Kościół św. Onufrego w Rzymie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Kościół św. Onufrego na Janikulum
Chiesa di Sant’Onofrio al Gianicolo
Kościół tytularny
Ilustracja
Państwo

 Watykan

Miejscowość

Rzym
Piazza Sant’Onofrio 2

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Parafia

św. Doroty w Rzymie[1]

Wezwanie

św. Onufrego

Wspomnienie liturgiczne

12 czerwca

Przedmioty szczególnego kultu
Relikwie

bł. Mikołaja z Forca Palena

Położenie na mapie Rzymu
Mapa konturowa Rzymu, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Onufrego na Janikulum”
Położenie na mapie Włoch
Mapa konturowa Włoch, w centrum znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Onufrego na Janikulum”
Położenie na mapie Lacjum
Mapa konturowa Lacjum, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Kościół św. Onufrego na Janikulum”
41,89725°N 12,46119°E/41,897250 12,461190
Multimedia w Wikimedia Commons
Widok kompleksu w XVIII wieku, sztych Giuseppego Vasiego (1756)
Widok kompleksu w XVI wieku, sztych Girolama Franziniego(inne języki) (1588)
Dziedziniec klasztoru na obrazie niemieckiego malarza Alberta Eichhorna (1811–1851), olej na płótnie

Kościół św. Onufrego na Janikulum w Rzymie (wł. Chiesa di Sant’Onofrio al Gianicolo) – rzymskokatolicki kościół tytularny w Rzymie z przyległym budynkiem klasztoru, przykład włoskiej architektury renesansowej[2].

Widok z klasztoru na Rzym, akwarela Rudolfa von Alta(inne języki) (1835)

Kościół i klasztor są eksterytorialną własnością Państwa Watykańskiego[3]. Na mocy motu proprio papieża Piusa XII z 15 sierpnia 1945 roku kompleks został przekazany Zakonowi Rycerskiemu Grobu Bożego w Jerozolimie[2] i stanowi główną siedzibę jego władz administracyjnych[4]. Obie części kompleksu, podobnie jak inne eksterytorialne dobra Stolicy Apostolskiej na terenie Rzymu, są wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO[3]. Świątynia jest kościołem rektoralnym parafii św. Doroty w Rzymie oraz kościołem tytularnym[5].

Lokalizacja[edytuj | edytuj kod]

Kompleks znajduje się w XIII Rione Rzymu – Zatybrzu (Trastevere), na wzgórzu Janikulum przy Piazza Sant’Onofrio 2[1].

Patron[edytuj | edytuj kod]

Patronem kościoła jest św. Onufry – pustelnik żyjący w IV lub V wieku.

Historia[edytuj | edytuj kod]

Pierwotnie, w okresie istnienia Państwa Kościelnego, kompleks należał do Kongregacji Ubogich Pustelników św. Hieronima(inne języki) (łac. Congregatio pauperum eremitarum B. Petri de Pisis Ordinis Sancti Hieronymi)[2], jednej ze wspólnot zakonu hieronimitów[6]. Początki budowli wiążą się z bł. Mikołajem z Forca Palena(inne języki) (1349–1449), który w 1419 roku założył na Janikulum pustelnię[7], po czym w 1439 roku zaczął dobudowywać do niej kościół[8]. Prace ukończono w 1446 roku[8] i zgodnie z ówczesnym zwyczajem Mikołaj został pochowany pod posadzką kościoła[7]. Wykańczanie kompleksu trwało do XVI wieku[8].

Początkowo pustelnia znajdowała się w miejscu trudno dostępnym, ale w 1588 roku papież Sykstus V poprowadził do niej drogę od bramy Porta Santo Spirito(inne języki); w 1600 roku, za pontyfikatu Klemensa VIII, droga została wybrukowana[9]. W 1712 roku szczątki Mikołaja z Forca Palena, otoczonego kultem, uroczyście przeniesiono na ołtarz główny kościoła[7]. W świątyni, oprócz Mikołaja z Forca Palena, beatyfikowanego w 1771 roku[7], pochowano m.in. poetę Torquata Tassa (1544–1595) i filozofa Franciscusa Patriciusa (1529–1597)[10].

W 1873 roku klasztor został przejęty przez władze Królestwa Włoch i urządzono w nim szpital dziecięcy (Ospedale Pediatrico Bambino Gesù); nielicznym zakonnikom pozwolono zachować kościół[5]. W 1929 roku klasztor zwrócono Państwu Watykańskiemu na mocy traktatów laterańskich[5]. W 1933 roku Kongregacja Ubogich Pustelników św. Hieronima została rozwiązana decyzją papieża Piusa XI[11].

Ostatnią renowację kompleks przeszedł w latach 1946–1947; dokonał jej Zakon Rycerski Grobu Bożego w Jerozolimie[2].

Architektura i sztuka[edytuj | edytuj kod]

Część kolumn użytych do budowy kompleksu pochodzi z epoki renesansu, a niektóre z różnych okresów historii Cesarstwa Rzymskiego[2].

Kościół[edytuj | edytuj kod]

Z zewnątrz kościół nie jest w żaden szczególny sposób oddzielony od klasztoru[5].

Loggia kompleksu ma kształt litery L, w jej krótkim boku znajdują się cztery łuki zawierające wejście do kościoła (przy czym dwa skrajne zamurowano w celu utworzenia kaplicy), natomiast długi bok ma dziewięć łuków i zawiera wejście do klasztoru[5]. Długie ramię loggi zawiera lunety zdobione freskami autorstwa Domenichina z 1605 roku, przedstawiającymi historie z życia św. Hieronima[8]. W lunecie nad portalem głównym prowadzącym do wnętrza kościoła znajduje się malowidło Claudia Ridolfiego(inne języki) z 1600 roku Madonna z Dzieciątkiem[8].

Wnętrze świątyni jest jednonawowe, nakryte sklepieniem krzyżowym, z pięcioma kaplicami bocznymi i wieloboczną apsydą[8].

Apsydę zdobią freski przedstawiające historie z życia Marii namalowane przez Baldassare Peruzziego lub Jacopa Ripandę(inne języki)[8].

Ołtarz główny[edytuj | edytuj kod]

W ołtarzu głównym znajdują się relikwie bł. Mikołaja z Forca Palena[5].

Wnętrze kościoła i ołtarz główny


Kaplice boczne[edytuj | edytuj kod]

Kaplica św. Onufrego
Kaplica Matki Bożej z Loreto
Grób poety Torquata Tassa w kaplicy św. Hieronima z tablicą nagrobną ufundowaną w 1608 roku przez kardynała Bonifacia Bevilacquę
Pomnik grobowy Torquata Tassa w kaplicy św. Hieronima, dzieło Giuseppego De Fabrisa z 1857 roku


Klasztor[edytuj | edytuj kod]

W klasztorze znajduje się niewielki renesansowy wirydarz otoczony krużgankami; pochodzi z XV wieku[5]. Kolumny arkad są wykonane z kilku gatunków granitu i marmuru, w tym jedna z czerwonego granitu z Asuanu w Egipcie, a dwie z białego marmuru tasyjskiego wydobywanego na greckiej wyspie Tasos[5]. Antyczne kolumny zwieńczono piętnastowiecznymi kapitelami[5].

W części klasztornej mieszczą się biura Zakonu Rycerskiego Grobu Bożego w Jerozolimie oraz pozostające pod opieką zakonu niewielkie muzeum poety Torquata Tassa[4], który spędził w klasztorze ostatnie lata życia[2] i zmarł w nim 25 kwietnia 1595 roku[8]. W muzeum znajduje się kilka rękopisów poety[4].

Jeden z krużganków łączących klasztor i kościół
Dziedziniec zewnętrzny z fontanną zbudowaną w 1924 roku na cześć poety Torquata Tassa[5]
Renesansowy wirydarz otoczony krużgankami
Torquato Tasso spacerujący w klasztorze z kardynałem Cinziem Aldobrandinim, obraz włoskiego malarza Luigiego Busiego(inne języki) (1863/64), obecnie w Piankotece w Bolonii[14]


Kardynałowie[edytuj | edytuj kod]

Kościół św. Onufrego na Janikulum jest jednym z kościołów tytularnych nadawanych kardynałom-prezbiterom (Titulus Sancti Honuphrii in Ianicullo)[15]. Tytuł ten został ustanowiony 6 lipca 1517 roku jako diakonia, natomiast 13 kwietnia 1587 roku został podniesiony do prezbiteratu[15].

Kardynałowie diakoni[edytuj | edytuj kod]

Kardynałowie prezbiterzy[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ a b Chiesa rettoria Sant’Onofrio al Gianicolo. Diocesi di Roma. [dostęp 2019-04-07]. (wł.).
  2. ↑ a b c d e f John Paul Sonnen: Official Rome Church of the Knights and Dames of the Order of the Holy Sepulchre: Sant'Onofrio on the Janiculum. liturgicalartsjournal.com, 9 czerwca 2020. [dostęp 2023-08-19]. (ang.).
  3. ↑ a b Zone extraterritoriali vaticane. vatican.va. [dostęp 2023-08-21]. (wł.).
  4. ↑ a b c Order of the Holy Sepulchre of Jerusalem. The Order’s Headquarters. vatican.va. [dostęp 2023-08-18]. (ang.).
  5. ↑ a b c d e f g h i j Sant’Onofrio al Gianicolo. Churches of Rome. [dostęp 2019-04-07]. (ang.).
  6. ↑ Pio Paschini: „Gerolamini”, w: Enciclopedia Italiana (1932). treccani.it. [dostęp 2023-08-23]. (wł.).
  7. ↑ a b c d Beato Nicola da Forca Palena. Sacerdote e fondatore. santiebeati.it. [dostęp 2023-08-21]. (wł.).
  8. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Zatybrze cz. 5 – Janikulum. Zagubieni w Rzymie. [dostęp 2019-04-07].
  9. ↑ Chiesa e convento di S. Onofrio al Gianicolo. santosepolcro.sicilia.it. [dostęp 2023-08-21]. (wł.).
  10. ↑ Frane Pertić. visitcres.hr. [dostęp 2023-08-21]. (ang.).
  11. ↑ Convento di Montebello. comune.isola-del-piano.ps.it. [dostęp 2023-08-23]. (wł.).
  12. ↑ Torquato Tasso. letteritaliana.weebly.com. [dostęp 2023-08-24]. (wł.).
  13. ↑ Nicola Canali. info.roma.it. [dostęp 2023-08-21]. (wł.).
  14. ↑ Claudia Giraud: Bologna celebra i „suoi” pittori dell’‘800. A Palazzo d’Accursio in mostra le opere di Luigi Busi. artribune.com, 12 grudnia 2017. [dostęp 2023-08-20]. (wł.).
  15. ↑ a b Kościół św. Onufrego w Rzymie [online], catholic-hierarchy.org [dostęp 2019-04-07] (ang.).

Linki zewnętrzne[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kościół_św._Onufrego_w_Rzymie&oldid=73437460”