Kalinowszczyzna
| Dzielnica Lublina | |
 Inwestycja „Perły Kaliny” przy ul. Lwowskiej. W tle osiedle Czechów. | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| W granicach Lublina | |
| SIMC |
0955012[1] |
| Powierzchnia |
2,75 km² |
| Wysokość |
175 m n.p.m. |
| Populacja (2018) • liczba ludności |
|
| • gęstość |
8164 os./km² |
Plan Kalinowszczyzny.png)
| |
Położenie na mapie Lublina
| |
| 51°15′12,8160″N 22°35′11,9040″E/51,253560 22,586640 | |
| Strona internetowa | |
Kalinowszczyzna (hist. Przedmieście Lwowskie) – dzielnica mieszkaniowa w Lublinie, położona w północno-wschodniej części miasta. Wieś królewska w starostwie lubelskim województwa lubelskiego w 1786 roku[4].
Historia[edytuj | edytuj kod]
-
Kościół św. Agnieszki, widok przedwojenny -
Grodzisko i kościół pofranciszkański, 1964
.JPG)
Do pierwszej połowy XVIII wieku Kalinowszczyzna funkcjonowała jako Przedmieście Lwowskie, które powstało przy trakcie Ruskim, który pierwotnie przebiegał po pagórkowatym terenie.
W latach 70. XX wieku przekopano przez Kalinowszczyznę wąwóz i „wyszosowano” go, nadając obecny kształt ulicy. Całe przedmieście, które aktualną nazwę zawdzięcza rodowi Kalinowskich, stanowiło do końca XVIII wieku miejsce, gdzie znajdowały się jurydyki szlacheckie i duchowne. Do początków XIX wieku Kalinowszczyzna funkcjonowała jako samodzielne miasteczko, zawdzięczające swój dobrobyt położeniu przy trakcie prowadzącym do Lwowa. Tam też znajdowała się rogatka lwowska.
O samodzielności tej świadczy istnienie Słomianego Rynku, na którym odbywały się lokalne targi. W XVII wieku funkcjonowała tam także gmina żydowska, będąca przykahałkiem lubelskiego kahału. Pod koniec XVII wieku miejscowi Żydzi wybudowali na wysokości dzisiejszego wiaduktu przy Trasie W-Z murowaną synagogę, której budynek został ostatecznie spalony w 1944 roku. Przy trakcie Ruskim rozlokowały się także w XVII wieku klasztory franciszkanów (obecnie kościół salezjanów) oraz augustianów (kościół św. Agnieszki). Od 1538 roku, na miejscu, gdzie obecnie znajduje się młyn Krauzego funkcjonowała papiernia. Istniała ona jeszcze w XVII wieku.
W ciągu wielu wieków przedmieście, nazywane również przez miejscowych Żydów Wolą, rozrastało się, zajmując malownicze wzgórza i wąwozy. Najbardziej interesującym ze wzgórz Kalinowszczyzny jest Grodzisko, czyli Stary Cmentarz żydowski, istniejący od początków XVI wieku. Zachowane na nim nagrobki z tego okresu świadczą, że jest to najstarszy tego typu obiekt zachowany na ziemiach polskich.
W 1655 roku Kalinowszczyznę zniszczyły całkowicie wojska kozacko-rosyjskie. Splądrowane zostały wtedy także miejscowe klasztory. W 1831 roku większa jej część spłonęła na skutek nieostrożności wojsk rosyjskich. Naturalną konkurencję stanowił również Lublin, mimo że targi na Słomianym Rynku odbywały się jeszcze w okresie międzywojennym. Kalinowszczyzna od drewnianej zabudowy z początku XIX wieku przeszła do małomiasteczkowej architektury, która nadała jej charakter niezamożnego przedmieścia, położonego w malowniczym miejscu.
Jeszcze w XIX wieku Kalinowszczyzna nabrała charakteru dzielnicy robotniczo-handlowej. Wybudowano tam garbarnie, z których przetrwała jedna, założona przez Pejsacha Brykmana, w której dla zatrudnionych Żydów właściciel ufundował nawet dom modlitwy. Oprócz niej istniały również garbarnie Lejzora Lidzkiego i Szmula Ajchenbauma. Na miejscu dawnej Papierni powstał młyn Krauzego. Na fabrykę sukna w XIX wieku przerobiony został obecny kościół salezjanów.
Osiedla[edytuj | edytuj kod]
-
Osiedle XXX-lecia – bloki przy ul. Rückemana -
Rondo Berbeckiego z lotu ptaka -
Ministadion piłkarski w wąwozie
_-_panorama_ul._Ruckemana_(dzie%C5%84).jpg)
Dzielnicę tworzą cztery osiedla: Osiedle XXX-lecia, Osiedle Niepodległości, Osiedle 40-lecia i Osiedle Kolejarz. Składa się z rejonu ul. Kalinowszczyzna na południu, który charakteryzuje się podmiejską, a miejscami wiejską zabudową z lokalnego kamienia wapiennego oraz z wielkopłytowego osiedla mieszkaniowego na północy, powstałego w latach 70. XX wieku.
W latach 1969–1975 powstawało drugie osiedle spółdzielni RSM Motor – XXX-lecia (PRL). Zostało ono umiejętnie wkomponowane w krajobraz Kalinowszczyzny, a zaprojektowali je architekci Rita i Tadeusz Nowakowscy. W tym czasie wybudowano 19 budynków (w latach 1990–1991 dołączyły do nich jeszcze dwa). W wąwozie przy osiedlu powstał w latach 2010-2011 ministadion piłkarski, z którego korzysta lokalny zespół piłkarski MKS „Kalina” Lublin.
W 1972 roku rozpoczęto budowę Osiedla „Niepodległości” według projektu Rity i Tadeusza Nowakowskich. Kompozycja 30 budynków – 15 wieżowców i 15 bloków pięciokondygnacyjnych – wkomponowana została w naturalną rzeźbę terenu. Jest to największe osiedle Robotniczej Spółdzielni Mieszkaniowej „MOTOR”.
Administracja[edytuj | edytuj kod]
Granice dzielnic administracyjnych Kalinowszczyzny określa statut dzielnicy uchwalony 19 lutego 2009. Granice Kalinowszczyzny tworzą: od północy ul. Walecznych – ul. Walecznych w kierunku ul. Malczewskiego – ul. Pankiewicza – ul. Koryznowej – ul. Trześniowska – ul. Niepodległości – ul. Kasztanowa – ul. Świdnicka – tory PKP, od wschodu tory PKP, od południa Bystrzyca – Czechówka, a od zachodu – al. Unii Lubelskiej – ul. Podzamcze – ul. Dolińskiego – ul. Walecznych[5].
Kalinowszczyzna ma powierzchnię 2,75 km²[6]. Według stanu na 30 czerwca 2018 na pobyt stały na Kalinowszczyźnie było zarejestrowanych 22 451 osób[2].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
- parafialny cmentarz grzebalny na Kalinowszczyźnie w Lublinie
- kościół św. Antoniego Padewskiego w Lublinie
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2022-06-30]. (pol.).
- ↑ a b Mieszkańcy wg dzielnic. Stan na dzień 30.06.2018 r.. BIP Urząd Miasta Lublin. [dostęp 2018-08-12].
- ↑ Chodź na spacer aleją Włodzimierza Lenina. Lublin w czasach PRL-u (zdjęcia). dziennikwschodni.pl, 2017-05-01. [dostęp 2022-02-24]. (pol.).
- ↑ Karol de Perthées, Mappa szczegulna woiewodztwa lubelskiego 1786
- ↑ Kalinowszczyzna [online], lublin.eu [dostęp 2016-10-19].
- ↑ Projekt uchwały Rady Miasta w sprawie podziału obszaru miasta Lublin na sektory w celu zorganizowania odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości [online], bip.lublin.eu, 27 sierpnia 2012 [dostęp 2016-08-20] [zarchiwizowane z adresu 2016-10-25].
Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]
- Kalinowszczyzna - kiwerskiego i okolice. kalinowszczyzna.w.interia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-18)].
- Cmentarz żydowski w Lublinie (www.izrael.badacz.org).. izrael.badacz.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-27)].
- Cmentarz żydowski w Lublinie (kirkuty.xip.pl).
- Stary kirkut przy ul. Kalinowszczyzna (Floriańskiej).. tnn.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-27)].
- Klasztor i kościół Salezjanów
