Gryfice (gmina)

Gryfice
	gmina miejsko-wiejska
	; Siedziba Urzędu Miejskiego w Gryficach
Herb	Flaga
Państwo	Polska
Województwo	zachodniopomorskie
Powiat	gryficki
TERC	3205023
Burmistrz	Tomasz Aniuksztys
Powierzchnia	261,30 km²
Populacja (31.12.2016); • liczba ludności	; 23 963
• gęstość	91,7 os./km²
Urbanizacja	69,8%
Nr kierunkowy	91
Tablice rejestracyjne	ZGY
	Adres urzędu:pl. Zwycięstwa 37; 72-300 Gryfice
Szczegółowy podział administracyjny
Liczba sołectw	31
Liczba miejscowości	51
	Położenie na mapie powiatu;
	53°54′59″N 15°11′59″E/53,916389 15,199722
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa
	Biuletyn Informacji Publicznej

Gryfice – gmina miejsko-wiejska położona w północnej części województwa zachodniopomorskiego, w powiecie gryfickim. Siedzibą gminy jest miasto Gryfice. Jest to największa gmina pod względem liczby mieszkańców oraz pod względem powierzchni w powiecie.

Według danych z 31 grudnia 2016 r. gmina miała 23 963 mieszkańców^[1].

Miejsce w województwie (na 114 gmin):
powierzchnia 27., ludność 12.

Położenie

Gmina znajduje się w północnej części województwa zachodniopomorskiego, w zachodniej części powiatu gryfickiego. Gmina położona jest na Równinie Gryfickiej. Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia gminy wynosi 261,30 km²^[2]. Obszar gminy stanowi 25,7% powierzchni powiatu. Tereny leśne zajmują 22% powierzchni gminy, a użytki rolne 67%.

Przez gminę i miasto przepływa rzeka Rega dostępna dla kajaków od Reska do jej ujścia w Mrzeżynie.

Sąsiednie gminy to:

Brojce, Karnice, Płoty i Trzebiatów (powiat gryficki)
Golczewo i Świerzno (powiat kamieński)

Przed reformą administracyjną z 1999 r. gmina wchodziła w skład województwa szczecińskiego.

Demografia

Według danych z 31 grudnia 2016 r. gmina miała 23 963 mieszkańców. Gminę zamieszkuje 39,2% ludności powiatu^[1]. Na 1 km² przypada 91 osób – tym samym jest to gmina o największej gęstości zaludnienia w powiecie.

Dane z 31 grudnia 2016 r.^[1]:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
Jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
Populacja	23 963	100	12 301	51,33	11 662	48,67
Miasto	16 719	69,77	8742	36,48	7977	33,29
Obszar wiejski	7244	30,23	3559	14,85	3685	15,38

Piramida wieku mieszkańców gminy Gryfice w 2014 roku^[3].

Warunki naturalne

Budowa geologiczna

Obszar gminy Gryfice znajduje się w północnej części wału pomorskiego, w strefie jednostki strukturalnej bloku Gryfic. Jednostka ta charakteryzuje się stosunkowo wysokim położeniem osadów jury dolnej (antyklina Gryfic). Zalegają one na wysokości do 10 m n.p.m. (rejon Rzęsina i Trzygłowa oraz Wołowca i Ościęcina). Strop osadów jurajskich układa się na wysokości od 11 m n.p.m. do 120 m p.p.m. Jest więc silnie urozmaicony, a to głównie za sprawą przebiegu głębokiej kopalnej doliny (subglacjalno-rzecznej) na linii Gardomino - Kołomąć - Kukań - Witno - Ciećmierz, z dopływami na linii Upadły - Wołczyno, Niekładź - Niedźwiedziska i Stuchowo – Ciećmierz. Na osadach z tego okresu bazuje szereg ujęć wód podziemnych, dostarczając wody wysokiej jakości.

W związku ze zmienną rzeźbą podłoża osadów czwartorzędowych, dużemu zróżnicowaniu podlega miąższość czwartorzędu. Pokrywa osadów lodowcowych, od bardzo cienkiej (rzędu 10–20 m na zachód od Gryfic), sięga lokalnie do ponad 100 m w rejonie miejscowości: Wołowiec, Kołomąć, Rzęsin, Smolęcin, Gardomino i Niedźwiedziska. Średnia miąższość osadów czwartorzędowych układa się w granicach 40–60 m.^[4]

Warunki klimatyczne

Gmina Gryfice położona jest na terenie dwóch krain klimatycznych: Pobrzeża Kołobrzeskiego i krainy Gryficko-Nowogardzkiej. Klimat charakteryzującego się przewagą wpływów oceanicznych i pośrednim wpływem Morza Bałtyckiego, czego efektem są małe amplitudy temperatur. Średnia roczna wysokość opadów kształtuje się w granicach 550-600 mm. Przeważają wiatry umiarkowane z kierunku zachodniego, często występują układy niżowe^[5].

Leśnictwo

Gmina Gryfice cechuje się niskim wskaźnikiem lesistości. Kształtuje się on na poziomie niższym od średniej dla województwa i wynosi 21,9%. Lasy Państwowe należą do dwóch Nadleśnictw: Gryfice oraz Rokita. Mimo występowania szerokiego spektrum siedlisk leśnych, dominują tutaj świeże siedliska borowe, przede wszystkim: bór świeży i bór mieszany świeży. Uwarunkowane to jest niską żyznością substratu glebowego^[6].

Komunikacja

Komunikacja samochodowa

Przez Gryfice prowadzą drogi wojewódzkie: nr 105 łącząca miasto ze Świerznem i drogą nr 102 w kierunku Kamienia Pomorskiego (18 km) oraz przez Brojce (12 km) ze Skrzydłowem i drogą krajową nr 6 w kierunku Koszalina i Gdańska (22 km), nr 109 do Trzebiatowa (18 km) i Płotów (12 km, skrzyżowanie z drogą nr 6 do Szczecina) oraz nr 110 przez Cerkwicę (14 km) i Karnice (19 km) do Lędzina (24 km) w gminie Rewal.

Komunikacja kolejowa

Obecnie w gminie czynnych jest 8 stacji, na linii normalnotorowej: Baszewice, Gryfice i Górzyca Reska oraz na wąskotorowej: Gryfice Wąskotorowe, Popiele, Rybokarty, Wilczkowo i Niedźwiedziska.

Historia kolei

Gryfice uzyskały połączenie kolejowe w 1882 po połączeniu Dąbia przez Goleniów i Gryfice z Kołobrzegiem. Linia ta nie została zelektryfikowana. W 1896 wybudowano pierwszą wąskotorową linię kolejową przez Popiele do Niechorza, a 2 lata później otwarto linię do Dargosławia przez Tąpadły. Obie linie miały szerokość 750 mm, którą w 1900 zmieniono na 1000 mm. W 1899 otwarto odcinek Tąpadły – Skrzydłowo będący ostatnim odcinkiem łączącym z Gościnem. W 1901 otwarto linię przez Kołomąć do Golczewa Wąsk., w 1903 wydłużoną do Stepnicy. Linię z Dargosławia połączono w 1907 z Trzebiatowem Wąsk., a w 1913 także z Trzebiatowem Wąsk. połączono linię z Niechorza przez Pogorzelicę Gryficką. Także w 1913 została otwarta ostatnia linia z Kołomącia do Trzygłowa, która w 1961 została zamknięta. W 1979 wycofano ruch pociągów z linii ze Stepnicy do Łoźnicy Wąsk. Od końca lat 80 nastąpiło stopniowe, szybkie zamykanie kolejnych odcinków: w 1989 Tąpadły - Gościno, w 1991 Trzebiatów Wąsk. - Dargosław, w 1996 Łoźnica Wąsk. - Popiele i Dargosław - Gryfice Wąsk. oraz w 1999 Pogorzelica Gryf. - Trzebiatów Wąsk.

Poczta

W gminie czynne są 3 urzędy pocztowe: Gryfice 1 (nr 72-300), Gryfice 3 (nr 72-301) i Gryfice 4 (nr 72-302).

Zabytki

Największą atrakcją turystyczną jest linia kolei wąskotorowej oraz Stała Wystawa Pomorskich Kolei Wąskotorowych w Gryficach. Jest to jedyna kursująca jeszcze kolej tego typu.

Baszta Prochowa zbudowana na przełomie XIV/XV wieku
gotycki kościół mariacki pw. Wniebowzięcia NMP z XIII, XV wieku
kaplica św. Jerzego z XV wieku, obecnie pełniąca funkcję lapidarium na cmentarzu
pałac oraz kościół (XV w.) w Rybokartach
ruiny zespołu pałacowo-parkowego w Otoku
neoromański kościół w Ościęcinie z 1842 r.
kościół pw. MB Różańcowej w Baszewicach z 1440 roku
neogotycki kościół w pw. Niepokalanego Poczęcia NMP z 1886 r. w Górzycy
kościół pw. Niepokalanego Serca NMP w Łopianowie, zbudowany z cegły w XVII wieku (nie wpisany do rej. zab.)
ryglowy kościół pw. MB Częstochowskiej z 1780 r. z barokowym ołtarzem w Rotnowie
kościół w Trzygłowie z 1896 r.
gotycki kościół pw. św. Stanisława Kostki z przełomu XV/XVI w. w Witnie
kościół parafialny pw. Matki Boskiej Częstochowskiej w Świeszewie, zbudowany w 1696 r.

Kultura i oświata

Na terenie gminy znajdują się 2 przedszkola (w Gryficach), 5 szkół podstawowych (Górzyca, Trzygłów, Prusinowo, Gryfice), 2 gimnazja oraz 2 licea. W gminie znajduje się Miejska Biblioteka Publiczna z 5 filiami w Górzycy, Ościęcinie, Prusinowie, Trzygłowie oraz gryfickim szpitalu oraz filia Wojewódzkiej Biblioteki Pedagogicznej. Inne instytucje kulturalne to: "Stała Wystawa Pomorskich Kolei Wąskotorowych /filia Muzeum Kolejnictwa w Warszawie/, Gryficki Dom Kultury oraz Galeria Muzeum Brama.

Administracja i samorząd

Mieszkańcy gminy wybierają do rady miejskiej 21 radnych^[7]. Organem wykonawczym jest Burmistrz Gryfic. Siedzibą władz jest budynek przy placu Zwycięstwa.

Naczelnicy miasta i gminy Gryfice:

Elżbieta Szeliga (1973 – 1975)
Stanisław Muras (od 1975)
Jan Dąbrowski (do kwietnia 1989)
Zdzisław Olszówka (czerwiec 1989 – grudzień 1989)

Burmistrzowie Gryfic (miasta i gminy Gryfice):

Stanisław Gołębiewski (1990 – 1994)
Sławomir Sidor (5 lipca 1994 – 20 grudnia 1994)
Andrzej Szczygieł (od 6 kwietnia 1995) – pełnił obowiązki burmistrza jako zastępca poprzedniego od 20 grudnia 1994 r., następnie w wyniku konkursu został obrany burmistrzem

W 2016 r. wykonane wydatki budżetu gminy Gryfice wynosiły 89,6 mln zł, a dochody budżetu 96,7 mln zł. Zobowiązania samorządu (dług publiczny) według stanu na koniec 2016 r. wynosiły 11,8 mln zł, co stanowiło 12,2% poziomu dochodów^[8].

Dochody budżetu gminy Gryfice w złotych na 1 mieszkańca^[9]:

Gmina Gryfice jest obszarem właściwości Sądu Rejonowego w Gryficach i Sądu Okręgowego w Szczecinie^[10]. Gmina (właśc. powiat gryficki) jest obszarem właściwości miejscowej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Szczecinie^[11].

Mieszkańcy gminy Gryfice razem z mieszkańcami gminy Karnice wybierają 9 radnych do Rady Powiatu Gryfickiego, a radnych do Sejmiku Województwa Zachodniopomorskiego w okręgu nr 2. Posłów na Sejm wybierają z okręgu wyborczego nr 41, senatora z okręgu nr 98, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu nr 13.

Podział administracyjny

Gmina Gryfice utworzyła 37 jednostek pomocniczych gminy (33 sołectwa i 4 osiedla):

Osiedla (w Gryficach): Osiedle Nr 1, Osiedle Nr 2, Osiedle Nr 3, Osiedle Nr 4
Sołectwa (nazewnictwo według statutów): Sołectwo Barkowo, Sołectwo Baszewice, Sołectwo Borzęcin, Sołectwo Brodniki, Sołectwo Dobrzyń, Sołectwo Dziadowo, Sołectwo Górzyca, Sołectwo Grądy, Sołectwo Jasiel, Sołectwo Kołomąć, Sołectwo Kukań, Sołectwo Lubieszewo, Sołectwo Łopianów, Sołectwo Niedźwiedziska, Sołectwo Otok, Sołectwo Ościęcin, Sołectwo Prusinowo, Sołectwo Przybiernówko, Sołectwo Rotnowo, Sołectwo Rybokarty, Sołectwo Rzęskowo, Sołectwo Rzęsin, Sołectwo Sikory, Sołectwo Skalin, Sołectwo Smolęcin, Sołectwo Stawno, Sołectwo Świeszewo, Sołectwo Trzygłów, Sołectwo Waniorowo, Sołectwo Wilczkowo, Sołectwo Witno, Sołectwo Zaleszczyce, Sołectwo Zielin.

Miejscowości

Miasto: Gryfice
Wsie: Baszewice, Borzęcin, Dobrzyń, Dziadowo, Górzyca, Grądy, Jasiel, Kołomąć, Kukań, Lubieszewo, Łopianów, Niedźwiedziska, Otok, Ościęcin, Przybiernówko, Rotnowo, Rybokarty, Rzęskowo, Sikory, Skalin, Smolęcin, Świeszewo, Trzygłów, Waniorowo, Wilczkowo, Witno, Zaleszczyce i Zielin, Borzyszewo, Jabłonowo, Wołczyno, Zacisze i Zagórcze

Osady: Barkowo, Brodniki, Grębocin, Kowalewo, Lubin, Niekładź, Prusinowo, Raduń, Rzęsin, Sokołów, Stawno, Zdrój
Kolonie: Krakowice
Przysiółki: Grochów, Lubków, Mierzyn, Podłęcze, Popiele i Skowrony.
Osady leśne: Zdrój

Miasta partnerskie

Zobacz też

dekanat Gryfice

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2016 r. (Stan w dniu 31 XII 2016 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2017-05-30. ISSN 2451-2087.
↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.
↑ Gmina Gryfice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-18] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ 6.2.2 Uwarunkowania ochrony środowiska. W: Biuro Studiów i Projektów Europejskich "Eurocentrum": Plan rozwoju lokalnego dla gminy Gryfice 2004–2006 i 2007–2013. Gryfice: Urząd Miejski w Gryficach, 2004-06-15, s. 112.
↑ Strategia Gminy Gryfice na lata 2005-2020 - 2.7. Warunki klimatyczne s. 133
↑ RBGP, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Gryfice 3.5.3. Leśnictwo (s. 60), Szczecin
↑ Zarządzenie Nr 69/2014 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 4 marca 2014 r. ws. ustalenia liczby radnych (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2014 r., poz. 1084)
↑ Działalność informacyjno-szkoleniowa » Analizy budżetów jednostek samorządu terytorialnego » Archiwum » 2016 r. » Analizy budżetów JST » Wykonanie budżetów jst IV kwartał 2016 r. /Tabele: 5, 6, 7. Regionalna Izba Obrachunkowa w Szczecinie. [dostęp 2017-08-19].
↑ Dane dla jednostki podziału terytorialnego. [w:] Bank Danych Regionalnych [on-line]. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2010-03-02]. (pol.).
↑ Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 października 2012 r. ws. ustalenia siedzib i obszarów właściwości sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych (Dz.U. z 2012 r. poz. 1223)
↑ Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 listopada 2003 r. ws. obszarów właściwości miejscowej samorządowych kolegiów odwoławczych (Dz.U. z 2003 r. nr 198, poz. 1925)

Linki zewnętrzne

Miejska Biblioteka Publiczna. biblioteka.gryfice.org.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-01-01)].
powstanie gminy Gryfice w 1973 roku. baza.archiwa.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-15)].

[GUS_populacja_2016-12-1] Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym w 2016 r. (Stan w dniu 31 XII 2016 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2017-05-30. ISSN 2451-2087.

[2] Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2013-07-26. ISSN 1505-5507.

[populacja2016-3] Gmina Gryfice w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-03-18] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[4] 6.2.2 Uwarunkowania ochrony środowiska. W: Biuro Studiów i Projektów Europejskich "Eurocentrum": Plan rozwoju lokalnego dla gminy Gryfice 2004–2006 i 2007–2013. Gryfice: Urząd Miejski w Gryficach, 2004-06-15, s. 112.

[5] Strategia Gminy Gryfice na lata 2005-2020 - 2.7. Warunki klimatyczne s. 133

[6] RBGP, Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Gryfice 3.5.3. Leśnictwo (s. 60), Szczecin

[7] Zarządzenie Nr 69/2014 Wojewody Zachodniopomorskiego z dnia 4 marca 2014 r. ws. ustalenia liczby radnych (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2014 r., poz. 1084)

[8] Działalność informacyjno-szkoleniowa » Analizy budżetów jednostek samorządu terytorialnego » Archiwum » 2016 r. » Analizy budżetów JST » Wykonanie budżetów jst IV kwartał 2016 r. /Tabele: 5, 6, 7. Regionalna Izba Obrachunkowa w Szczecinie. [dostęp 2017-08-19].

[pl-bdr-9] Dane dla jednostki podziału terytorialnego. [w:] Bank Danych Regionalnych [on-line]. Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2010-03-02]. (pol.).

[10] Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 25 października 2012 r. ws. ustalenia siedzib i obszarów właściwości sądów apelacyjnych, sądów okręgowych i sądów rejonowych (Dz.U. z 2012 r. poz. 1223)

[11] Rozporządzenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 17 listopada 2003 r. ws. obszarów właściwości miejscowej samorządowych kolegiów odwoławczych (Dz.U. z 2003 r. nr 198, poz. 1925)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Miasta	Gryfice Płoty Trzebiatów
Gminy miejsko-wiejskie	Gryfice Płoty Trzebiatów
Gminy wiejskie	Brojce Karnice Rewal

Przynależność wojewódzka	woj. szczecińskie
Miasta	Gryfice (Zagórze) Płoty (← od 1958) Trzebiatów
Gminy wiejskie (1945–54 i 1973–75)	Brojce (Broniszewo) Gołańcz Pomorska (Kościerzyna) (do 1954) Górzyca (Grusza) (do 1954) Gryfice (od 1973) Karnice Mrzeżyno (Głębokie) (do 1954) Płoty (od 1973) Przybiernówko (Strzelce) (do 1954) Rewal (od 1973) Sadlno (Ziętkowice) (do 1954) Trzebiatów (od 1973) Trzygłów (Trojanowo) (do 1954)
Gromady (1954–72)	Bielikowo (1954–56) Brojce (1954–72) Cerkwica (1954–72) Chomętowo (1954–59) Dargosław (1954–59) Gąbin (1956–59) Gołańcz Pomorska (1954–59) Gorzysław (1954–71) Górzyca (1954–72) Gryfice (1959–72) Jasiel (1954–72) Karnice (1954–72) Mechowo (← 1958–59) Modlimowo (← 1958–59) Płoty (← 1958–72) Przybiernówko (1954–71) Rogozina (1954–71) Rotnowo (1954–59) Rybokarty (1954–59) Sarbia (1954–57 →) Śliwin (1954–59) Trzebiatów (1959–72) Trzygłów (1954–59) Wicimice (← 1958–72)