Tybetańczycy
| ||
  
| ||
| (1) Soncen Gampo • Gendun Drup • XIV Dalajlama (2) Jamphel Yeshe Gyaltsen • Carong • Mipham Chokyi Lodro (3) Sogyal Rinpoche • Yungchen Lhamo • Penor Rinpoche | ||
| Liczebność ogółem | 5.4 mln | |
 Multimedia w Wikimedia Commons
| ||
Tybetańczycy (tyb.: བོད་པ།་ Wylie: Bod pa; chin. 藏族, pinyin: Zàng Zú) - naród zamieszkujący głównie Wyżynę Tybetańską, po inwazji chińskiej i aneksji Tybetu w 1951 r. stanowią obecnie mniejszość narodową w zachodnich Chinach (4,8 mln 1994 r.). Tybetańczycy zamieszkują również prowincje Qinghai, Syczuan, Gansu, Junnan oraz Indie (historyczny region Ladakh, zwany też niekiedy Tybetem Zachodnim, Sikkim oraz liczne skupiska emigracyjne w stanie Himachal Pradesh, w tym obecna siedziba XIV Dalajlamy Dharamsala), Nepal i Bhutan. Pod względem antropologicznym zaliczani są do rasy mongoloidalnej[potrzebny przypis]. Mówią językami tybetańskimi należącymi do tybeto-birmańskiej gałęzi rodziny chińsko-tybetańskiej. Posługują się pismem tybetańskim. Wyznają w większości buddyzm tybetański. Głównymi ośrodkami kultu religijnego są Lhasa i Xigazê.
Pokaźna mniejszość prowadzi koczowniczy tryb życia. Ich głównym zajęciem jest hodowla jaków, kóz, owiec i wielbłądów oraz myślistwo. Jednak większość Tybetańczyków prowadzi osiadły tryb życia, zajmując się uprawą jęczmienia, pszenicy, gryki, bobu, ryżu, kukurydzy i tytoniu. Stosunkowo mała liczba gruntów rolnych, i co za tym idzie, zasadniczy brak możliwości pozyskania nowych, odzwierciedliły się silnym uwarstwowieniem społecznym, które z kolei spowodowało tradycję praktyk poliandrycznych i poligynicznych wśród ludności osiadłej w celach gospodarczych.
Genetyka[edytuj | edytuj kod]
Tybetańczycy oddzielili się ewolucyjnie od Hanów nie później, niż 3000 lat temu. Od tego czasu w ich genomie pojawiło się ponad 30 mutacji, które zwiększyły ich dostosowanie do życia na dużych wysokościach, szczególnie do obniżonej zawartości tlenu w powietrzu. Wśród tych mutacji jest m.in. wariant genu EPAS1, który odpowiada za skuteczniejsze wykorzystanie tlenu przez organizm. Gen ten występuje u 87 proc. Tybetańczyków i tylko u 9 proc. Hanów[1][2].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
Zobacz też[edytuj | edytuj kod]
| |||||||||||
