Kamienica zarządu gminy żydowskiej w Poznaniu
 nr rej. 668/Wlkp/A z 26.03.2008[1]
| |
 Fasada północna (2013) | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość |
Poznań |
| Adres |
ul. Stawna 10 |
| Kondygnacje |
4 |
| Ukończenie budowy | |
| Właściciel |
Związek Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP (2003–2018), |
Położenie na mapie Poznania  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
 52°24′38,250″N 16°56′11,702″E/52,410625 16,936584
| |
Kamienica zarządu gminy żydowskiej w Poznaniu – kamienica znajdująca się w północnej części Starego Miasta w Poznaniu, na narożniku ulic Stawnej 10 i Szewskiej 10, mieszcząca w dwudziestoleciu międzywojennym i od 2003 roku władze poznańskiego kahału.
Historia[edytuj | edytuj kod]
W okresie dwudziestolecia międzywojennego siedziba gminy mieściła m.in. Żydowską Bibliotekę Ludową, salę zebrań, biura organizacji charytatywnych i związku sportowego, kilka mieszkań dla pracowników kahału[2], a w latach 1924–1932 również Miejską Izraelicką Szkołę Podstawową nr 14, do której uczęszczało rocznie ok. 200 uczniów[3].
Jedną z organizacji mieszczących się w budynku było Towarzystwo Chewra Kadisza, którego statut odnowiono w grudniu 1929 roku. Zajmowało się ono pomocą biednym i chorym członkom gminy, pokrywając koszty ich leczenia, udzielając pomocy rodzinom i organizując pogrzeby. Na czele funkcjonującego do 1939 roku stowarzyszenia stał dr J. Cobliner. W 1930 liczyło ono 217 członków. W latach 1937–1938 zorganizowało 25 pogrzebów, w tym 10 nieodpłatnych; pokryło koszty leczenia sześciu osób i udzieliło zapomogi 63 kolejnym[4].
W 1939 roku władze niemieckie przejęły cały majątek gminy, niszcząc tym samym wyposażenie budynku[2]. Po II wojnie światowej w Poznaniu przebywało 224 Żydów (styczeń 1946). Pół roku później było ich już 343. Mimo to, nie udało się odrodzić wspólnoty, a cały jej majątek (w tym synagogi, cmentarze i siedziba gminy) przeszedł w ręce miasta[5]. W okresie Polski Ludowej pomieszczenia gmachu służyły jako magazyny Archiwum Państwowego[2]. W 1975 roku oczyszczono elewacje budynku, a w 1992 wyremontowano klatki schodowe i założono instalację ogrzewania gazowego[6].
Zjednoczonej w 1999 roku gminie[5] dopiero po 4 latach udało się odzyskać kamienicę przy ulicy Stawnej[6].
W budynku mieści się jedyny czynny w Poznaniu dom modlitwy. Początkowo Torę w trakcie nabożeństw czytano w wydaniu książkowym[7], aż do 8 stycznia 2009 roku, kiedy Orit i Meszulama Szafranowie z Izraela ofiarowali ZGWŻ uroczyście wniesione zwoje Tory[8]. W 2009 przeprowadzono remont dachu, a w latach 2009–2015 konserwację elewacji oraz renowację stolarki okiennej i drzwiowej[6].
Architektura[edytuj | edytuj kod]
Elewacje licowane są żółtą i czerwoną cegłą klinkierową, dach pokryty dachówką karpiówką, a wieżyczka łupkiem[6].
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo wielkopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 174 [dostęp 2018-12-27].
- ↑ a b c Witkowski 2012 ↓, s. 100.
- ↑ Witkowski 2012 ↓, s. 108–109.
- ↑ Witkowski 2012 ↓, s. 68.
- ↑ a b Witkowski 2012 ↓, s. 73.
- ↑ a b c d Stare Miasto w Poznaniu. Zniszczenia – odbudowa – konserwacja 1945–2016. Iwona Błaszczyk (red.). Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2017, s. 300–301. ISBN 978-83-7768-176-3.
- ↑ Dawid Jakś: Poznańscy Żydzi mają zwoje Tory. [dostęp 2018-12-27]. (pol.).
- ↑ Witkowski 2012 ↓, s. 74.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Rafał Witkowski: Żydzi w Poznaniu. Krótki przewodnik po historii i zabytkach. Poznań: Wydawnictwo Miejskie Posnania, 2012. ISBN 978-83-7768-046-9.
- kursywą – oznaczono istniejące budynki zdesakralizowanych synagog
| Obszary Systemu Informacji Miejskiej | |
|---|---|
| Osiedla mieszkaniowe | |
| Atrakcje turystyczne | |
| Teatry | |
| Kina | |
| Miejsca kultu religijnego |
|
| Targowiska | |
| Stacje kolejowe |
