Aleksandr Jakowlew (konstruktor)
|
||
![]() gen. Aleksandr Jakowlew |
||
![]() |
||
Data i miejsce urodzenia | 1 kwietnia 1906 Moskwa, ![]() |
|
Data i miejsce śmierci | 22 sierpnia 1989 Moskwa, ![]() |
|
Przebieg służby | ||
Lata służby | 1932–1981 | |
Siły zbrojne | ![]() |
|
Stanowiska | zastępca ludowego komisarza przemysłu lotniczego ZSRR | |
Główne wojny i bitwy | II wojna światowa, wielka wojna ojczyźniana |
|
Późniejsza praca | członek Prezydium Rady Najwyższej ZSRR | |
Odznaczenia | ||
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Aleksandr Siergiejewicz Jakowlew (ros. Александр Сергеевич Яковлев, ur. 19 marca?/1 kwietnia 1906 w Moskwie, zm. 22 sierpnia 1989 tamże) – rosyjski konstruktor lotniczy, generał-pułkownik lotnictwa, deputowany do Rady Najwyższej ZSRR 2., 3., 4., 5., 6., 7., 8., 9., 10. i 11. kadencji (1946–1989), dwukrotny Bohater Pracy Socjalistycznej (1940, 1957).
Życiorys[edytuj | edytuj kod]
Od 1935 główny konstruktor biura konstrukcyjnego, w którym do końca lat 30. XX wieku zaprojektowano kilka samolotów, oznaczonych symbolem AIR. W latach 1940–1946 pełnił funkcję zastępcy ludowego komisarza (ministra) przemysłu lotniczego ZSRR.
Projektowane pod kierunkiem Jakowlewa samoloty otrzymywały oznaczenia Jak. W biurze konstrukcyjnym Jakowlewa zaprojektowano szereg samolotów, które weszły do użycia w czasie II wojny światowej. Szczególnie znane są tutaj myśliwce Jak-1, Jak-3 i Jak-9, ale także samolot transportowy Jak-6.
Działalność Jakowlewa podczas II wojny światowej oceniana jest jednak w sposób niejednoznaczny. Współcześnie historycy uważają, że wykorzystując swoją pozycję we władzach, promował własne konstrukcje, które były kierowane do masowej produkcji pomimo niższych osiągów i jakości od konkurencyjnych projektów (np. myśliwiec Jak-1) lub nieodpowiadania potrzebom lotnictwa (np. lekki bombowiec Jak-2). Szczególnie odegrał rolę w odsunięciu na boczny tor Nikołaja Polikarpowa i odrzuceniu jego udanych projektów myśliwców I-180 i I-185. Próbował również osłabić pozycję Siemiona Ławoczkina.
W 1945 Jakowlew zaprojektował pierwszy radziecki samolot z napędem odrzutowym, Jak-15, który wszedł do produkcji seryjnej. Bardziej znanymi cywilnymi konstrukcjami Jakowlewa są samoloty pasażerskie Jak-40 i Jak-42 a także samoloty szkolno-treningowe Jak-11, Jak-18 i Jak-52 oraz akrobacyjny Jak-50.
W 1946 został awansowany na stopień generała-pułkownika lotnictwa. W latach 1946–1989 deputowany do Rady Najwyższej ZSRR od 2. do 11. kadencji, a w latach 1981–1989 członek Prezydium Rady Najwyższej ZSRR. W 1981 przeszedł na emeryturę.
Zmarł 22 sierpnia 1989 w Moskwie i został pochowany na Cmentarzu Nowodziewiczym.
Odznaczenia[edytuj | edytuj kod]
- Medal "Sierp i Młot" Bohatera Pracy Socjalistycznej – dwukrotnie (1940, 1957)
- Order Lenina – dziesięciokrotnie
- Order Rewolucji Październikowej
- Order Czerwonego Sztandaru – dwukrotnie
- Order Suworowa I klasy
- Order Suworowa II klasy
- Order Wojny Ojczyźnianej I klasy – dwukrotnie
- Order Czerwonej Gwiazdy
- Nagroda Leninowska (1971)
- Nagroda Stalinowska – sześciokrotnie (1941, 1942, 1943, 1946, 1947, 1948)
- Nagroda Państwowa ZSRR (1977)
- Oficer Legii Honorowej (Francja)
- Złoty Medal Międzynarodowej Federacji Lotniczej
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- B. Potyrała, W. Szlufik – Who is who? Trzygwiazdkowi generałowie i admirałowie radzieckich sił zbrojnych z lat 1940-1991, Wyd. WSP, Częstochowa 2001, ISBN 83-7098-662-5
- (ros.) Wielka Encyklopedia Radziecka, t. 30, s. 484, Moskwa 1969-1978
- Яковлев Александр Сергеевич – Энциклопедия военной авиации ВВС России (ros.) [dostęp 2 czerwca 2010]
- Яковлев Александр Сергеевич – Проект ХРОНОС (ros.) [dostęp 2 czerwca 2010]
- Bohaterowie Pracy Socjalistycznej
- Deputowani do Rady Najwyższej ZSRR
- Generałowie pułkownicy Sił Zbrojnych ZSRR
- Laureaci Nagrody Leninowskiej
- Laureaci Nagrody Państwowej ZSRR
- Laureaci Nagrody Stalinowskiej
- Odznaczeni Orderem Czerwonego Sztandaru
- Odznaczeni Orderem Czerwonej Gwiazdy
- Odznaczeni Orderem Lenina
- Odznaczeni Orderem Rewolucji Październikowej
- Odznaczeni Orderem Suworowa
- Odznaczeni Orderem Wojny Ojczyźnianej I klasy
- Oficerowie Legii Honorowej
- Rosyjscy konstruktorzy lotniczy
- Pochowani na Cmentarzu Nowodziewiczym w Moskwie
- Jakowlew
- Urodzeni w 1906
- Zmarli w 1989
- Ludzie urodzeni w Moskwie