Kirgizi

Kirgizi

кыргыздар

Populacja	ok. 4,5 mln
Miejsce zamieszkania	Kirgistan: 4 099 433 (2013) Uzbekistan: 250 tys. (szac.) Chiny: 186 708 (2010) Rosja: 103 422 (2010) Tadżykistan: 60 715 (2010) Kazachstan: 23 274 (2009) Turcja: 6 tys. (szac.) Afganistan: 1130 (2003) Ukraina: 1128 (2001) Białoruś: 95 (2009) Łotwa: 42 (2014)
Język	kirgiski
Religia	islam sunnicki
Pokrewne	Tuwińcy, Kazachowie

Kirgiski bajarz

Kirgizka

Kirgizi (kirg. кыргыздар, trb. kyrgyzdar) – naród turkijski zamieszkujący głównie Kirgistan, jak również Uzbekistan, Kazachstan, Chiny, Tadżykistan, Turcję i Afganistan.

Etnogeneza

Posługują się językiem kirgiskim z grupy języków tureckich. W procesie etnogenezy narodu kirgiskiego uczestniczyły plemiona tureckie i mongolskie. Wśród Kirgizów bardzo powszechne jest występowanie genów z haplogrupy R1a1. Struktura społeczna oparta była na podziale plemiennym i rodowym.

W VI–X wieku Kirgizi utworzyli państwo, które obejmowało znaczną część dzisiejszej Mongolii.

Rozmieszczenie i liczebność

Współczesne szacunki mówią o ponad 4,5 miliona Kirgizów, żyjących głównie w Azji Środkowej. Poza swym państwem narodowym zamieszkują zwarcie zachodnie krańce Chin oraz wschodni Tadżykistan. Ponadto żyją w mniejszych skupiskach lub większym rozproszeniu w Uzbekistanie, Kazachstanie, Afganistanie i Turkmenistanie. Poza Azją Środkową emigracja żyje w Rosji, Turcji i na Ukrainie. Z racji na wysoki przyrost naturalny obserwowany jest znaczny wzrost liczebności Kirgizów w obrębie Kirgistanu, wzrastając z 2 229 663 w 1989 roku do 4 099 433 w 2013. Stanowią 72% populacji Kirgistanu.

Historyczna populacja Kirgizów w poszczególnych republikach radzieckich na podstawie radzieckich spisów ludności:

	1926	1939	1959	1970	1979	1989
Kirgiska SRR	661,171 (66,6%)	754,323 (51,7%)	836,831 (40,5%)	1,284,773 (43,8%)	1,687,382 (47,9%)	2,229,663 (52,4%)
Uzbecka SRR	79,610 (1,7%)	89,044 (1,4%)	92,725 (1,1%)	110,864 (1,0%)	142,182 (0,7%)	174,907 (0,8%)
Tadżycka SRR	11,410 (1,4%)	27,968 (1,9%)	25,635 (1,3%)	35,485 (1,2%)	48,376 (1,3%)	63,832 (1,3%)
Kazachska SRR	10,200 (0,2%)	5,033 (0,1%)	6,810 (0,1%)	9,474 (0,1%)	9,352 (0,1%)	14,112 (0,1%)
Rosyjska FSRR	285 (0,00%)	6,311 (0,01%)	4,701 (0,00%)	9,107 (0,01%)	15,011 (0,01%)	41,734 (0,03%)

Kultura

Tradycyjnym zajęciem Kirgizów było wysokogórskie pasterstwo, myślistwo, w niektórych regionach uprawa zbóż. Od początku XX wieku przechodzili na osiadły tryb życia, słynęli z wyrobu dywanów i artystycznej obróbki metali. Wyznają w głównej mierze islam sunnicki.