Kazimierz Nizieński
podpułkownik | |
Data i miejsce urodzenia |
24 stycznia 1892 |
---|---|
Data i miejsce śmierci |
27 sierpnia 1952 |
Przebieg służby | |
Lata służby |
1914–1948 |
Siły zbrojne |
Wojsko Polskie |
Formacja |
Legion Wschodni |
Jednostki |
3 Pułk Piechoty, |
Stanowiska |
dowódca plutonu, |
Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa (bitwa pod Rafajłową, bitwa pod Rarańczą, bitwa pod Kaniowem), |
Odznaczenia | |
Kazimierz Walerian Nizieński[1], ps. „Waluś” (ur. 24 stycznia 1892 we Lwowie, zm. 27 sierpnia 1952 w Krakowie) – major piechoty Wojska Polskiego II RP, podpułkownik Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, oficer ludowego Wojska Polskiego, więziony przez władze stalinowskie.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się 24 stycznia 1892[2][3]. Był synem Jana, konduktora kolejowego[3]. Kształcił się w C. K. Gimnazjum w Stryju (do 1905[4], według jednego ze źródeł w 1911 miał zdać egzamin dojrzałości w C. K. Gimnazjum im. Franciszka Józefa we Lwowie[3], jednak nie potwierdzają tego oficjalne wydawnictwa[5][6]). Przed 1914 został urzędnikiem C. K. Wydziału Krajowego we Lwowie[3]. Należał do Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”[3].
Po wybuchu I wojny światowej od 16 sierpnia 1914 służył w Legionie Wschodnim[3]. Później został żołnierzem Legionów Polskich i od 19 września 1914 służył w sztabie 3 pułku piechoty w składzie II Brygady[3][7]. Brał udział w walkach w kampanii karpackiej oraz na obszarach Bukowiny i Besarabii[3]. Mianowany plutonowym w listopadzie 1914[3] oraz sierżantem w styczniu 1915[3]. Odniósł rany w bitwie pod Rafajłową 19 listopada 1915[3][7]. Odbył kurs szkoleniowy w Baranowiczach, po czym otrzymał awans na chorążego piechoty 1 stycznia 1917[3]. Następnie był dowódcą plutonu[3]. Po kryzysie przysięgowym był żołnierzem Polskiego Korpusu Posiłkowego[3]. Wraz z legionistami dokonał przejścia frontu podczas bitwy pod Rarańczą, po czym wstąpił do szeregów II Korpusu Polskiego w Rosji i służył w 16 pułku strzelców[3]. Brał udział w bitwie pod Kaniowem 11 maja 1918, po której został wzięty do niewoli przez Niemców[3][7]. Dwukrotnie podejmował próby ucieczki, przebywał w Warszawie pod zmienioną tożsamością[3][7].
Jako chorąży byłego Polskiego Korpusu Posiłkowego reskryptem Rady Regencyjnej z 25 października 1918 roku został przydzielony do podległego jej Wojska Polskiego w randze podporucznika[8]. W stopniu podporucznika służył w 1 pułku piechoty, wkrótce potem w Wydziale Jeńców Ministerstwa Spraw Wojskowych, następnie od 14 listopada 1918 do 28 maja 1919 pełnił funkcję adiutanta Dowódcy Okręgu Generalnego „Przemyśl”[3]. 1 grudnia 1919 mianowany porucznikiem piechoty i od 30 czerwca 1919 służył w szeregach 30 pułku piechoty w Warszawie, w którym był dowódcą kompanii i dowódcą batalionu[9][10][3]. 28 stycznia 1921 został awansowany do stopnia kapitana piechoty ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[11][12][3]. Został awansowany do stopnia majora piechoty ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928[13][14]. Następnie, pozostając oficerem 30 pułku piechoty, został przeniesiony do Korpusu Ochrony Pogranicza[15] i służył w tej formacji od 9 października 1924 do 1928[3]. W tym czasie sprawował stanowisko dowódcy batalionu „Krasne” oraz był kwatermistrzem (28) batalionu „Wołożyn”[3]. Później był zastępcą komendanta i komendantem Szkoły Podchorążych Rezerwy Piechoty Nr 5a w Cieszynie[3][16]. Od 1930 do 1934 pozostawał oficerem 23 pułku piechoty we Włodzimierzu Wołyńskim[17], później został przydzielony do 3 pułku piechoty Legionów w Jarosławiu[3][18]. Tam pełnił stanowisko dowódcy batalionu, po czym w 1935 został przesunięty na stanowisko kwatermistrza[19]. Później służył w 2 Dywizji Piechoty Legionów[3]. W okresie mobilizacji 1939 w sierpniu tego roku w stopniu majora był zastępcą dowódcy Ośrodka Zapasowego 2 Dywizji Piechoty Legionów[20][3].
Po wybuchu II wojny światowej w trakcie kampanii wrześniowej brał udział w walkach w rejonie Jarosławia i Rawy Ruskiej[3]. W czasie polskiej wojny obronnej miał zostać awansowany do stopnia podpułkownika[21]. Po agresji ZSRR na Polskę został wzięty przez sowietów do niewoli 18 września 1939, po czym zbiegł obozu jenieckiego w Złoczowie[3][7]. 16 października 1939 został aresztowany przez Gestapo[3]. Był osadzony w oflagach: II B Arnswalde i II C Woldenberg od 1940[3]. Odzyskał wolność u kresu wojny 19 stycznia 1945[3].
Powrócił do Jarosławia i zaangażował się w działalność w Narodowym Zjednoczeniu Wojskowym, działając w stopniu podpułkownika (względnie majora) pod pseudonimem „Waluś” i pełniąc funkcję szefa sztabu okręgu rzeszowskiego „San” NZW[3][7][22][23]. Równolegle od września 1945 wstąpił do ludowego Wojska Polskiego, z którego wystąpił w 1948 pozostając do tego czasu na stanowisku szefa Wydziału Kwatermistrzowskiego Dowództwa Okręgu Wojskowego nr 5 w Krakowie[3]. W dniu 6 grudnia 1948 został aresztowany przez funkcjonariuszy Informacji Wojskowej[24] i otrzymał zarzut przynależności do nielegalnej organizacji[3]. Wyrokiem Wojskowego Sądu okręgowego w Krakowie z 22 kwietnia 1949 został skazany na karę 7 lat pozbawienia wolności oraz na przepadek mienia[3]. Z uwagi na niekorzystny stan zdrowia został zwolniony z odbywania kary w więzieniu we Wronkach 7 czerwca 1952[3][25].
Wskutek wyniszczenia zdrowotnego zmarł wkrótce po odzyskaniu wolności[24] 27 sierpnia 1952 w Krakowie[3]. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie[3] (kwatera A19-3-2/3)[26].
Jego żoną była Wanda (zm. 1984)[27], dwukrotnie więziona przez władze PRL, a ich synem jest Bogusław Nizieński (ur. 1928), prawnik, sędzia[7][21][24][25].
Ordery i odznaczenia
[edytuj | edytuj kod]- Krzyż Niepodległości (12 maja 1931)[28][14][3]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (PRL)[3]
- Krzyż Walecznych[15][14][3]
- Złoty Krzyż Zasługi (25 maja 1939)[29][3]
- Srebrny Krzyż Zasługi (29 października 1926)[30][15][14]
- Medal Zwycięstwa (Médaille Interalliée)[15]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ 26 stycznia 1934 ogłoszono sprostowanie imienia z „Kazimierz” na „Kazimierz Walerian”. Zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych. Zmiany (sprostowania) nazwisk, imion i dat urodzenia. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 2, s. 25, 26 stycznia 1934.
- ↑ Oficerowie. Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie. [dostęp 2016-07-26].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa ab ac ad ae af ag ah ai aj ak al am an ao ap Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Kazimierz Nizieński. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2017-06-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-01)].
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum w Stryju za rok szkolny 1905. Stryj: 1905, s. 49.
- ↑ Kronika. „Gazeta Lwowska”, s. 3, nr 145 z 28 czerwca 1911.
- ↑ Sprawozdanie Dyrekcyi C. K. Gimnazyum Lwowskiego im. Franciszka Józefa za rok szkolny 1911. Lwów: 1911, s. 63.
- ↑ a b c d e f g Adam Kruczek: Na miarę Niepodległej. naszdziennik.pl, 2013-11-07. [dostęp 2016-07-26]. (pol.).
- ↑ Dziennik Rozporządzeń Komisji Wojskowej, 1918, R. 1, nr 1, Warszawa 1918, s. 5.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 212.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 197.
- ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 410.
- ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 354.
- ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 181.
- ↑ a b c d Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 31.
- ↑ a b c d Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 125.
- ↑ Lista starszeństwa oficerów zawodowych piechoty. „Przegląd Piechoty”. 7, s. 150, 1928.
- ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 553.
- ↑ Eugeniusz Quirini (red.): 3 Pułk Piechoty Legionów. W dwudziestą rocznicę 1914 – 30.IX. – 1934. Jarosław: 1934, s. 70.
- ↑ Zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych. „Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych”. Nr 6, s. 37, 18 kwietnia 1935.
- ↑ Dymek 2021 ↓, s. 43.
- ↑ a b Anna Sarzyńska. Życie pod prąd. „Gazeta Polska”, s. 12–13, nr 44 z 1998.
- ↑ Jerzy Węgierski. Lwowska konspiracja narodowa i katolicka 1939–1946. „Rocznik Lubaczowski”. 8, s. 274, 1998.
- ↑ Krzysztof Kaczmarski, Mariusz Krzysztofiński: Żołnierze wyklęci. Antykomunistyczne podziemie na Rzeszowszczyźnie po 1944 roku. Instytut Pamięci Narodowej, 2001. [dostęp 2016-07-26].
- ↑ a b c Przemysław Kucharczak: Sprawiedliwość przed prawem. gosc.pl, 2005-11-27. [dostęp 2016-07-26].
- ↑ a b Mateusz Wyrwich: Nie chciałem w tym uczestniczyć. przewodnik-katolicki.pl, 2005-05-01. [dostęp 2016-07-26].
- ↑ Lista pochowanych. Kazimierz Nizieński. um.warszawa.pl. [dostęp 2017-06-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-18)].
- ↑ Lista pochowanych. Wanda Nizieńskia. um.warszawa.pl. [dostęp 2017-06-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-06-18)].
- ↑ M.P. z 1931 r. nr 111, poz. 163 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ M.P. z 1939 r. nr 121, poz. 282 „za zasługi w służbie wojskowej”.
- ↑ M.P. z 1926 r. nr 252, poz. 706 „za zasługi położone około zabezpieczenia granic Państwa”.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski 1932. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1932.
- Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Kazimierz Nizieński. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2017-06-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-01)].
- Przemysław Dymek: 3 Pułk Piechoty Legionów. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej. Zeszyt 149. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 2021. ISBN 978-83-66508-12-5.
- Członkowie Komend Okręgów NZW
- Członkowie Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” (zabór austriacki)
- Dowódcy batalionów Korpusu Ochrony Pogranicza
- Dowódcy batalionu KOP „Krasne”
- Jeńcy Oflagu II B Arnswalde
- Jeńcy Oflagu II C Woldenberg
- Jeńcy polscy – uciekinierzy z niewoli radzieckiej 1939–1941
- Jeńcy polscy w niewoli radzieckiej (kampania wrześniowa)
- Kwatermistrzowie 3 Pułku Piechoty Legionów
- Ludzie urodzeni we Lwowie
- Ludzie związani z Galicją
- Ludzie związani z Włodzimierzem (Ukraina)
- Ludzie związani ze Stryjem
- Majorowie piechoty II Rzeczypospolitej
- Odznaczeni Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (Polska Ludowa)
- Odznaczeni Krzyżem Niepodległości
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Srebrnym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Oficerowie 16 Pułku Strzelców Polskich (WP na Wschodzie)
- Oficerowie II Korpusu Polskiego w Rosji
- Oficerowie ludowego Wojska Polskiego
- Oficerowie batalionu KOP „Wołożyn”
- Pochowani na Powązkach-Cmentarzu Wojskowym w Warszawie
- Polacy odznaczeni Medalem Zwycięstwa
- Uczestnicy bitwy pod Rafajłową 1915
- Uczestnicy kampanii wrześniowej (strona polska)
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej (strona polska)
- Urodzeni w 1892
- Więźniowie polityczni w Polsce Ludowej 1944–1956
- Więźniowie więzienia we Wronkach (Polska Ludowa)
- Wojskowi związani z Jarosławiem (Polska)
- Wojskowi związani ze Lwowem
- Zmarli w 1952
- Żołnierze II Brygady Legionów Polskich
- Żołnierze Legionu Wschodniego
- Żołnierze piechoty Legionów Polskich
- Żołnierze Polskiego Korpusu Posiłkowego
- Żołnierze Wojska Polskiego (Rada Regencyjna)