Krzysztof (męczennik)
| męczennik | |
 Św. Krzysztof pędzla Bernardo Strozzi | |
| Data i miejsce śmierci |
ok. 250? |
|---|---|
| Czczony przez | |
| Wspomnienie |
24 lipca (luteranie), |
| Patron |
podróżnych, kierowców |
Św. Krzysztof (gr. Χριστόφορος) – legendarny[1][2] męczennik wczesnochrześcijański, święty Kościołów katolickiego i prawosławnego, jeden z Czternastu Świętych Wspomożycieli.
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Jest znany jedynie z legend, choć badania historyczne[kto?] dowodzą, że pochodził z Azji Mniejszej i poniósł męczeńską śmierć za panowania Trajana Decjusza[potrzebny przypis].
Według świeckich podań ludowych był olbrzymem: miał cztery metry wzrostu i niezwykłą siłę, dzięki której przenosił pielgrzymów przez rzekę. Na podstawie imienia znaczącego „niosący Chrystusa” na popularnych wizerunkach przedstawiany jest z Dzieciątkiem Jezus na barkach. Wedle średniowiecznej legendy święty zapadł się w dno rzeki pod ciężarem Dziecka. Wtedy ono rzekło: Dźwigasz cały świat, gdyż ja jestem ten, któremu służysz pomagając innym.
Kult świętego[edytuj | edytuj kod]
Najstarszym dowodem kultu św. Krzysztofa z Licji jest napis z 452 roku w Nikomedii, w którym jest mowa o bazylice w Bitynii pod wezwaniem Krzysztofa[3]. Poddany torturom, zanim został ostatecznie ścięty mieczem lub spalony na stosie.
- Patronat
Krzysztof stał się patronem mostów, miast położonych nad rzekami, przewoźników, flisaków, biegaczy i żeglarzy, podróżników i pielgrzymów, jest również patronem dobrej śmierci – szczególnie na Wschodzie, obecnie patronuje kierowcom.
Dzień obchodów[edytuj | edytuj kod]
Wspomnienie liturgiczne w Kościele luterańskim obchodzone jest 24 lipca, a w Kościele rzymskokatolickim (według Martyrologium Romanum)[4] 25 lipca.
W wielu parafiach rzymskokatolickich w dzień świętego Krzysztofa odbywa się poświęcenie pojazdów (autosacrum)[5]. Tego samego dnia w polskim Kościele obchodzony jest Dzień Bezpiecznego Kierowcy z inicjatywy m.in. Duszpasterstwa Kierowców[6], a tydzień w którym on przypada obchodzony jest jako Tydzień św. Krzysztofa[7]. Cerkiew prawosławna wspomina męczennika 9/22 maja[8], tj. 22 maja według kalendarza gregoriańskiego.
Usunięcie z kalendarza świąt liturgicznych[edytuj | edytuj kod]
W 1969 roku, po Soborze Watykańskim II papież Paweł VI, wydał pismo apostolskie Mysterii paschalis, w którym zatwierdził nowy kalendarz liturgiczny. 93 świętych zostało z niego usuniętych, w tym święty Krzysztof. Zmiany uzasadniano zbyt wielkim zagęszczeniem świąt oraz brakiem wystarczających dowodów na istnienie niektórych świętych, co sytuowało ich bardziej w legendzie niż w historii. Usunięcie ich z kalendarza nie oznacza jednak odebrania im nimbu świętości, a obchodzenie święta stało się dobrowolne[2][9][1].
Ikonografia[edytuj | edytuj kod]
We wschodnich ikonach – greckich czy bułgarskich – święty przedstawiany jest jako rycerz o psiej głowie (Cynocefal), trzymający w jednej dłoni włócznię, a w drugiej tarczę lub krzyż. Wyobrażenie to związane było z panującą wersją legendy o chłopcu, nazwanym przez rodziców imieniem Reprobus (łac. reprobus, niegodny, odrażający) z powodu nie tylko olbrzymiego wzrostu i siły, ale również niekształtnej głowy przypominającej psi łeb. Męczeńską śmiercią miał przebłagać Boga, by dał mu duszę.
Heraldyka[edytuj | edytuj kod]
Miastem, które posiada historyczny herb przedstawiający św. Krzysztofa jest Wilno. Święty ten widnieje również w herbach polskich miast i gmin, m.in. w herbie gminy Chełmiec.
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- kult świętych
- modlitwa za wstawiennictwem świętego
- święci i błogosławieni Kościoła katolickiego
- święci prawosławni
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Saint Christopher, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
- ↑ a b Święci, którzy… zostali usunięci z kalendarza liturgicznego [online], TwojaHistoria.pl [dostęp 2021-08-09] (pol.).
- ↑ Brewiarz ↓.
- ↑ Martyrologium Romanum. Libreria Editrice Vaticana, 2004, s. 411. ISBN 978-88-2097-210-3.
- ↑ Autosacrum 2010 w Podkowie Leśnej na oficjalnej stronie miasta.
- ↑ III Ogólnopolski Dzień Bezpiecznego Kierowcy (25.07.2008) na duszpasterstwokierowcow.pl.
- ↑ Tydzień św. Krzysztofa 2010.
- ↑ Podwójne datowanie.
- ↑ A.B.C. News, Once a Saint, Always a Saint? Kind Of -- Unless You're Demoted [online], ABC News [dostęp 2021-08-09] (ang.).
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Święty Krzysztof, męczennik [online], Brewiarz, 2010.
- męcz. Krzysztof na cerkiew.pl (opr. Jarosław Charkiewicz)
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Legenda o św. Krzysztofie podana przez Jakuba de Voragine
- Protettore Santo Cristoforo - La leggenda isola di Arbe Rab Croazia [online] [zarchiwizowane z adresu 2005-09-08] (wł.).
- Św. Krzysztof – fresk. [dostęp 2006-03-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-17)].
- Stanisław Groń, Święty Krzysztof [online], Jezuici [dostęp 2006-03-26] [zarchiwizowane z adresu 2010-02-15].