Przejdź do zawartości

Heksan

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Heksan
Ilustracja
Ogólne informacje
Wzór sumaryczny

C6H14

Masa molowa

86,18 g/mol

Wygląd

bezbarwna, łatwopalna ciecz[1]

Identyfikacja
Numer CAS

110-54-3

PubChem

8058

Podobne związki
Podobne związki

heksen, heksyn, cykloheksan

Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą
stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)

Heksanorganiczny związek chemiczny z grupy alkanów. Izomery heksanu są bardzo niereaktywne oraz są często stosowane jako rozpuszczalniki w reakcjach organicznych, ponieważ są wysoce niepolarne. Wchodzą również w skład benzyn.

Izomery

[edytuj | edytuj kod]

Heksan ma pięć izomerów:

Produkcja

[edytuj | edytuj kod]

Heksan jest produkowany w wyniku rafinacji ropy naftowej. Wyjściowa mieszanina frakcji silnie zależy od źródła surowca i wymuszenia rafinacji. Przemysłowy produkt (zwykle około 50% wagowych n-heksanu) jest frakcją wrzącą w temperaturze 65–70 °C.

Toksyczność

[edytuj | edytuj kod]

Inhalacje parami heksanu w wysokim stężeniu wywołują stan słabej euforii, połączonej z sennością, zawrotami głowy oraz nudnościami.

Stałe odurzenie heksanem było obserwowane u pracowników w wytwórniach butów, zakładach odnawiających meble oraz w zakładach samochodowych. Pierwsze objawy to osłabienie sprawności ruchowej mięśni, poprzedzone mrowieniem i skurczami kończyn. W odosobnionych przypadkach, obserwowany jest zanik mięśni szkieletowych, połączony z utratą koordynacji i osłabieniem wzroku[11].

Podobne objawy są obserwowane w przypadku zwierząt. Są one połączone z degeneracją obwodowego układu nerwowego (czasem również ośrodkowego układu nerwowego), rozpoczynając od niektórych dłuższych i szerszych aksonów. Toksyczność nie jest przynależna do samego heksanu, ale do jednego z produktów jego metabolizmu: heksa-2,5-dionu należącego do grupy ketonów. Jest on podejrzewany o reagowanie z grupą aminową bocznego łańcucha lizyny pozostawianej w białkach, co skutkuje krzyżowaniem i stratą funkcji białkowych.

Efekty zatrucia heksanem nie są długotrwałe i zwykle zanikają stopniowo po jednej do trzech godzin od końca narażenia na kontakt.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4.
  2. a b c d Hexane, [w:] PubChem [online], United States National Library of Medicine, CID: 8058 [dostęp 2020-03-20] (ang.).
  3. Kleiber, Joh i Span 2010 ↓, s. 311.
  4. a b c n-Hexane, [w:] ChemIDplus [online], United States National Library of Medicine [dostęp 2012-11-01] (ang.).
  5. a b c d Kleiber, Joh i Span 2010 ↓, s. 304.
  6. a b Heksan (nr 32293) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski.
  7. Kleiber, Joh i Span 2010 ↓, s. 354.
  8. Kleiber, Joh i Span 2010 ↓, s. 387.
  9. Robert J. Ouellette, J. David Rawn, Organic Chemistry. Structure, Mechanism, Synthesis, wyd. 2, Academic Press, s. 161, DOI10.1016/C2016-0-04004-4, ISBN 978-0-12-812838-1 (ang.).
  10. a b Heksan, [w:] Classification and Labelling Inventory, Europejska Agencja Chemikaliów [dostęp 2015-04-07] (ang.).
  11. Institut national de recherche et de sécurité. (2005). „Hexane”. Fiche toxicologique n° 113, 8pp. (po francusku).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]