Firefox

Firefox – przeglądarka internetowa oparta na silniku Gecko, tworzona przez Fundację Mozilla/Korporację Mozilla oraz wolontariuszy.

Początkowo nazywała się Phoenix, potem Mozilla Firebird i Firebird; obecną nazwę nosi od 9 lutego 2004. Oficjalnym skrótem nazwy jest "Fx" lub "fx", jednak w Polsce często używany jest też skrót FF. Firefox jest jedną z najczęściej używanych aplikacji na licencji Open Source, o jego popularności świadczy 100 milionów pobrań w ciągu niecałego roku od daty premiery wersji 1.0. Wg badań firmy Net Applications, w sierpniu 2007 Firefox był używany przez 14.56% internautów, z czego 14.05% stanowiły wersje 1.5 i nowsze.

Najnowsze stabilne wydanie Firefoksa to 2.0.0.7 (z 18 września 2007). Dostępne jest ono również w polskiej wersji językowej.

Rozwój

Prace nad projektem rozpoczęto w 2002 roku. Celem przyświecającym powstaniu Firefoksa było stworzenie nowej przeglądarki internetowej (oddzielnie od zintegrowanego pakietu Mozilla Suite). Programiści z całego świata postawili sobie za cel zaprojektowanie aplikacji niezbyt obciążającej komputer i łatwej do pobrania przez Internet. Miała być szybka i przyjazna dla użytkownika, a struktura projektu miała ułatwiać jego rozwijanie (program miał posiadać z początku tylko najważniejsze opcje i funkcjonalności przydatne każdemu, by dzięki rozszerzeniom móc ją rozbudowywać według swoich potrzeb i chęci). Z czasem Firefox stał się najważniejszym projektem tworzonym przez Korporację Mozilla.

Od pierwszego wydania Phoeniksa 23 września 2002 Firefox przeszedł daleką drogę. Razem z wprowadzaniem nowych wersji dodawano kolejne opcje i funkcje, niektóre z nich zastąpiły istniejące dotąd, przejściowe rozwiązania. Zdarzały się czasem konflikty wersji między programem a rozszerzeniami i motywami, będącymi jednym z głównych atutów przeglądarki Mozilli. Ostatecznie, angielska wersja Firefoksa 1.0 ukazała się 9 listopada 2004. Najnowszą wersją stabilną jest wersja 2.0.0.6 (wydana 30 lipca 2007).

Nazwa

Projekt, z którego wyłonił się Firefox początkowo funkcjonował pod kodową nazwą m/b (lub mozilla/browser). W sierpniu 2002 przeglądarka została wydana pod nazwą Phoenix (od mitologicznego feniksa) i rozpoczęły się jej publiczne testy.

Po raz pierwszy przemianowano nazwę przeglądarki 14 kwietnia 2003. Z powodów konfliktu nazw oprogramowania Mozilli i producenta BIOS-u Phoenix Technologies, Phoeniksa przemianowano na Firebirda. Zamiana ta spowodowała mieszane reakcje użytkowników, a wątpliwości pojawiły się, gdy okazało się, że tę nazwę nosi już baza danych Firebird (dystrybuowana zresztą na licencji Mozilla Public License). W celu uniknięcia pomyłek w nazewnictwie, fundacja Mozilli zdecydowała, że jedyną i oficjalną nazwą nowej przeglądarki będzie Mozilla Firebird. Jednak pod presją społeczności FLOSS, naciskającej na kolejną zmianę, 9 lutego 2004 obowiązującą nazwą stała się Mozilla Firefox, lub krócej – Firefox (od potocznej angielskiej nazwy pandy małej).

By nie dopuścić do kolejnych konfliktów w nazewnictwie, fundacja Mozilli zarejestrowała nazwę Firefox jako zastrzeżony znak handlowy.

Historia zmian

Legenda:
starsze wersje	aktualna wersja	aktualna wersja testowa	przyszłe wersje

Numer wersji	Nazwa kodowa	Data wydania	Najważniejsze zmiany
Nazwa przeglądarki: Phoenix
0.1	Pescadero	23 września 2002	pierwsze wydanie, edytowalne paski narzędzi, szybkie wyszukiwanie
0.2	Santa Cruz	1 października 2002	boczny pasek (sidebar), podstawowe funkcje, menedżer rozszerzeń
0.3	Lucia	14 października 2002	blokowanie obrazków i wyskakujących okienek, przeglądanie w panelach
0.4	Oceano	19 października 2002	motywy, rozszerzenie możliwości blokady pop-upów, opcje pasków narzędzi
0.5	Naples	7 grudnia 2002	strony startowe jako zakładki, rozszerzone możliwości sidebaru, lista ostatnio odwiedzonych stron (historia)
Nazwa przeglądarki: Firebird
0.6	Glendale	17 maja 2003	nowy domyślny styl (Qute), rozszerzone możliwości zakładek i prywatności, automatyczne skalowanie obrazków
0.6.1		28 czerwca 2003	różne poprawki
0.7	Indio	15 października 2003	automatyczne przewijanie, menedżer haseł, ulepszony interfejs i okna dialogowe
0.7.1	Three Kings	26 października 2003	Wersja dla Mac OS X
Nazwa przeglądarki: Firefox
0.8	Royal Oak	9 lutego 2004	program instalacyjny dla systemów Windows, praca w trybie off-line, poprawki zakładek i nowy wygląd menedżera pobierania plików, nowe logo Firefoksa
0.9	One Tree Hill	15 czerwca 2004	nowy domyślny motyw ("Winstripe"), kreator importu ustawień z innych przeglądarek, nowy menedżer rozszerzeń i motywów, mniejszy rozmiar pliku instalacyjnego, nowy system pomocy, program instalacyjny dla systemów Linux, ikona poczty (tylko systemy Windows)
0.9.1		28 czerwca 2004	poprawa błędów, ulepszony motyw domyślny
0.9.2		8 lipca 2004	poprawa bezpieczeństwa (systemy Windows)
0.9.3		4 sierpnia 2004	poprawa bezpieczeństwa (pozostałe platformy)
0.10 (1.0 PR)	Greenlane	14 września 2004	(wersja testowa) poprawa bezpieczeństwa i lokalizacji, subskrypcja RSS i Atom, pasek szukania, moduł wyszukiwania pluginów
0.10.1		1 października 2004	poprawa bezpieczeństwa (wszystkie platformy)
1.0 RC2	Mission Bay	3 listopada 2004	drugi kandydat do wydania finalnego. RC1 został wydany 28 października
1.0	Phoenix	9 listopada 2004	wersja finalna Poprawienie kilku błędów. Wydania poprawkowe do tej gałęzi od 1.0.1 do 1.0.8
1.5	Deer Park	29 listopada 2005	nowy system aktualizacji, rearanżacja menu opcji, ulepszona obsługa nowych technologi
1.5.0.12		30 maja 2007	wydania poprawkowe od 1.5.0.1 do 1.5.0.12 zwiazane z stabilnością i bezpieczeństwem; oficjalne wsparcie dla gałęzi 1.5, miało zakończyć się 24 kwietnia 2007 roku, jednak zostało przedłużone do wydania wersji Fx 1.5.0.13 która będzie automatycznie aktualizować sie do najnowszej wersji Fx 2
2.0	Bon Echo	24 października 2006	wersja finalna; odświeżony wygląd, polski słownik poprawnej pisowni, wbudowane zabezpieczenie przed phishingiem (dostępne wcześniej jako rozszerzenie od Google i następnie zintegrowane z przeglądarką), podpowiedzi w pasku wyszukiwania (w wersji polskiej w wyszukiwarce Google), ulepszenia przeglądania w kartach, możliwość ponownego otwarcia ostatnio zamkniętych kart, zapamiętywanie sesji przeglądarki – po zamknięciu programu można wrócić do poprzednio używanego zestawu kart i okien, funkcja ta włącza się też automatycznie po awarii, ulepszenia obsługi kanałów RSS/Atom – w tym podgląd kanału oraz integracja z zewnętrznymi czytnikami, menedżer wyszukiwarek pozwalający usuwać i zmieniać ich kolejność, dynamiczne tytuły zakładek (mikropodsumowania), ulepszony menedżer dodatków (rozszerzeń i motywów), nowy instalator dla Windows, obsługa języka JavaScript 1.7, obsługa sesji po stronie klienta, ulepszony format wyszukiwarek, usprawnienia systemu rozszerzeń zapewniające większe bezpieczeństwo i ułatwiające ich lokalizację
2.0.0.1		19 grudnia 2006	oficjalne wsparcie dla Windows Vista; poprawki związane z bezpieczeństwem
2.0.0.2		23 lutego 2007	kolejne poprawki związane z bezpieczeństwem i stabilnością, wprowadzenie drobnych usprawnień obsługi dla systemu operacyjnego Windows Vista
2.0.0.3		20 marca 2007	poprawki związane z bezpieczeństwem oraz poprawienie renderowania stron przy cofaniu
2.0.0.4		30 maja 2007	poprawki związane z bezpieczeństwem, dodanie afrykanerskiej (af) i białoruskiej (be) wersji językowej, wprowadzenie dalszych usprawnienień dotyczących współpracy z systemem Windows Vista
2.0.0.5		17 lipca 2007	poprawki związane z bezpieczeństwem
2.0.0.6		30 lipca 2007	poprawki związane z bezpieczeństwem
2.0.0.7		18 września 2007	poprawki związane z bezpieczeństwem
3.0 A7	Gran Paradiso	3 sierpnia 2007	siódme wydanie testowe. Pierwsze wydanie A1 zostało wydane w grudniu 2006, drugie A2 8 lutego 2007, trzecie wydanie A3 23 marca 2007, czwarte wydanie A4 27 kwietnia, piąte wydanie A5 1 czerwca, szóste wydanie A6 29 czerwca, a siódme wydanie A7 3 sierpnia.
3.0		Listopad 2007	zmiany w silniku (oparta na Gecko 1.9), przeglądarka przechodzi test Acid2, współdzielenie technologii XUL, "places" – nowy model zarządzania historią i zakładkami, JavaScript 2; obsługa atrybutu "ping" (zob. poniżej) włączona domyślnie, bez ograniczeń co do hosta, do którego może być wysłane powiadomienie o wybraniu odnośnika
4.0		2008	13 października 2006 - Brendan Eich szef od spraw technicznych, napisał o planach dla Mozilli 2.0, na której będzie opierać się Firefox 4.0. Główne zmiany to poprawienie XPCOM APIs, zmiana języka kompilacji na C++, kompilacja w locie z JavaScript 2 (projekt znany pod nazwą Tamarin) oraz zwiększenie bezpieczeństwa.

Cechy i funkcjonalność

Bezpieczeństwo

Przeglądarka Firefox wspiera technologie zabezpieczeń obsługiwane przez większość pozostałych nowoczesnych programów tego typu (szyfrowanie SSL z obsługą certyfikatów, konfigurowalne ustawienia prywatności, ścisła kontrola uprawnień w obiektowym modelu dokumentu, ograniczenia dla języków Javascript i Java). W odróżnieniu od Internet Explorera i podobnie jak wiele konkurujących z nim przeglądarek, produkt Mozilli nie obsługuje kontrowersyjnej technologii ActiveX, oraz nie opiera się w równie dużym stopniu na podziale witryn na strefy bezpieczeństwa. Obie te cechy uważane są przez część ekspertów za istotny atut tego programu.

W przeglądarce Mozilli znajdowane jest relatywnie dużo błędów zabezpieczeń, ale są one z reguły mniej poważne, a także są korygowane znacznie szybciej, niż w przypadku produktów firmy Microsoft; według redaktora Washington Post, użytkownicy Internet Explorera byli narażeni na znane, niezałatane jeszcze ataki przez 284 dni w roku, podczas gdy dla Firefoksa, najdłuższy okres bez dostępnych poprawek wyniósł 9 dni. W chwili obecnej w firefoksie jest niezałatanych 6 z 15 publicznie znanych luk bezpieczeństwa [1]

Fundacja Mozilli oferuje użytkownikom, którzy wykryją krytyczny błąd zabezpieczeń Firefoksa nagrodę w wysokości 500 dolarów i koszulkę Mozilli. Celem tej kampanii jest zachęcenie ludzi do odnajdywania i zgłaszania wszelkich luk bezpieczeństwa w ich produktach, co - w opinii fundacji - czyni je bardziej bezpiecznymi.

Obsługa standardów

Firefox jest w dużym stopniu zgodny z istniejącymi standardami i wytycznymi światowej organizacji W3C – obsługuje nowoczesne technologie takie jak HTML, XHTML, CSS, CSS2, częściowo CSS3, JavaScript, MathML, SVG, XSLT i XPath. Poprawnie wyświetla przezroczystość obrazków w formacie PNG. Obecnie trwają prace nad niezaimplementowanymi dotąd standardami XForms i XInclude.

Z drugiej strony trwają (zaawansowane) prace nad implementacją specyfikacji stworzonej przez organizację WHATWG (która jest podmiotem niezależnym od W3C). W szczególności, planowane jest wdrożenie i domyślne włączenie obsługi kontrowersyjnego atrybutu "ping" w tagach <a> oraz <area>, którego jedynym celem jest dodatkowe umożliwienie zainteresowanym podmiotom (np. reklamodawcom internetowym) śledzenia zachowań użytkowników (tj. wybierania przez nich odnośników).

Firefox obsługuje także kilka przestarzałych rozwiązań zastosowanych w Internet Explorer, by umożliwić względnie poprawne działanie źle napisanych stron na przeglądarce ze stajni Mozilla. Jest to dość kontrowersyjna decyzja twórców, spora część użytkowników odbiera ją jako odejście od idei szerzenia standardów W3C na rzecz dotarcia do szerszej liczby odbiorców.

Przeglądanie w kartach

Przeglądanie w kartach w Firefoksie

Mozilla Firefox obsługuje wyświetlanie stron w kartach, co pozwala użytkownikowi na wyświetlanie wielu stron w jednym oknie programu. Opcja ta została przejęta z pakietu Mozilla Suite, która z kolei opierała się o rozwiązanie zastosowane w rozszerzeniu MultiZilla dla SeaMonkey.

Firefox pozwala na ustawienie wielu stron domowych, poprzez podanie listy adresów oddzielonych pionową kreską (|). Są one automatycznie otwierane w nowych kartach po starcie przeglądarki. Natomiast kliknięcie na przycisk strona domowa otworzy pierwszą stronę w aktywnej karcie (jak przy pojedynczej stronie domowej), a pozostałe otworzą się w nowych kartach.

Blokowanie wyskakujących okienek

Firefox zawiera zintegrowany i konfigurowalny system do blokowania wyskakujących okienek pop-up. Ta funkcja była w nim zaimplementowana już od wczesnych wersji beta i – do czasu, gdy o podobną opcję wzbogacił się Internet Explorer po instalacji Windows XP Service Pack 2 – była jedną z kart przetargowych Mozilli w starciu z przeglądarką producenta z Redmond. Domyślnie, Firefox blokuje wszystkie wyskakujące okna, można jednak skonfigurować białą listę stron, z której pop-upy blokowane nie będą. Można również wyłączyć blokadę, umożliwiając stronom otwieranie okien lub pozwolić otworzyć pop-up tymczasowo. System ten potrafi również zablokować pop-upy generowane przez plugin Flasha lub Javy.

Każde zablokowanie okienka powoduje wyświetlenie stosownej informacji, w której można zobaczyć jego adres URL, a także zablokować je lub dodać do białej listy.

Zintegrowany menedżer pobierania plików

Firefox zawiera zintegrowanego menedżera pobierania plików. Pobierane pliki mogą być automatycznie otwierane w zależności od typu, bądź też zapisane bezpośrednio na dysk – domyślnie na pulpit w systemach Windows i katalogu użytkownika w systemach Linux. Domyślna lokacja może być zmieniona na inną, można też nakazać programowi pytanie o katalog zapisu dla każdego pobierania.

Menedżer pobierania w obecnej wersji nie posiada opcji wznawiania pobierania po zamknięciu przeglądarki. Innym spotykanym problemem jest niemożność automatycznego zamknięcia okna pobierania jeśli plik był zbyt mały, bądź też był przechowywany w pamięci podręcznej.

Wprowadzenie menedżera pobierania plików w wersji 0.8 podzieliło użytkowników Firefoksa. Część z nich preferowała znany z poprzednich wersji system, polegający na otwarciu jednego okna dla każdego pobieranego pliku (tak, jak to robi Internet Explorer). Początkowo domagano się rozszerzenia, które przywróciłoby starą postać pobierania plików, jednak z czasem głosy te ucichły.

Inne funkcje

Wzorem przeglądarki-matki (Mozilla Suite), Firefox posiada dwa narzędzia, ułatwiające tworzenie stron internetowych – są to inspektor DOM i konsola JavaScript. Przy instalacji użytkownik może zdecydować się na nieinstalowanie wybranych komponentów.

Integracja z Google

Domyślne ustawienie paska adresu Firefoksa oferuje opcję "Szczęśliwy traf" wyszukiwarki Google. Po wpisaniu interesującego nas hasła uruchomiona zostaje opcja przekierowująca do pierwszej strony na liście wyników wyszukiwania. Dodatkowo Firefox posiada specjalny pasek wyszukiwania ułatwiający korzystanie z różnych wyszukiwarek za pomocą pluginów wyszukiwawczych Mycroft (rozwiązanie podobne jak w Mozilli Suite), domyślnie pasek ten zawiera parę podstawowych pluginów instalowanych razem z przeglądarką (w polskiej wersji są to Google, polska Wikipedia, Merlin, Allegro, PWN, NetSprint, Polska Biblioteka Internetowa). Pasek wyszukiwania umożliwia doinstalowanie dowolnych wyszukiwarek oferowanych na stronie domowej Mycroft (ponad 1600 pluginów wyszukiwawczych; każdy może też tworzyć i dodawać własne).

Zobacz też Mozilla Firefox#Związki z Google

Wymagania sprzętowe i systemowe

Obsługiwane platformy

Przeglądarka dostępna jest na potrójnej licencji MPL/GNU GPL/LGPL. Jednakże oficjalnie skompilowane wydania są dodatkowo obwarowane licencją dla użytkownika końcowego (tzw. EULA).

Korporacja Mozilla udostępnia wydania dla systemów:

• Microsoft Windows 98, 98SE, ME, NT 4.0, 2000, XP, Server 2003, Vista
• Mac OS X
• GNU/Linux

W niespełniającym wymagań systemie Windows 95 również można Firefoksa zainstalować, ale wymaga to przeprowadzenia dodatkowych operacji.

Firefox 3 nie będzie wspierał rodziny systemów Windows 9x (czyli Windows 95, 98 oraz ME). Wsparcie dla tych systemów zostanie porzucone ze względu na planowane wprowadzenie nowego podsystemu graficznego (Cairo) oraz brak wsparcia producenta tych systemów (Microsoftu) dla nich.

Wersje dla innych systemów rozwijane są przez osoby spoza fundacji Mozilla. Przeglądarka Firefox dostępna jest na platformę Solaris (x86 i SPARC), OS/2, AIX, Haiku i FreeBSD. Rozwijane są również wersje dla 64-bitowej wersji Windows XP.

Linux

• jądro Linux w wersji 2.2.14 lub nowsze
• biblioteka glibc 2.3.2 lub nowsza
• biblioteka GTK+ 2.0.x lub nowsza
• XFree86 3.3.6 lub nowsze
• biblioteka Fontconfig (xft)
• biblioteka libstdc++5
• procesor Pentium II lub AMD K6-III+ 233 MHz lub więcej (zalecane: 500MHz)
• 64 MB pamięci RAM (zalecane: 128MB RAM i więcej)
• 52 MB wolnego miejsca na dysku twardym

Microsoft Windows

• Windows 98, Windows Me, Windows NT 4.0, Windows 2000, Windows XP (zalecany), Windows Server 2003, Windows Vista
• procesor Pentium 233 MHz lub lepszy (zalecane 500 MHz i więcej)
• 64 MB pamięci RAM
• 52 MB wolnego miejsca na dysku twardym

Mac OS X

• procesor PowerPC 604e 266 MHz (zalecane: PowerPC G4 667MHz i lepsze)
• G3, G4, 64 MB pamięci RAM (zalecane: 256 MB RAM i więcej)
• 72 MB wolnego miejsca na dysku twardym
• Mac OS X 10.1.x i 10.2.x lub nowsze

Dodatki

Dzięki rozszerzeniu Chatzilla można korzystać z IRCa. Na zdjęciu Chatzilla w systemie operacyjnym Linux Suse.

Są trzy rodzaje dodatków do Firefoksa: są to rozszerzenia, motywy i wtyczki. Pierwsze dwa można dowolnie wyłączać, włączać i usuwać z poziomu przeglądarki, wtyczki można usuwać jedynie bezpośrednio z folderu instalacji Firefoksa. Jako dodatki można również zaliczyć wyszukiwarkę (a dokładniej funkcje ich dodawania), jednak oficjalnie się jej do nich nie dodaje.

Motywy

Firefox obsługuje skórki – tzw. "motywy", pozwalające na zmianę wyglądu interfejsu (ikony + kolorystyka). Motywy są spakowanymi archiwami, zawierającymi arkusz stylu CSS i pliki graficzne. Można je instalować bezpośrednio ze strony www, dzięki specjalnie utworzonym skryptom JavaScript. Niedogodnością pozostaje fakt konieczności zrestartowania przeglądarki w celu zastosowania zainstalowanego już motywu.

Rozszerzenia

Funkcjonalność programu można zwiększać za pomocą rozszerzeń – są to instalowane dodatkowo moduły: od najprostszych – w niewielkim stopniu modyfikujących pracę przeglądarki, aż po rozbudowane, złożone, zewnętrzne aplikacje.

Firefox jest przeglądarką, która w bardzo szerokim zakresie daje się dostosować do potrzeb użytkownika. Dzięki rozszerzeniom można wzbogacić ją o obsługę gestów myszy, blokowanie reklam, grafiki, animacji Flash, narzędzia dla webmasterów, zaawansowane zarządzanie panelami, integrację z zewnętrznymi aplikacjami i wiele innych. Kilka innych projektów fundacji Mozilla takich jak ChatZilla i Kalendarz zostało zaimplementowanych jako rozszerzenia do Firefoksa (tzw. moduły).

Typowe rozszerzenie ma rozmiar zwykle od kilku do kilkudziesięciu KB (rzadko kilkaset KB). Rozszerzenia zawierają deklarację z jakimi wersjami Firefoksa są kompatybilne. Przeglądarka w innej wersji niż zadeklarowana w rozszerzeniu nie zainstaluje rozszerzenia. Po zaktualizowaniu przeglądarki rozszerzenia zadeklarowane jako niekompatybilne są automatyczne wyłączane i konieczne jest oczekiwanie na zaktualizowaną wersję rozszerzenia. Czasami aktualizacja rozszerzenia polega jedynie na zmianie deklaracji zgodności. Witryny udostępniające rozszerzenia zwykle podają zakres wersji Firefoksa z którymi będzie w stanie poprawnie współpracować.

Osobną kwestią jest sprawa bezpieczeństwa przy instalacji rozszerzeń, ponieważ teoretycznie możliwe jest zainstalowanie takiego, którego autorzy próbują wykraść prywatne dane z komputera lub – co gorsza – uszkodzić niektóre kluczowe funkcje, lub stworzyć lukę bezpieczeństwa.

W celu przeciwdziałania ewentualnym skutkom, twórcy rozszerzeń udostępniają białe listy stron zaufanych, oferujących rzetelne i sprawdzone oprogramowanie. Zabezpieczeniem ze strony programu jest zablokowanie na okres 5 sekund przycisku instalacji rozszerzenia, co zmniejsza ryzyko przypadkowego jej rozpoczęcia, bez zaznajomienia się z komunikatem o bezpieczeństwie i adresem serwisu udostępniającego dany dodatek.

Aby włączyć, wyłączyć lub odinstalować rozszerzenie niezbędne jest zrestartowanie programu. Jest to jeden z większych mankamentów Firefoksa.

Rozszerzenia nie zawsze dodają nową funkcjonalność. Część z nich, jak np. Download Manager Tweak (zmieniające wygląd menedżera pobierania plików), ulepsza istniejące już funkcje:

W serwisie Mozilla Update dostępnych jest ponad 1 100 rozszerzeń (luty 2006), podzielonych na 19 kategorii – najwięcej w kategoriach: różne, nawigacja (po witrynach), narzędzia wyszukiwawcze, integracja (z usługami) witryn, narzędzia deweloperskie. Witryna The Extensions Mirror (TEM) zawiera 429 pozycji (15 lutego 2006) w większości niedostępnych na Mozilla Update, częściowo z powodu odrzucenia. Rozszerzenia w TEM nie są podzielone na kategorie, ale za to można je dokładnie posortować według daty, z czym Mozilla Update słabo sobie radzi.

Niestety, tylko niewielka część rozszerzeń jest tłumaczona przez internautów skupionych wokół Polskiej Bazy Rozszerzeń. Alternatywą pozostaje korzystaniu z anglojęzycznych wersji rozszerzeń, które bez problemu współpracują z polską wersją przeglądarki.

Przykłady rozszerzeń

Nazwa wtyczki	Działanie
Adblock/Adblock Plus	zaawansowane filtrowanie treści reklamowych w postaci plików graficznych, animacji Flash i pop-upów
abcTajpu	wprowadzanie liter z różnych alfabetów
Auto Copy	automatyczne kopiowanie zaznaczonego tekstu do schowka, paska adresu lub wyszukiwania
ChatZilla	umożliwia czatowanie na IRC-u
ConQuery	uniwersalny menedżer pluginów wyszukiwawczych
Download Manager Tweak	ulepszone okno pobierania
FasterFox	wtyczka umożliwiająca zaawansowaną konfigurację i przyspieszenie renderowania stron
FireFTP	klient FTP
DownThemAll!	menadżer pobierania plików
FlashGot!	uniwersalny sprzęg z zewnętrznym downloaderem z opcją budowania galerii z sekwencji obrazków
Gesty	zaawansowana obsługa gestów.
ImgLikeOpera	pozwala wybrać jaka grafika będzie wyświetlane na stronie. Do wyboru filtry i opcje: żadna, z cache'u, z danej witryny, wszystkie.
Launchy	pozwala na obejrzenie dokumentu w dowolnej przeglądarce, edytorze www, menedżerze plików lub odtwarzaczu multimedialnym
NoScript	blokada skryptów i dodatków do stron jak np. Adobe Flash Player
Notify	monitorowanie stron
OpenSearchFox	pozwala dodawać do paska wyszukiwań dowolne wyszukiwarki obecne na witrynach.
ProCon	wtyczka uniemożliwia otwarcie stron o treści erotycznej
Sage	zewnętrzny czytnik RSS i Atom do Firefoksa.
ScrapBook	zarządza skrawkami lub całymi zapisanymi stronami WWW. Można dodać do nich podświetlenie lub komentarz
TableTools	pozwala sortować dane w tabelach na wyświetlanej stronie HTML
Tabmix Plus	rozszerzenie usprawniające przeglądanie w panelach
TargetAlert	konfiguruje dodanie do linków różnych obrazków w zależności od położenia i rodzaju pliku docelowego
Toolbar NetSprint.pl	dodaje pasek NetSprint.pl ułatwiający korzystanie z wyszukiwarki, słowników i encyklopedii.
Web Developer	pasek z szeregiem narzędzi przydatnych twórcom stron WWW
Wikipedia:Rozszerzenie do Firefoksa	narzędzie do edycji haseł Wikipedii/Helionice.
Wmlbrowser	umożliwia przeglądanie stron WAPowskich (w formacie WML)

Wtyczki

Wtyczki to dodatki potrzebne do poprawnego przeglądania niektórych stron, które usprawniają współpracę z (głównie komercyjnymi) programami zewnętrznymi (osadzanymi w przeglądarce) bądź oferują wyświetlanie treści nieobsługiwanych natywnie przez przeglądarkę, jak np. Adobe Acrobat, QuickTime, Flash czy RealPlayer. Wtyczki instaluje się również bezpośrednio ze stron Mozilli bądź po kliknięciu w odpowiedni odnośnik na stronach (który zastępuje miejsce, którego bez danego dodatku nie można wyświetlić).

Lokalizacje Firefoksa

Aktualnie, Firefox dostępny jest w 41 wersjach językowych, a dalsze są w przygotowaniu. Obecnie dostępne wersje językowe to: afrikaans, albańska, angielska, arabska, asturyjska, baskijska, białoruska, chińska, czeska, duńska, fińska, francuska, fryzyjska, grecka, hebrajska, hiszpańska, irlandzka, japońska, katalońska, koreańska, litewska, macedońska, mongolska, niderlandzka, niemiecka, norweska, pendżabska, polska, portugalska, rosyjska, rumuńska, słowacka, słoweńska, szwedzka, turecka, węgierska, włoska, xhosa i zuluska. Mimo tak licznych lokalizacji samego programu treść licencji użytkownika końcowego (EULA) dotycząca Firefoksa 2 jest dostępna tylko w języku angielskim. Podobnie sprawa się ma z polityką prywatności (która stanowi część EULi).

Mozilla Foundation stara się dotrzeć do jak największej grupy użytkowników i chętnie przyjmuje nowe zespoły lokalizacyjne nawet jeśli chodziłoby o dialekty lub gwarę.

Poprzez używanie zewnętrznych plików zawierających przetłumaczone polecenia, proces tłumaczenia odbywa się bez ingerencji w kod programu, a do edycji plików *.dtd (w których zawarte jest tłumaczenie) wystarczy zwykły edytor tekstowy.

Oficjalnymi, polskimi lokalizacjami Firefoksa zajmuje się zespół AviaryPL. Grupa, która rozpoczęła działalność w marcu 2004, od września 2004 odpowiada za przygotowanie spolonizowanych wersji produktów Mozilli takich jak Firefox czy klient poczty Thunderbird.

Polskie wersje produktów Mozilli są oprócz języka interfejsu i drobnych zmian (strona główna, zakładki) identyczne z wyjściowym produktem – fundacja Mozilla zabrania wydawania pod jej marką skompilowanych wersji kodu różniącego się od wersji oryginalnej.

Rynkowy sukces Firefoksa

Źródła ze stron marketingowych fundacji Mozilla podają, że przeglądarka Firefox, wydana 9 listopada 2004, została pobrana milion razy w ciągu 24 godzin od premiery. W ciągu 99 dni od tej daty pobrano ją 25 milionów razy, 29 kwietnia 2005 roku została pobrana 50-milionowa kopia programu , natomiast 19 października 2005 ogłoszono pobranie 100-milionowej kopii programu. Dane te uwzględniają tylko oficjalne strony Mozilli i nie biorą pod uwagę na przykład pakietów Firefoksa w dystrybucjach Linuksa.

Plik:WykresIlosciPobranFirefoksa.png

Wykres ilości pobrań Firefoksa 1.0 od daty premiery

Według firmy analitycznej OneStat.com, Firefoksa używa już 8,69% użytkowników Internetu na świecie. W zastosowaniach biznesowych wskaźnik ten jest jeszcze wyższy i wynosi ponad 10%. Od lutego 2005 popularność przeglądarki Mozilli wzrosła o jedną czwartą, przy spadku o 0,65% analogicznego wskaźnika konkurenta – Internet Explorera.

Czołówka najpopularniejszych przeglądarek przedstawia się obecnie (dane z sierpnia 2007 za Market share) następująco:[2]

1. Internet Explorer – 78,68%
2. Firefox – 14.56%
3. Safari - 4,68%
4. Opera – 0,88%
5. Netscape – 0.71%

Jeśli chodzi o użycie przeglądarek w Polsce, sytuacja wygląda następująco (dane z 4 - 10 września 2007 za ranking.pl):

1. Internet Explorer – 62,1%
2. Firefox – 31,1%
3. Opera – 5,9%
4. Mozilla Suite – 0,5%
5. Safari – 0,1%

Plik:UzyciePrzegladarek.png

Procentowy udział przeglądarek w rynku na przestrzeni lat

Spread Firefox

Fundacja Mozilli jako organizacja niekomercyjna ma ograniczone środki do promocji Firefoksa na świecie. Z drugiej jednak strony Mozilla Corporation (wspierająca finansowo Fundację) może w dowolny sposób zabiegać o pieniądze od sponsorów (co udaje jej się z niezłym skutkiem). Aby zapewnić dobrą reklamę dla swojego produktu, uruchomiona została kampania Spread Firefox (w wolnym tłumaczeniu Szerz Firefoksa). Społeczność tysięcy entuzjastów przeglądarki dąży pod tym hasłem do jej jak najszerszego rozpowszechnienia na świecie. Serwis internetowy kampanii został uruchomiony 14 września 2004.

Entuzjaści Firefoksa stworzyli wiele materiałów promocyjnych – począwszy na bannerach, poprzez plakaty, hasła, ikony, avatary, tapety, skończywszy na sygnaturkach oraz gotowych treściach wiadomości e-mail przeznaczonych do organizacji, szkół, kafejek internetowych itp.

Związki z Google

Korporacja Mozilla jest pod pewnymi względami blisko powiązana z firmą Google. W 2005 łączne dochody Fundacji Mozilla i Korporacji Mozilla ze wszystkich źródeł wyniosły 52,9 milionów dolarów, z czego blisko 95% pochodziło od producenta tej popularnej wyszukiwarki. Google zatrudnia też niektórych developerów pracujących nad Firefoksem.

Część krytyków zauważa, że sytuacja ta prowadzi do potencjalnych konfliktów interesów: Google jest też domyślną wyszukiwarką ustawioną w tej przeglądarce, i od wersji 2.0 programu Firefox, jedynym wspieranym dostawcą danych dla wbudowanej ochrony anty-phishingowej. Ta ostatnia funkcjonalność stała się przedmiotem kontrowersji, ponieważ po aktywacji przez użytkownika opcji "zaawansowanej" ochrony, wszystkie wpisywane przez niego adresy WWW, włącznie z protokołami HTTPS oraz FTP, przesyłane są do Google w celu weryfikacji, gdzie na podstawie ciastek sesyjnych mogą być powiązane z danym użytkownikiem - a to, mimo deklaracji obu firm, budzi obawy dotyczące prywatności.

Krytyka

Zaawansowani użytkownicy narzekają na skromne opcje i brak zaawansowanych funkcji, obecnych w konkurencyjnych przeglądarkach (głównie w Operze i pakiecie Mozilla). Firefox po zainstalowaniu - w porównaniu z konkurencją - posiada niewielką ilość opcji (zobacz osobny artykuł na temat porównania przeglądarek internetowych). Mechanizm rozszerzeń (wtyczek) pozwala na prawie dowolne rozszerzanie funkcjonalności, ale wymaga od użytkownika poświęcenia czasu na znalezienie i instalację dodatków, które je udostępniają.

Testy prędkości działania przeglądarek dowodzą, że uruchomienie Firefoksa trwa dłużej niż w przypadku konkurencji . Może to być spowodowane specyfiką implementacji interfejsu, identycznej dla każdej platformy. Firefox zużywa także więcej pamięci RAM, rekompensując to nieco szybszą prędkością renderowania stron .

Krytyka ze strony użytkowników Internet Explorera

Wg niezależnych testów, Internet Explorer uruchamia się znacznie szybciej od Firefoksa, szczególnie z wieloma zainstalowanymi rozszerzeniami . Jest to skutek ścisłego zintegrowania kodu przeglądarki IE z powłoką systemową, ładowaną przy starcie systemu, a nie przy żądaniu uruchomienia.

W czasach dominacji Internet Explorera na rynku przeglądarek, wiele stron było pisanych wyłącznie z myślą o produkcie Microsoftu. Firefox (podobnie jak inne nowoczesne przeglądarki) w znacznym stopniu spełnia standardy organizacji W3C, dotyczące obsługi technologii internetowych. Microsoft – producent Internet Explorera – korzystając z dominującej przewagi na rynku wprowadził sporo własnych rozwiązań, które nie są standardami, a ponadto zawiera dużo błędów w obsłudze np. standardów CSS. Z tego powodu alternatywne przeglądarki nie są w stanie wyświetlić poprawnie witryny, która jest – de facto – napisana błędnie, bądź korzysta z niestandardowych rozwiązań. Wprowadzenie na rynek Firefoksa uwypukliło złą jakość kodu wielu stron, ponieważ przeglądarka Mozilli jest zgodna ze standardami, do których niedostosowany jest Explorer, za co produkt Firefox był krytykowany .

Dla części osób uniwersalnym rozwiązaniem, pozwalającym cieszyć się z podstawowych funkcjonalności Firefoksa połączonej z możliwością wyświetlania stron korzystających z rozwiązań specyficznych dla Internet Explorera jest korzystanie z programów typu Avant Browser czy Maxthon. Istnieje też możliwość zainstalowania rozszerzenia dla Firefoksa, które powoduje uruchamianie wybranych stron w Internet Explorerze.

Krytyka ze strony użytkowników Opery

Firefox jest reklamowany jako najbardziej konfigurowalna przeglądarka. Pod względem możliwości zmian interfejsu przeglądarki Opera daje szersze możliwości personalizacji, umożliwiając dowolne rozmieszczanie przycisków (w dowolnej liczbie) oraz pasków narzędzi.

W obecnych wersjach Firefox bez rozszerzeń nie posiada wielu możliwości, np. używania tzw. gestów myszy, płynnego przeskalowania obrazków czy całej zawartości strony (nie tylko tekstu) i wielu innych . Wiele z tych braków wynika z polityki Mozilla Foundation oraz obranej grupy docelowej, którą są zwykli, niekoniecznie zaawansowani użytkownicy komputerów. W założeniu przeglądarka zaraz po zainstalowaniu ma posiadać tylko to, co jest niezbędne do wygodnego przeglądania stron internetowych. Dla użytkowników, którzy oczekują dodatkowej funkcjonalności, przeznaczone są rozszerzenia .

Silnik Firefoksa także ustępuje Operze pod względem ścisłego spełniania standardów organizacji W3C, co jednak jest widoczne niemal wyłącznie w syntetycznych testach typu Acid2 .

Krytyka ze strony użytkowników SeaMonkey i Mozilla Suite

W porównaniu do Mozilla Suite i SeaMonkey, Firefox jest znacznie uproszczony pod względem konfiguracji (wiele zaawansowanych opcji jest dostępnych jedynie poprzez ręczną edycję wpisów w about:config). Większość zaawansowanych opcji dostępnych w pakiecie Mozilla można ustawić po zainstalowaniu rozszerzenia Configurationmania, albo też poprzez ręczną edycję plików tekstowych i modyfikację wartości w oknie about:config.

Zobacz też

• Firefox 3
• Rozszerzenie do edycji Wikipedii
• Polska Baza Rozszerzeń

Linki zewnętrzne

• polskie forum Firefoksa
• nieoficjalny changelog programu (ang.), zawiera także opis gdzie znaleźć oficjalne informacje o zmianach