Cretaceothele
| Cretaceothele | |
| Wunderlich, 2015 | |
| Okres istnienia: kreda | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| (bez rangi) | Tetrapulmonata |
| (bez rangi) | Serikodiastida |
| (bez rangi) | Araneida |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina |
Cretaceothelidae |
| Rodzaj |
Cretaceothele |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
Cretaceothele lata Wunderlich, 2015 | |
Cretaceothele – wymarły rodzaj pająków z podrzędu Mesothelae, jedyny z monotypowej rodziny Cretaceothelidae. Obejmuje tylko jeden opisany gatunek, Cretaceothele lata. Żył w kredzie na terenie współczesnej Mjanmy.
Taksonomia[edytuj | edytuj kod]
Rodzaj i gatunek typowy opisane został w 2015 roku przez Jörga Wunderlicha na łamach „Beiträge zur Araneologie”. Opisu dokonano na podstawie datowanej na cenoman inkluzji w bursztynie birmańskim. Początkowo rodzaj zaliczono do rodziny Liphistiidae[1], jednak w 2015 roku Wunderlich umieścił go w monotypowej rodzinie Cretaceothelidae[2][3].
Morfologia[edytuj | edytuj kod]
Pająk opisany na podstawie młodocianego, przypuszczalnie drugiego, stadium rozwojowego. Ciało miało 1,6 mm długości przy prosomie długości i szerokości 0,6 mm, a opistosomie (odwłoku) długości 0,8 mm i szerokości 0,6 mm. Ubarwienie były jasnoszarobrązowe. Karapaks był tak szeroki jak długi, zaopatrzony w ośmioro rozmieszczonych na szerokim polu oczu, umieszczonych na niskim wzgórku. Największe były oczy pary przednio-bocznej, najmniejsze, drobne oczy pary przednio-środkowej. Między oczami par bocznych zachowany był duży rozstaw. Szczękoczułki miały duże, pionowe człony nasadowe z około czterema ząbkami na przedniej krawędzi bruzdy. Pazury jadowe były przysadziste, o zbieżnych wierzchołkach. Warga dolna była szeroka. Również szerokie sternum miało niewystający[1], acz zaopatrzony w wierzchołek tylny koniec[2]. Duże nogogłaszczki wieńczył bardzo długi i bezzębny pazurek. Przysadziste odnóża porastały niemal włosowate szczecinki, a na nadstopiach obecne były co najmniej dwa niemaczugowate trichobotria[1]. Stopy miały na parzystych pazurkach drobny ząbek[2][4]. Najdłuższą była ostatnia para odnóży[1]. Biodra czwartej pary pozbawione były modyfikacji[1][2][4]. Na wierzchu opistosomy znajdowało się pięć szerokich tergitów z dwunastoma długimi szczecinkami, na jej spodzie zaś dwa szerokie sternity służące za wieczka płuc książkowych. Spośród ośmiorga kądziołków przędnych te z par środkowych były smukłe i nieczłonowane, natomiast te z par bocznych duże i członowane. W tyle opistosomy leżał duży, dobrze wykształcony, przypuszczalnie dwuczłonowy wzgórek analny[1].
Paleoekologia[edytuj | edytuj kod]
Siedliskiem tego pajęczaka były gorące i wilgotne tropikalne lasy deszczowe o bujnej roślinności. Zdominowane były przez araukariowate, zwłaszcza z rodzaju agatis, ale występowały tu też sekwoje, metasekwoje, sosny, cedry i cyprysy. Piętro podszytu tworzyły głównie paprocie i widłaki właściwe. Pory roku determinowane były głównie przez opady[5]. Lasy te rosły nad brzegami rzek, jezior, lagun czy estuariów, o czym świadczy udział fauny słodkowodnej[6]. Nie były odległe od wybrzeży morskich, jako że w bursztynie birmańskim czasem spotkać można organizmy słonowodne, a zwłaszcza ślady ich działalności[7][8] – inkluzja Cretaceothele nie jest tu wyjątkiem, nosząc ślady późniejszego wiercenia przez małża[1].
Biota lasów cechowała się dużą bioróżnorodnością; do 2022 roku stwierdzono w burmicie około 2390 gatunków, 1575 rodzajów i 689 rodzin organizmów lądowych i słodkowodnych, w tym ponad 2240 gatunków, 1445 rodzajów, 612 rodzin, 66 rzędów i 8 gromad stawonogów[9]. Pająki reprezentowały aksamitnikowate, Archaeidae, Arthromygalidae, Burmadictynidae, Burmascutidae, Burmathelidae, Corinnidae, czyhakowate, Deinopidae, Dipluridae, Eomesothelidae, Eopsilodercidae, Fossilcalcaridae. Hersiliidae, Hersiliidae, klejnotnikowate, koliściakowate, kwadratnikowate, Lagonomegopidae, Leptonetidae, Leviunguidae, Macrothelidae, Micropalpimanidae, Mongolarachnidae, Mysmenidae, Ochyroceratidae, Oecobiidae, omatnikowate, Paculidae, Palpimanidae, nasosznikowate, Pholcochyroceridae, Plumorsolidae, Praearaneidae, Praeterleptonetidae, Psechridae, Psilodercidae, skakunowate, śpiesznikowate, Telemidae, Tetrablemmidae, ukośnikowate i Vetiaroridae[10][9][11]. W tym samym fragmencie bursztynu co Cretaceothele znaleziono syninkluzje szczątków roślinnych, 20 roztoczy z co najmniej czterech rodzin[1], dwóch dwuparców z rodziny Polyzoniidae[2], dwóch muchówek, dwóch dorosłych chrząszczy, dwóch larw owadów oraz przypuszczalnie nicieni[1].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i Jörg Wunderlich. On the evolution and the classification of spiders, the Mesozoic spider faunas, and descriptions of new Cretaceous taxa mainly in amber from Myanmar (Burma) (Arachnida: Araneae). Mesozoic Spiders (Araneae): Ancient Spider Faunas and Spider Evolution. „Beiträge zur Araneologie”. 9, s. 21-408, 2015.
- ↑ a b c d e Jörg Wunderlich. New and rare fossil spiders (Araneae) in mid Cretaceous amber from Myanmar (Burma), including the description of new extinct families of the suborders Mesothelae and Opisthothelae, as well as notes on the taxonomy, the evolution and the biogeography of the Mesothelae. Ten Papers on Fossil and Extant Spiders (Araneae). „Beiträge zur Araneologie”. 10, s. 72-279, 2017.
- ↑ Jason A. Dunlop, David Penney, Denise Jekel, z dodatkowym wkładem: Lyall I. Anderson, Simon J. Braddy, James C. Lamsdell, Paul A. Selden, O. Erik Tetlie: A summary list of fossil spiders and their relatives. [w:] World Spider Catalog [on-line]. Natural History Museum Bern, 2020. [dostęp 2023-10-05].
- ↑ a b Jörg Wunderlich. What is a spider?. „Beiträge zur Araneologie”. 12, s. 1–32, 2019.
- ↑ George Poinar, Roberta Poinar: What Bugged the Dinosaurs?: Insects, Disease, and Death in the Cretaceous. Princeton University Press, 2008, s. 17-36. ISBN 978-0691124315.
- ↑ Ivan N. Bolotov, Olga V. Aksenova, Ilya V. Vikhrev, Ekaterina S. Konopleva, Yulia E. Chapurina, Alexander V. Kondakov,. A new fossil piddock (Bivalvia: Pholadidae) may indicate estuarine to freshwater environments near Cretaceous amber-producing forests in Myanmar. „Scientific Reports”. 11 (1), 2021. DOI: 10.1038/s41598-021-86241-y. ISSN 2045-2322.
- ↑ Mao, Y.; Liang, K.; Su, Y.; Li, J.; Rao, X.; Zhang, H.; Xia, F.; Fu, Y.; Cai, C.; Huang, D.. Various amberground marine animals on Burmese amber with discussions on its age. „Palaeoentomology”. 1 (1), 2018. DOI: 10.11646/palaeoentomology.1.1.11.. ISSN 2624-2834.
- ↑ Yu, T.; Kelly, R.; Mu, L; Ross, A.; Kennedy, J.; Broly, P.; Xia, F.; Zhang, H.; Wang, B.; Dilcher, D.. An ammonite trapped in Burmese amber. „Proceedings of the National Academy of Sciences”. 116 (23), s. 11345–11350, 2019. DOI: 10.1073/pnas.1821292116. ISSN 0027-8424.
- ↑ a b Andrew J. Ross: Burmese (Myanmar) amber taxa, on-line supplement v.2022.1. 14-10-2022. [dostęp 2023-10-09].
- ↑ Andrew J. Ross: Burmese (Myanmar) amber taxa, on-line supplement v.2018.2. [dostęp 2023-10-09].
- ↑ Andrew J. Ross: Burmese (Myanmar) amber taxa, on-line supplement v.2023.1. [dostęp 2023-10-09].