liczbach [online], Polska w liczbach, 2021 [dostęp 2023-08-18] (pol.).
  6. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ GUS. Rejestr TERYT
  8. ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. XIV, hasło „Zelków”, Warszawa: nakładem Filipa Sulimierskiego i Władysława Walewskiego, 1880–1914, s. 565 [dostęp 2020-03-06].
  9. ↑ Hapanowicz Piotr, Piwowarski Stanisław, Monografia Gminy Zabierzów, Zabierzów: Urząd Gminy Zabierzów, 2009, s. 127, ISBN 978-83-913222-2-2
  10. ↑ Kozera 2011 ↓.

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Gmina Zabierzów
Wsie
Integralne
części wsi

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zelków&oldid=72557247”