Artur Ekert
Data i miejsce urodzenia |
19 września 1961 |
---|---|
Zawód, zajęcie |
fizyk |
Narodowość |
polska |
Alma Mater | |
Uczelnia | |
Odznaczenia | |
Medal Maxwella (1995) Medal Hughesa (2007) Milner Award (2023) |
Artur Ekert (ur. 19 września 1961 we Wrocławiu) – polski fizyk teoretyczny zajmujący się fundamentami mechaniki kwantowej oraz kwantowym przetwarzaniem informacji. Profesor fizyki kwantowej na Wydziale Matematyki Uniwersytetu Oksfordzkiego, a także profesor honorowy Lee Kong Chian (Lee Kong Chian Centennial Professor)[a] na Narodowym Uniwersytecie Singapuru oraz dyrektor Centrum Technologii Kwantowych[1] na tym uniwersytecie. Laureat kilku nagród, w tym Medalu Hughesa (2007) przyznawanego przez Towarzystwo Królewskie w Londynie.
Edukacja i kariera naukowa
[edytuj | edytuj kod]Uczęszczał do rzeszowskiej Szkoły Podstawowej nr 8, a następnie do IV Liceum Ogólnokształcącego im. Mikołaja Kopernika w Rzeszowie, gdzie zdał maturę[2].
Następnie ukończył studia z zakresu fizyki na Uniwersytecie Jagiellońskim oraz na Uniwersytecie Oksfordzkim. W latach 1987–1991 był doktorantem w Wolfson College, gdzie odbywał studia pod kierunkiem Davida Deutscha oraz Keitha Burnetta. W swojej rozprawie doktorskiej[3] pokazał, jak stan splątany może zostać wykorzystany do kwantowego przekazywania klucza kryptograficznego z zapewnieniem pełnego bezpieczeństwa przesyłania informacji. Po ukończeniu studiów doktorskich pracował w latach 1991–1994 na stanowisku Junior Research Fellow, a od 1994 r. jako Research Fellow w Merton College na Uniwersytecie Oksfordzkim. W tym okresie założył grupę badawczą przekształconą później w Centre for Quantum Computation[4][brak potwierdzenia w źródle], zajmującą się kryptografią kwantową oraz kwantowym przetwarzaniem informacji. Grupa ta została utworzona w Clarendon Laboratory na Uniwersytecie Oksfordzkim[5].
W latach 1998–2002 pracował jako profesor fizyki na Uniwersytecie Oksfordzkim i jako Fellow oraz Tutor in Physics w Keble College . W latach 1993–2000 zajmował także pozycję Howe Fellow w Royal Society. W latach 2002–2007 zajmował stanowisko profesora (Leigh-Trapnell Professor of Quantum Physics) na oraz stanowisko Professorial Fellow w King's College na Uniwersytecie w Cambridge[potrzebny przypis].
W roku 2007[potrzebny przypis] objął stanowisko profesora fizyki kwantowej w Mathematical Institute Uniwersytetu Oksfordzkiego[6] oraz stanowisko profesora honorowego Lee Kong Chian (Lee Kong Chian Centennial Professor)[a] na Narodowym Uniwersytecie Singapuru.
Wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]Za swoją pracę nad wykorzystaniem splątania w kryptografii Artur Ekert został nagrodzony w 1995 roku Medalem Maxwella przyznawanym przez Institute of Physics, a w roku 2007 Medalem Hughesa przyznawanym przez Royal Society. Artur Ekert jest również, jako uczestnik projektu IST-QuComm, współlaureatem Nagrody Kartezjusza za rok 2004 przyznawanej przez Unię Europejską za wybitne osiągnięcia w zakresie nauki i technologii będące rezultatem badań międzynarodowych na poziomie europejskim. W 2021 roku, na festiwalu upamiętniającym 100. urodziny Stanisława Lema został odznaczony Nagrodą Planety Lema w dziedzinie nauki za osiągnięcia w kryptografii kwantowej. W 2023 roku otrzymał nagrodę Milnera przez Towarzystwo Królewskie w Londynie[7].
Zainteresowania naukowe
[edytuj | edytuj kod]Zainteresowania naukowe Artura Ekerta obejmują dziedzinę przetwarzania informacji w systemach kwantowomechanicznych, ze szczególnym uwzględnieniem kryptografii i obliczeń kwantowych.
W swojej pracy z 1991[8] roku wprowadził, bazując na nierównościach Bella, oparty o splątanie protokół kwantowej dystrybucji klucza. Eksperymentalna realizacja zaproponowanego protokołu została wykonana w 1992[9] przy współpracy naukowców z Defence Research Agency. Jednocześnie wprowadził pojęcia spontanicznego parametrycznego obniżenia częstości, kodowania fazy oraz interferometrii kwantowej do słownika kryptografii.
Ekert jako pierwszy rozwinął koncepcję dowodu bezpieczeństwa opartego na puryfikacji splątania[potrzebny przypis]. Udowodnił też, że prawie każda kwantowa bramka logiczna działająca na dwóch kubitach jest uniwersalna[10]. Zaproponował on również jedne z pierwszych realistycznych implementacji obliczeń kwantowych – przy wykorzystaniu indukowanego oddziaływania dipol-dipol w sterowanym optycznie układzie kropek kwantowych oraz przy wykorzystaniu interferometrii Ramseya[11]. Wprowadził również bardziej stabilne geometryczne kwantowe bramki logiczne[12] oraz zaproponował wolne od szumów kodowanie[13], które obecnie znane jest jako podprzestrzenie wolne od dekoherencji.
Inne ważne prace Ekerta dotyczą wymiany stanów kwantowych, szacowania optymalnych stanów kwantowych oraz transferu stanów kwantowych. Jest on również znany z prac nad połączeniem pojęcia dowodów matematycznych oraz praw fizyki, jak również z popularnonaukowych publikacji z dziedziny historii nauki[14].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Message from CQT Director Artur Ekert [Dostęp 21/02/2012]
- ↑ Jaromir Kwiatkowski , Aneta Gieroń , Prof. Artur Ekert, absolwent IV LO kandydatem do Nagrody Nobla z fizyki [online], Biznes i Styl, 7 października 2019 [dostęp 2024-02-12] .
- ↑ Artur K. Ekert, Correlations in Quantum Optics, Praca doktorska, Oxford, 1991.
- ↑ Centre for Quantum Computation, qubit.org [zarchiwizowane 2012-02-07] (ang.).
- ↑ Clarendon Laboratory, qubit.org [zarchiwizowane 2012-02-04] (ang.).
- ↑ Artur Ekert [online], Mathematical Institute, University of Oxford [dostęp 2024-02-12] (ang.).
- ↑ The Royal Society Milner Award and Lecture [online], Royal Society [dostęp 2023-09-08] (ang.).
- ↑ Artur K. Ekert , Quantum cryptography based on Bell’s theorem, „Physical Review Letters”, 67 (6), 1991, s. 661–663, DOI: 10.1103/PhysRevLett.67.661 [dostęp 2024-02-12] (ang.).
- ↑ Artur K. Ekert i inni, Practical quantum cryptography based on two-photon interferometry, „Physical Review Letters”, 69 (9), 1992, s. 1293–1295, DOI: 10.1103/PhysRevLett.69.1293 [dostęp 2024-02-12] (ang.).
- ↑ Universality in quantum computation, „Proceedings of the Royal Society of London. Series A: Mathematical and Physical Sciences”, 449 (1937), 1995, s. 669–677, DOI: 10.1098/rspa.1995.0065, arXiv:quant-ph/9505018 [dostęp 2024-02-12] (ang.).
- ↑ Adriano Barenco i inni, Conditional Quantum Dynamics and Logic Gates, „Physical Review Letters”, 74 (20), 1995, s. 4083–4086, DOI: 10.1103/PhysRevLett.74.4083, arXiv:quant-ph/9503017 [dostęp 2024-02-12] (ang.).
- ↑ Jonathan A. Jones i inni, Geometric quantum computation using nuclear magnetic resonance, „Nature”, 403 (6772), 2000, s. 869–871, DOI: 10.1038/35002528 [dostęp 2024-02-12] (ang.).
- ↑ Quantum computers and dissipation, „Proceedings of the Royal Society of London. Series A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences”, 452 (1946), 1996, s. 567–584, DOI: 10.1098/rspa.1996.0029, arXiv:quant-ph/9702001 [dostęp 2024-02-12] (ang.).
- ↑ Artur Ekert , Complex and unpredictable Cardano, „International Journal of Theoretical Physics”, 47 (8), 2008, s. 2101–2119, DOI: 10.1007/s10773-008-9775-1, arXiv:0806.0485 [dostęp 2024-02-12] (ang.), preprint w arXiv w otwartym dostępie.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strona domowa Artura Ekerta [online], arturekert.org [dostęp 2024-02-12] (ang.).
- Artur Ekert [online], The Mathematics Genealogy Project [dostęp 2024-02-12] .
- Karol Jałochowski , Artur Ekert , Kryptografia kwantowa. Co to takiego? [online], www.polityka.pl, 12 maja 2022 [dostęp 2024-02-12] .
- Karol Jałochowski , Pogaduszki duchów, „Polityka”, 27 (2763), 3 lipca 2010, s. 74–75 [zarchiwizowane 2010-08-03] .