Przejdź do zawartości

Bliski Wschód

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Mapa polityczna
Zdjęcie satelitarne

Bliski Wschód (arab. ‏الشرق الأوسط‎; hebr. המזרח התיכון; pers. ‏خاورمیانه‎, Xâvar-e Miyâne; przestarzałe Lewant) – region geograficzny obejmujący głównie Azję Zachodnią, ale w pewnych kontekstach także obszary Europy i Afryki.

Geografia

[edytuj | edytuj kod]

Obejmuje on głównie państwa położone w południowo-zachodniej Azji. Najczęściej do państw Bliskiego Wschodu zalicza się: Arabię Saudyjską, Bahrajn, Egipt, Irak, Iran, Izrael, Palestynę, Jemen, Jordanię, Katar, Kuwejt, Liban, Oman, Syrię, Turcję, Zjednoczone Emiraty Arabskie oraz w niektórych źródłach też Cypr. W sumie zajmują one powierzchnię ok. 9,7 mln km² z liczbą ludności wynoszącą 456 mln mieszkańców (2021)[1].

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Bliski Wschód jest regionem, gdzie prawdopodobnie rozpoczęły się procesy przejścia z paleolitu do neolitu. Region ten (Żyzny Półksiężyc) jest również kolebką wielkich cywilizacji starożytnych (Mezopotamia, starożytny Egipt) oraz trzech wielkich religii abrahamowych: judaizmu, chrześcijaństwa i islamu. Przez prawie trzydzieści wieków było to centrum starożytnego świata.

Było to też wielkie pole bitwy wielkich imperiów:

Po I wojnie światowej na Bliskim Wschodzie ścierały się interesy Francji i Wielkiej Brytanii, po II wojnie państwa te zaczęły stopniowo tracić swe wpływy na rzecz Stanów Zjednoczonych.

Uwarunkowania polityczne

[edytuj | edytuj kod]

Współcześnie pod względem kulturowym zdecydowaną większość stanowi ludność arabskojęzyczna wyznająca islam (oprócz Arabów wyznają go również Turcy oraz ludy irańskie).

Region ten był i nadal jest niestabilny pod względem politycznym, można wymienić chociażby konflikt izraelsko-arabski i związane z nim wojny izraelsko-arabskie, wojnę iracko-irańską czy wojnę w Zatoce Perskiej.

Spójność geopolityczna

[edytuj | edytuj kod]

Spójność geopolityczna regionu Bliskiego Wschodu jest związana z szeregiem czynników, które identyfikują ten obszar jako całość. Do czynników spajających region należą:

Gospodarka

[edytuj | edytuj kod]

Bliski Wschód jest bardzo ważnym regionem gospodarczym, gdzie koncentruje się znaczna część światowego wydobycia ropy naftowej. Ponadto krzyżują się tu ważne międzynarodowe linie komunikacji lotniczej i morskiej (Kanał Sueski).

Pozostałe informacje

[edytuj | edytuj kod]

Określenia Bliski, Środkowy i Daleki Wschód to typowy przykład nazwy etnocentrycznej, a w tym wypadku europocentrycznej, czyli z punktu widzenia Europejczyków. Nazwa „Bliski Wschód” oznacza południowo-zachodnią Azję i północno-wschodnią Afrykę. Obecnie w języku angielskim nazwa Near East jest wypierana przez Middle East (Środkowy Wschód).

Badaniem starożytnych i nowożytnych, żywych i wymarłych kultur Bliskiego Wschodu zajmują się odpowiednie działy orientalistyki.

Bliski Wschód odgrywa duże znaczenie gospodarcze i strategiczne. Leży na skrzyżowaniu trzech kontynentów: Europy, Azji i Afryki, przechodzą tędy ważne szlaki komunikacyjne z Europy i północy Afryki na Daleki Wschód. Drogi morskie przebiegają przez cieśniny czarnomorskie, Morze Śródziemne, Kanał Sueski, Morze Czerwone i zatokę Perską, krzyżują się linie powietrzne łączące najważniejsze porty lotnicze Europy z południową Afryką, Azją, Dalekim Wschodem i Australią[2].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. The Middle East Population 2021 [online] [dostęp 2021-06-28] (ang.).
  2. Jerzy Zdanowski: Bunt czy rewolucja?. Kraków: Krakowska Akademia im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego, 2011, s. 34. ISBN 978-83-7571-122-6.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]