Aleksander Rożniecki

Aleksander Rożniecki
	; Aleksander Rożniecki
	generał
Pełne imię i nazwisko	Aleksander Antoni Jan Rożniecki
Data i miejsce urodzenia	12 lipca 1774 lub 1 stycznia 1771 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	24 lipca 1849 ; Warszawa
	Przebieg służby
Lata służby	1788 – 8 lutego 1839
Siły zbrojne	Wojsko Polskie Królestwa Kongresowego; Armia Imperium Rosyjskiego
Stanowiska	dowódca kawalerii Wojska Polskiego
Główne wojny i bitwy	wojna polsko-rosyjska
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Aleksander Antoni Jan Rożniecki herbu Rola (ur. 12 lutego 1774 lub 1 stycznia 1771^[1] w Warszawie, zm. 24 lipca 1849 tamże) – generał jazdy Wojska Polskiego, członek Rady Państwa Imperium Rosyjskiego.

Życiorys

Absolwent Korpusu Kadetów. Od 1788 w wojsku, w gwardii konnej. W 1789 podporucznik. W 1789 przeniósł się do 4 Brygady Kawalerii Narodowej i w stopniu kapitana uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1792. Działał w sprzysiężeniu insurekcyjnym i w insurekcji kościuszkowskiej 1794 wyróżnił się bojowością i patriotyzmem, za co został mianowany wicebrygadierem. Od 1798 w Legionach Polskich w stopniu pułkownika – odbył kampanię 1799 i 1801, w Legii Naddunajskiej, generał brygady, czasowo dowódca Legii. Po rozwiązaniu Legionów Polskich służył w korpusie gen. Masseny. Uczestniczył w kilku kampaniach we Włoszech i w Niemczech, wsławiony w bitwie pod Castelfranco 1805.

Od 1806 w wojsku polskim Księstwa Warszawskiego, 1807 inspektor kawalerii Księstwa Warszawskiego, generał z 1807. W wojnie austriacko-polskiej w 1809 wykazał się talentem taktycznym i śmiałym manewrem, począwszy od Raszyna. Jego oddział był forpocztą, która dotarła do Krakowa 14 lipca (dzień przed ks. Poniatowskim) i przełamała ostatni opór Austriaków przed zwycięskim wkroczeniem księcia. Wyzwolił Małopolskę Wschodnią ze Lwowem. Powołał tam administrację cywilną i wojskową. Od 1810 generał dywizji – kierował wywiadem przeciwko Rosji. Od 1811 należał do loży Wielkiego Wschodu Narodowego Księstwa Warszawskiego. W 1821 był jej ostatnim wielkim mistrzem^[2]. W wyprawie na Moskwę 1812 dowódca 4 Lekkiej Dywizji Jazdy w IV Korpusie Jazdy Odwodowej Wielkiej Armii, walczył pod Mirem i Borodino. W 1813 szef sztabu VIII (polskiego) Korpusu w kampanii niemieckiej (saskiej) ks. J. Poniatowskiego. Ranny pod Lipskiem, dostał się do niewoli rosyjskiej.

W Królestwie Polskim, od 1815, dowódca Jazdy Królestwa Polskiego, od 1816 dodatkowo organizator i komendant Korpusu Żandarmerii. Zajął się działalnością policyjno-szpiegowską, tępił spiski rzeczywiste (Towarzystwo Patriotyczne) i metodą prowokacji i korupcji prokurował sztuczne. Z całą premedytacja wysługiwał się administracji carskiej, popełniając nadużycia, fałszerstwa, wymuszenia. Był znienawidzony jako organizator i szef prześladującej polskich bojowników i działaczy konspiracyjnych tajnej policji carskiej^[3]. Z inicjatywy Rożnieckiego, Nikołaja Nowosilcowa, przy wsparciu Mateusza Lubowidzkiego powołano Biuro Centralne Policji dla Warszawy i Królestwa Polskiego^[4].

Po wybuchu powstania listopadowego uciekł z Warszawy i zaciągnął się do armii carskiej. Był członkiem rosyjskiej Rady Państwa. Później powrócił do Warszawy. Zmarł w Warszawie. Pochowany na Cmentarzu Powązkowskim (katakumby za 7 filarem).

Odznaczenia

Order Świętego Aleksandra Newskiego (Rosja, 1820)^[5]^[6],
Order Świętego Włodzimierza II klasy (Rosja, 1818)^[5]^[6],
Order Świętej Anny I klasy z brylantami (Rosja, 1819)^[5]^[6],
Order Świętego Stanisława I klasy z nadania Aleksandra I Romanowa (1815)^[7]^[5]^[6],
Order Wojskowy Księstwa Warszawskiego II klasy (1809)^[5]^[6],
Order Orła Białego (1829)^[6]
Order Legii Honorowej IV i V klasy (Francja, oba nadania w 1809)^[5]^[6]^[8],
Order Korony Żelaznej III klasy (Lombardia/Francja)^[5],
Order Obojga Sycylii I klasy (Neapol)^[9]
Order Orła Czerwonego IV klasy (Prusy)^[8]
Znak Honorowy za 35 lat służby (1830)^[10].

Zobacz też

Przypisy

↑ ZbigniewZ. Zacharewicz ZbigniewZ., Aleksander Rożniecki [online], Internetowy Polski Słownik Biograficzny, 1991 [dostęp 2020-12-29] (pol.).
↑ Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821, Kraków 1929, s. 24.
↑ Marian Brandys, „Koniec świata szwoleżerów”, tom 1, s. 90–95.
↑ Hanna Dylągowa, Mateusz Lubowidzki, w: Polski Słownik Biograficzny, 1973, t. XVIII, s. 74. Generał broni z 1826, mimo że wojskiem się nie zajmował.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Rocznik woyskowy królestwa polskiego na rok 1827. Warszawa: Drukarnia Wojskowa, 1827. s. 5.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego. Zamek Królewski w Warszawie, 2013. s. 291.
↑ Zbigniew Dunin-Wilczyński: Order Św. Stanisława, Warszawa, 2006. s. 219.
↑ ^a ^b Marek Minakowski: Aleksander Antoni Jan Rożniecki h. Rola. sejm-wielki.pl. [dostęp 2018-11-18].
↑ Stanisław Łoza. Order Obojga Sycylii zwany Neapolitańskim. „Żołnierz Polski. Pismo poświęcone czynowi i doli żołnierza polskiego”. Nr 18 (350). Rok V. 1923. s. 16.
↑ Przepisy o znaku honorowym niemniej Lista imienna generałów, oficerów wyższych i niższych oraz urzędnikow wojskowych, tak w służbie będących, jako też dymisjonowanych, znakiem honorowym ozdobionych w roku 1830. Warszawa, 1830.

Linki zewnętrzne

Aleksander Rożniecki – publikacje w bibliotece Polona

[1] ZbigniewZ. Zacharewicz ZbigniewZ., Aleksander Rożniecki [online], Internetowy Polski Słownik Biograficzny, 1991 [dostęp 2020-12-29] (pol.).

[2] Stanisław Małachowski-Łempicki, Wykaz polskich lóż wolnomularskich oraz ich członków w latach 1738–1821, Kraków 1929, s. 24.

[3] Marian Brandys, „Koniec świata szwoleżerów”, tom 1, s. 90–95.

[4] Hanna Dylągowa, Mateusz Lubowidzki, w: Polski Słownik Biograficzny, 1973, t. XVIII, s. 74. Generał broni z 1826, mimo że wojskiem się nie zajmował.

[rwkp-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Rocznik woyskowy królestwa polskiego na rok 1827. Warszawa: Drukarnia Wojskowa, 1827. s. 5.

[oob-6] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Kawalerowie i statuty Orderu Orła Białego. Zamek Królewski w Warszawie, 2013. s. 291.

[7] Zbigniew Dunin-Wilczyński: Order Św. Stanisława, Warszawa, 2006. s. 219.

[sw-8] Marek Minakowski: Aleksander Antoni Jan Rożniecki h. Rola. sejm-wielki.pl. [dostęp 2018-11-18].

[sł-9] Stanisław Łoza. Order Obojga Sycylii zwany Neapolitańskim. „Żołnierz Polski. Pismo poświęcone czynowi i doli żołnierza polskiego”. Nr 18 (350). Rok V. 1923. s. 16.

[10] Przepisy o znaku honorowym niemniej Lista imienna generałów, oficerów wyższych i niższych oraz urzędnikow wojskowych, tak w służbie będących, jako też dymisjonowanych, znakiem honorowym ozdobionych w roku 1830. Warszawa, 1830.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]