Tybetańczycy

Tybetańczycy
	; Dzieci w Khamie
Populacja	5,4 mln
Miejsce zamieszkania	Wyżyna Tybetańska
Język	języki tybetańskie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Tybetańczycy (tyb. བོད་པ།་ Wylie: Bod pa; chiń. 藏族, pinyin: Zàng Zú) – protonaród zamieszkujący głównie Wyżynę Tybetańską, po inwazji chińskiej i aneksji Tybetu w 1951 r. stanowią obecnie mniejszość narodową w zachodnich Chinach (4,8 mln, 1994 r.). Tybetańczycy zamieszkują również prowincje Qinghai, Syczuan, Gansu, Junnan oraz Indie (historyczny region Ladakh, zwany też niekiedy Tybetem Zachodnim, Sikkim oraz liczne skupiska emigracyjne w stanie Himachal Pradesh, w tym obecna siedziba XIV Dalajlamy Dharamsala), Nepal i Bhutan. Pod względem antropologicznym zaliczani są do rasy mongoloidalnej^{[potrzebny przypis]}. Mówią językami tybetańskimi należącymi do tybeto-birmańskiej gałęzi rodziny chińsko-tybetańskiej. Posługują się pismem tybetańskim. Wyznają w większości buddyzm tybetański. Głównymi ośrodkami kultu religijnego są Lhasa i Xigazê.

Pokaźna mniejszość prowadzi koczowniczy tryb życia. Ich głównym zajęciem jest hodowla jaków, kóz, owiec i wielbłądów oraz myślistwo. Jednak większość Tybetańczyków prowadzi osiadły tryb życia, zajmując się uprawą jęczmienia, pszenicy, gryki, bobu, ryżu, kukurydzy i tytoniu. Stosunkowo mała liczba gruntów rolnych, i co za tym idzie, zasadniczy brak możliwości pozyskania nowych, odzwierciedliły się silnym uwarstwowieniem społecznym, które z kolei spowodowało tradycję praktyk poliandrycznych i poligynicznych wśród ludności osiadłej w celach gospodarczych.

Genetyka[edytuj | edytuj kod]

Tybetańczycy oddzielili się ewolucyjnie od Hanów nie później, niż 3000 lat temu. Od tego czasu w ich genomie pojawiło się ponad 30 mutacji, które zwiększyły ich dostosowanie do życia na dużych wysokościach, szczególnie do obniżonej zawartości tlenu w powietrzu. Wśród tych mutacji jest m.in. wariant genu EPAS1, który odpowiada za skuteczniejsze wykorzystanie tlenu przez organizm. Gen ten występuje u 87 proc. Tybetańczyków i tylko u 9 proc. Hanów^[1]^[2].