Przejdź do zawartości

Obrubniki (gmina)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Gmina Obrubniki)
Obrubniki
gmina wiejska
1861–1944 i 1944–1954[1]
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

1861–1915: gub. grodzieńska
1919–1939: białostockie
1944–1954: białostockie

Powiat

1861–1915: białostocki
1919–1939: białostocki
1944–1954: białostocki

Data powstania

1 stycznia 1861

Data likwidacji

28 września 1954

Siedziba

Krasne Folwarczne (Rosja)
Obrubniki (II RP)
Kozińce (PRL)

Szczegółowy podział administracyjny (1952)
Liczba gromad

26

Położenie na mapie Polski w latach 1951–1975
Mapa konturowa Polski w latach 1951–1975, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Obrubniki”
53°14′24,0000″N 23°01′12,0000″E/53,240000 23,020000

Obrubniki (ros. Обрубниковская волость) – dawna gmina wiejska istniejąca w latach 1861–1954 (z krótką przerwą w 1944 roku) na Białostocczyźnie. Pod okupacją rosyjską siedzibą gminy było Krasne Folwarczne[2], w II RP Obrubniki[3], zaś po wojnie Kozińce[4].

Imperium Rosyjskie (1861–1915)

[edytuj | edytuj kod]

Gmina zbiorowa Obrubniki z siedzibą w Krasnem Folwarcznem powstała w wyniku reformy struktur administracyjnych państwa rosyjskiego w 1861 roku. Była częścią powiatu białostockiego należącego (od 1843) do guberni grodzieńskiej. W 1890 roku gmina Obrubniki obejmowała 91 wsi i zamieszkiwało ją 6293 osób[2].

I wojna światowa (1915–1919)

[edytuj | edytuj kod]

Podczas I wojny światowej (1915–1919) gmina wraz z powiatem białostockim należała do okupowanego przez Niemcy Ober-Ostu (w latach 1915–1916 w okręgu Białystok, a 1916–1918 w okręgu Białystok-Grodno) oraz do Królestwa Litwy (1918). W sierpniu 1919 przeszła pod administrację polską[5]. Część gminy Obrubniki (m.in. jej siedziba Krasne Folwarczne) weszła w skład nowo utworzonej gminy Kalinówka.

II Rzeczpospolita (1919–1939)

[edytuj | edytuj kod]

Po odrodzeniu państwa polskiego gmina należała do powiatu białostockiego w woj. białostockim[3].

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku kolonię zamieszkiwało 6188 osób, wśród których 6032 było wyznania rzymskokatolickiego, 146 prawosławnego, 1 ewangelickiego, 4 greckokatolickiego i 5 mojżeszowego. Jednocześnie 6146 mieszkańców zadeklarowało polską przynależność narodową, 34 białoruską i 8 rosyjską. Na terenie gminy było 970 budynków mieszkalnych[6].

16 października 1933 gminę Obrubniki podzielono na 21 gromad: Borsukówka, Chraboły, Dobrzyniewo Duże, Dobrzyniewo Kościelne, Gniła, Jaworówka, Katrynka, Kobuzie, Kopisk, Kozińce, Krynice, Krzywe, Kulikówka, Letniki, Nowo-Aleksandrowo, Nowiny Kasjerskie, Nowiny-Zdroje, Nowosiołki, Obrubniki, Ogrodniki, Podleńce, Pogorzałki, Ponikła, Rybaki, Rybniki i Szaciły[7].

II wojna światowa (1939–1944)

[edytuj | edytuj kod]

Podczas II wojny światowej gmina znajdowała się przejściowo poza administracją polską. Przejściowo, na początku 1944 roku, gminę Obrubniki zniesiono, tworząc z niej gminę Dobrzyniewo, którą jednak zniesiono w sierpniu 1944, przywracając gminę Obrubniki[8].

PRL (1944–1954)

[edytuj | edytuj kod]

Po wojnie gmina należała do powieatu białostockiego w woj. białostockim[9].

1 czerwca 1951 utworzono nową gromadę Bogdan z częsci gromady Letniki, a zniesiono gromadę Krzywe, włączając ją do gromady Dobrzyniewo Kościelne[10].

W dniu 1 lipca 1952 roku gmina była podzielona na 26 gromad: Bogdan, Borsukówka, Chraboły, Dobrzyniewo Duże, Dobrzyniewo Kościelne, Gniła, Jaworówka, Katrynka, Kobuzie, Kopisk, Kozińce, Krynice, Kulikówka, Letniki, Nowo-Aleksandrowo, Nowiny Kasjerskie, Nowiny-Zdroje, Nowosiołki, Obrubniki, Ogrodniki, Podleńce, Pogorzałki, Ponikła, Rybaki, Rybniki i Szaciły[11].

1 kwietnia 1954 roku część obszaru gminy Obrubniki (gromady Nowiny Kasjerskie i Nowiny Zdroje) przyłączono do gminy Kalinówka[12].

Gmina została zniesiona 29 września 1954 roku wraz z reformą wprowadzającą gromady w miejsce gmin[13].

Jednostki nie przywrócono 1 stycznia 1973 roku po reaktywowaniu gmin[14].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Od 1919 jednostka administracyjna nowo utworzonego polskiego woj. białostockiego; przed 1919 i w czasie II wojny światowej przejściowo poza administracją polską.
  2. a b Volosts and communes of 1890. - St. Petersburg: Central Statistical Committee of the Ministry of Internal Affairs, 1892. - (Statistics of the Russian Empire).
  3. a b Główny Urząd Statystyczny w Warszawie: Województwa centralne i wschodnie Rzeczypospolitej Polskiej – podział na gminy według stanu z dnia 1.IV 1933 roku, Książnica-Atlas, Lwów 1933
  4. Informator adresowy miast i gmin wiejskich Rzeczypospolitej Polskiej. Warszawa: Instytut Wydawniczy Kolumna, 1948.
  5. Dz.U. z 1919 r. nr 65, poz. 395
  6. Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej: opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych., t. T. 5, województwo białostockie, 1924, s. 16.
  7. Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1933, nr 11, poz. 49
  8. Jemielity W. (1993). Podziały administracyjne powiatów białostockiego i monieckiego w latach 1919-1990. "Studia Teologiczne", 11, 1993, s. 307-339.
  9. Podział administracyjny Rzeczypospolitej Polskiej: Praca zespołowa pod redakcją prof. Stanisława Srokowskiego. Warszawa: Biblioteka Samorządowca Nr 77, 1948.
  10. Białostocki Dziennik Wojewódzki. 1951, nr 6, poz. 43
  11. Wykaz Gromad Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej według stanu z dnia 1.VII 1952 r., PRL, GUS, Warszawa
  12. Dz.U. z 1954 r. nr 6, poz. 15
  13. Dz.U. z 1954 r. nr 43, poz. 191
  14. Dz.U. z 1972 r. nr 49, poz. 312