Konflikt w Tigraju

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Konflikt w Tigraju
Ilustracja
Czołg zniszczony w czasie konfliktu
Czas

3 listopada 2020 – 3 listopada 2022

Miejsce

Tigraj

Terytorium

 Etiopia

Wynik

Zwycięstwo rządu etiopskiego

  • Zarówno ENDF, jak i TPLF formalnie zgodziły się na zaprzestanie działań wojennych i systematyczne, weryfikowalne rozbrojenie[1]
    • 12 listopada 2022 roku doszło do podpisania przez obie strony porozumienia rozejmowego[2]
Strony konfliktu
 Etiopia
 Erytrea 		Tigrajski Ludowy Front Wyzwolenia
Dowódcy
Abiy Ahmed Ali,
Birhanu Jula Gelalcha 		Debretsion Gebremichael
Siły
500 000 żołnierzy ogółem 200 000 żołnierzy i milicji
Straty
co najmniej 3000 zabitych co najmniej 5600 zabitych

Konflikt w Tigraju – konflikt wewnętrzny w Etiopii pomiędzy siłami rządowymi a władzami regionu Tigraj trwający od listopada 2020 do listopada 2022.

Według szacunków w wyniku konfliktów mogło zginąć nawet 600 000 osób, z czego zdecydowaną większość stanowią ofiary cywilne[3].

Tło[edytuj | edytuj kod]

Od zakończenia wojny domowej w Etiopii krajem rządził Etiopski Ludowo-Rewolucyjny Front Demokratyczny, będący koalicją kilku mniejszych partii. Wybijającym się ugrupowaniem oraz trzonem koalicji był Tigrajski Ludowy Front Wyzwolenia, którego członkowie, często weterani wojny domowej, zajmowali prominentne stanowiska w rządzie i dominowali na arenie krajowej[4]. Od momentu wyboru na premiera Abiya Ahmeda Aliego, wywodzącego się z ludu Oromo, TLFW zaczął tracić na znaczeniu. Tigrajscy urzędnicy skarżyli się na marginalizowanie oraz niesłuszne oskarżenia o korupcję. Oliwy do ognia dolał sam premier, gdy lata 1991–2018 nazwał „27-leciem ciemności”[5]. Dodatkowo pod koniec 2019 roku powołał do życia nową partię, mającą zastąpić istniejącą koalicję. W skład partii weszło większość ugrupowań koalicyjnych, jednakże TLFW nie zgodził się na połączenie i po raz pierwszy od 1991 znalazł się poza rządem[6]. Napięcia pomiędzy rządem a władzami TLFW zaczęły narastać we wrześniu 2020, gdy władze Tigraju zdecydowały się przeprowadzić regionalne referendum pomimo sprzeciwu premiera, wynikającego z trwania pandemii koronawirusa[7]. 3 listopada parlament federalny zaproponował uznanie TLFW za organizację terrorystyczną[8].

Tigrajczycy stanowią około 7% ludności Etiopii[9]. Region Tigraj jest piątym pod względem wielkości regionem administracyjnym Etiopii, zaś stolica regionu Mekelie (310 tysięcy mieszkańców) jest czwartym pod względem ludności miastem państwa[potrzebny przypis]. Jest to region górzysty, z najwyższym szczytem sięgającym prawie 4 tysięcy metrów. Jednocześnie jest położony blisko granicy z Erytreą, przez co wielu Tigrajczyków posiada doświadczenie wojskowe[10]. Oceniano, że TFLW mógł zmobilizować nawet 250 tysięcy ludzi jako żołnierzy i milicjantów; Etiopia w 2020 roku dysponowała siłami zbrojnymi liczącymi 140 tysięcy żołnierzy[11].

Przebieg konfliktu[edytuj | edytuj kod]

Operacja wojskowa Etiopii w Tigraju

2020[edytuj | edytuj kod]

4 listopada premier Abiy Ahmed Ali poinformował o rozpoczęciu interwencji militarnej, jako odpowiedź rządu na zajęcie bazy wojskowej przez zbrojne ramię TFLW[12]. Przejęta miała zostać baza wojskowa w ponad 300-tysięcznym Mekelie, położonym niedaleko granicy z Erytreą. Premier informował, że siły TFLW przejęły m.in. składy amunicji artyleryjskiej[13]. W regionie ogłoszony został stan wyjątkowy na okres sześciu miesięcy[14]. Zamknięte zostały wszystkie lotniska oraz węzły komunikacyjne. Zablokowany został dostęp do Internetu oraz sieci telefonicznej. Na prośbę rządu etiopskiego, Sudan zamknął granicę z Etiopią, odcinając Tigraj od pomocy z zewnątrz[15]. Dwa dni później premier Ali poinformował o rozpoczęciu nalotów na region[16].

8 listopada służby prasowe powiązane z rządem poinformowały o zwolnieniu szefa MSZ, szefa sztabu armii oraz szefa wywiadu. Nowym szefem sztabu został generał-porucznik Birhanu Jula Gelalcha[17]. 9 listopada źródła wojskowe poinformowały o „setkach zabitych”. Przedstawiciele wojskowi poinformowali o ponad 500 ofiarach po stronie sił Tigraju[18]. 9 listopada pracownicy Amnesty International informowali o możliwej masakrze, która miała dokonać się w miejscowości Mai-Kadra. Zasztyletowanych zostało „dziesiątki, a może setki” osób przez siły związane z władzami Tigraju[19]. Dwa dni później Amharowie zamordowali dwudziestu Tigrajczyków w miejscowości Humera[20][21]. W tym czasie strona rządowa informowała już o 550 zabitych po stronie Tigraju[22].

12 listopada premier Ali poinformował o „wyzwoleniu zachodniego Tigraju”. Jednocześnie stwierdził, że znaleziono ciała żołnierzy etiopskich zabitych przez wojska Tigraju[23]. Dzień później władze Tigraju poinformowały o ostrzelaniu rakietowym dwóch lotnisk w regionie Amhara. Zaatakowane zostały porty lotnicze w Gondra i Bahyr Dar. Podczas ataku zginąć miały dwie osoby, zaś 15 zostało rannych[24].

14 listopada pociski rakietowe spadły w pobliżu lotniska w Asmarze, stolicy sąsiedniej Erytrei[25][26]. Przywódca TFLW Debretsion Gebremichael powiedział w rozmowie z dziennikarzami Reutersa, że miała to być odpowiedź na pomoc Erytrei dla etiopskich sił rządowych. Jednocześnie zdementował pogłoski o wkroczeniu wojsk TFLW do Erytrei[27]. Dodatkowo władze TFLW oskarżyły Zjednoczone Emiraty Arabskie o wysłanie nad terytorium konfliktu bezzałogowych statków powietrznych z miejscowości Asab w Erytrei, które miały wspomagać siły rządowe[28]. Tego samego dnia wojska rządowe wkroczyły do miasta Alamata, położonego w zachodniej części Tigraju. Oddzialy TFLW uciekły z miasta, według sił rządowych zabierając ze sobą około 10 tysięcy cywilów[29].

17 listopada premier Ali ogłosił wejście interwencji w decydująca fazę po tym, jak siły rządowe rozpoczęły marsz na Mekelie[30]. 22 listopada rząd Etiopii ogłosił ultimatum, dając Tigrajowi 72 godziny na poddanie się[31]. 26 listopada, po upływie ultimatum, wojska rządowe uderzyły na stolicę Tigraju[32]. Wg miejscowych lekarzy w silnym ostrzale artyleryjskim zginęło 27 osób, a 100 zostało rannych[33]. Mekelie padło 28 listopada; wówczas władze Etiopii ogłosiły koniec operacji wojskowej w Tigraju[34], jednak dalej trwały walki[35]. Etiopskie wojska zajęło Mekelie[34].

Wraz z oficjalnym zakończeniem operacji w Tigraju (pomimo, że walki nadal trwały), władze etiopskie zapowiedziały ściganie przywódców TFLW[34].

15 grudnia w incydencie na granicy etiopsko-sudańskiej zginęło czterech żołnierzy Sudanu[36][37]. Po tym zajściu Sudan przystąpił do koncentracji wojsk przy granicy z Etiopią[38], obsadzając całą granicę do 25 grudnia[39].

W dniach 28-29 listopada miała miejsce masakra w mieście Aksum dokonana przez żołnierzy erytrejskich, w konflikcie wspierających władze Etiopii[40]. W wyniku masakry miało zginąć od 100 do nawet 800 cywilów[41].

2021[edytuj | edytuj kod]

Po utracie Mekelie siły tigrajskie wycofały się w góry, gdzie dokonały reorganizacji i stworzyły Siły Obronne Tigraju, które rozpoczęły wojnę partyzancką prowadzoną z terenów górskich[42]. Walki nasiliły się w kwietniu. W kwietniu 2021 roku siły tigrajskie miały pod kontrolą tereny wiejskie położone w środkowym i południowym Tigraju, a także fragmenty Tigraju wschodniego oraz południowo-wschodniego, podczas gdy wojsko etiopskie kontrolowało główne drogi oraz tereny miejskie[43].

Tigrajska kontrofensywa na przełomie lipca i sierpnia 2021

W czerwcu siły tigrajskie rozpoczęły kontrofensywę (znaną pod nazwą Operacja Alula), której skutkiem było odbicie Mekelie[44]. W lipcu Siły Obronne Tigraju rozpoczęły ofensywę w kierunku południowo-zachodniego Tigraju odbijając m.in. Alamatę i Korem. W czasie kontrofensywy siły tigrajskie wkroczyły również na terytorium sąsiadującego z Tigrajem Afaru[45]. Na przełomie września i października tigrajska kontrofensywa została zatrzymana, a inicjatywę przejęły siły etiopskie (zdobyły m.in. Lalibelę). 11 października Etiopia rozpoczęła skoordynowane ataki naziemne na wszystkich frontach[46].

Na przełomie października i listopada siły tigrajskie zajęły dwa ważne strategicznie miasta - Desje i Kembolcze. Miasta leżały w pobliżu autostrady prowadzącej do Addis Abeby. W związku z tym wydarzeniem 2 listopada władze Etiopii wprowadziły w kraju sześciomiesięczny stan wyjątkowy[47].

W grudniu siły etiopskie odbiły Desje i Kembolcze, a Tigrajczycy wycofali swoje wojska z Amhary[48].

Członkowie amharskiej milicji Fano wspierającej rząd Etiopii w wojnie w Tigraju (później walczącej przeciwko niemu w wojnie w Amharze) w Lalibeli
Tigrajska ofensywa w kierunku Addis Abeby w październiku i listopadzie 2021, której efektem było m.in. zdobycie Desje i Kembolczy

2022[edytuj | edytuj kod]

Ofensywa etiopsko-erytrejska – od września do listopada 2022

7 stycznia prezydent Aby Ahmed Ali wezwał do narodowego pojednania i ogłosił amnestię obejmującą swoim zasięgiem kilku przywódców Tigrajskiego Ludowego Frontu Wyzwolenia[49]. Nastąpił okres spadku intensywności konfliktu. 24 marca 2022 roku ogłoszono zawieszenie broni, aby umożliwić dostarczenie pomocy humanitarnej do Tigraju[50]. Pod koniec sierpnia walki zostały wznowione; o złamanie zawieszenia broni obwiniały się wzajemnie obie strony[51]. Rozpoczęła się wspólna ofensywa etiopsko-erytrejska. 17 października siły etiopskie przejęły strategicznie położone miasto Szyrie; do 22 października zdobyły również Alamatę, Korem, Aduę oraz Aksum[52].

25 października w Pretorii rozpoczęły się rozmowy pokojowe pomiędzy Etiopią a Tigrajskim Ludowym Frontem Wyzwolenia[53].

2 listopada 2022 roku obie strony konfliktu podpisały porozumienie pokojowe[54].

Sytuacja humanitarna i naruszenia praw człowieka[edytuj | edytuj kod]

Niestabilna sytuacja polityczna w sąsiednich państwach oraz trwające od lat konflikty, spowodowały, że Etiopia stała się jednym z największych ośrodków azylowych dla uchodźców na świecie. Na początku 2020 roku w kraju przebywało 735 204 uchodźców, głównie z Sudanu Południowego. Tigraj był jednym z regionów, który gościł największą liczbę uchodźców[55]. Wybuch konfliktu odwrócił diametralnie rolę: to obywatele Etiopii stali się uchodźcami. Według danych UNHCR z 13 listopada, ponad 14,5 tys. dzieci, kobiet oraz mężczyzn uciekło przed wojną do Sudanu Południowego. Dodatkowo wielu Etiopczyków opuściło swoje domy i przedostało się w głąb kraju, gdzie nie toczyły się walki. Jednocześnie znacznie pogorszyła się sytuacja 96 tysięcy uchodźców z Erytrei przebywających w Tigraju[56]. 17 listopada 2020 dane UNHCR mówiły już o 27 000 uchodźców[57]. Ponad 600 osób, głównie obcokrajowców z organizacji międzynarodowych, zostało przewiezionych w dwóch transportach z Tigraju do Addis Abeby[30].

W czasie konfliktu obszar Tigraju został niemal całkowicie odcięty od świata zewnętrznego[58]. Według UNICEF w lipcu 2021 100 000 dzieci było bliskich śmierci z powodu niedożywienia[59]. Ograniczony był również dostęp do wody. W wyniku wojny w Tigraju ponad 800 000 osób stało się uchodźcami[60]. Miały miejsce również czystki etniczne i masakry na ludności cywilnej (zwłaszcza w zachodnim Tigraju)[61]. Wiele źródeł oskarżało rządy Etiopii i Erytrei o zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości i ludobójstwo na ludności tigrajskiej[62][63].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Ethiopia civil war: Tigray truce a triumph for PM Abiy Ahmed. BBC. [dostęp 2022-11-03]. (ang.).
  2. ↑ Ethiopia combatants sign deal to start implementing truce. Reuters. [dostęp 2022-11-12]. (ang.).
  3. ↑ David Pilling, Andres Schipani, War in Tigray may have killed 600,000 people, peace mediator says, „Financial Times”, 15 stycznia 2023 [dostęp 2023-10-13].
  4. ↑ Tigray crisis: Why there are fears of civil war in Ethiopia. BBC. [dostęp 2020-11-16]. (ang.).
  5. ↑ Ethiopia Escalates Fight Against Its Powerful Tigray Region. nytimes.com. [dostęp 2020-11-16]. (ang.).
  6. ↑ Why Abiy Ahmed’s Prosperity Party could be bad news for Ethiopia. Al-Dżazira. [dostęp 2020-11-11]. (ang.)./.
  7. ↑ Ethiopia on the edge as conflict breaks out in Tigray. Al-Dżazira. [dostęp 2020-11-11]. (ang.).
  8. ↑ Tigray crisis: Ethiopia orders military response after army base seized. BBC. [dostęp 2020-11-11]. (ang.).
  9. ↑ CIA World Factbook – Ethiopia. [dostęp 2020-11-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-12-24)]. (ang.).
  10. ↑ Tigray crisis: ‘They know how to fight and they can do it ’til the end’. Financial Times. [dostęp 2020-11-15]. (ang.).
  11. ↑ David Lewis i inni, Factbox: The forces fighting in Ethiopia's Tigray conflict, „Reuters”, 13 listopada 2020, Cytat: Ethiopian National Defence Force (ENDF) has around 140,000 active personnel [...] As many as 250,000 soldiers and militia serve under regional commanders in Tigray, according to the International Crisis Group. (ang.).
  12. ↑ Giulia Paravicini, Dawit Endeshaw, Ethiopia sends army into Tigray region, heavy fighting reported, „Reuters”, 4 listopada 2020 (ang.).
  13. ↑ Jacek Raubo: Etiopia: wojskowa odpowiedź w bogatym regionie kraju. defence24.pl. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  14. ↑ Ethiopia declares state of emergency in opposition-ruled Tigray. Al-Dżazira. [dostęp 2020-11-14]. (ang.).
  15. ↑ Konrad Gadera: Etiopia chce rozbroić Tigraj, oskarża zagranicę o jątrzenie. konflikty.pl. [dostęp 2020-11-14].
  16. ↑ Ethiopian PM announces airstrikes in country’s Tigray region. apnews.com. [dostęp 2020-11-14]. (ang.).
  17. ↑ Etiopii grozi wojna domowa. Premier zwalnia najważniejszych urzędników. polskieradio.pl. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  18. ↑ Etiopia: setki ofiar ofensywy w Tigraju. defence24.pl. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  19. ↑ Etiopia. Amnesty International donosi o setkach zmasakrowanych cywilów w Tigraju. wp.pl. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  20. ↑ Will Brown, After the bombs they attacked with knives, claim Ethiopians fleeing peace prize winner's war, „The Telegraph”, 23 listopada 2020, ISSN 0307-1235 (ang.).
  21. ↑ Emmanuel Akinwotu, Tigray's traumatised war refugees, „The Guardian”, 2 grudnia 2020, ISSN 0261-3077 (ang.).
  22. ↑ Ethiopia: 550 rebels dead as Tigray offensive continues [online], Anadolu Agency, 11 listopada 2020 [zarchiwizowane z adresu 2020-11-19] (ang.).
  23. ↑ Setki ofiar, oskarżenia o egzekucje. „Zachodni Tigraj został wyzwolony”. tvn24.pl. [dostęp 2020-11-14]. (pol.).
  24. ↑ Ethiopia: Tigray forces target airports, threaten Eritrea. Al-Dżazira. [dostęp 2020-11-14]. (ang.).
  25. ↑ Rockets fired from Ethiopia's Tigray hit Eritrean capital, diplomats say [online], Deutsche Welle (ang.).
  26. ↑ Ethiopia Tigray crisis: Rockets hit outskirts of Eritrea capital. BBC. [dostęp 2020-11-15]. (ang.).
  27. ↑ Ethiopia: Tigray leader confirms bombing Eritrean capital. Al-Dżazira. [dostęp 2020-11-15]. (ang.).
  28. ↑ Rakiety z Tigraj spadły w stolicy Erytrei. defence24.pl. [dostęp 2020-11-16]. (pol.).
  29. ↑ Ethiopia says new town seized in Tigray. Al-Dżazira. [dostęp 2020-11-16]. (ang.).
  30. ↑ a b Giulia Paravicini: Ethiopia says its troops marching on Tigrayan capital. reuters.com. [dostęp 2020-11-17].
  31. ↑ Jason Burke, Ethiopian prime minister gives Tigrayan rebels 72 hours to surrender, „The Guardian”, 22 listopada 2020, ISSN 0261-3077 (ang.).
  32. ↑ Jason Burke, Ethiopia's military to begin final offensive against Tigray capital, „The Guardian”, 26 listopada 2020 (ang.).
  33. ↑ Simon Marks, Declan Walsh, From Shelled Ethiopian City, Doctors Tally Deaths and Plead for Help, „The New York Times”, 3 grudnia 2020, ISSN 0362-4331 (ang.).
  34. ↑ a b c Ethiopia says military operation in Tigray region is over, hunt for Tigray leaders begins [online], Reuters, 28 listopada 2020 (ang.).
  35. ↑ Ethiopia: 'We are in our homeland, the invaders are attacking us,' says Tigray's Gebremichael [online], France 24, 5 grudnia 2020 [dostęp 2023-10-15] (ang.).
  36. ↑ Wojska sudańskie zaatakowane przez Etiopię - Defence24 [online], defence24.pl [dostęp 2020-12-21].
  37. ↑ Khalid Abdelaziz, Ali Mirghani, Nafisa Eltahir, Analysis-Spillover from Tigray conflict adds to pressure on Sudan, „Reuters”, 18 grudnia 2020 (ang.).
  38. ↑ Sudan deploys large number of reinforcements to Ethiopian border [online], Al-Masdar News, 19 grudnia 2020 [dostęp 2021-01-04] [zarchiwizowane z adresu 2020-12-21] (ang.).
  39. ↑ Sudanese army takes control of Ethiopian border area as conflict escalates [online], Al-Masdar News, 25 grudnia 2020 [dostęp 2021-01-04] [zarchiwizowane z adresu 2020-12-25] (ang.).
  40. ↑ Eritrean troops massacre hundreds of civilians in Axum, Ethiopia [online], Amnesty International, 26 lutego 2021 [dostęp 2023-10-15] (ang.).
  41. ↑ A bid 'to exterminate us': Tigrayans recount massacre by Eritrean troops [online], RFI, 3 marca 2021 [dostęp 2023-10-15] (ang.).
  42. ↑ Jason Burke, Ethiopia is fighting 'difficult and tiresome' guerrilla war in Tigray, says PM, „The Guardian”, 4 kwietnia 2021, ISSN 0261-3077 [dostęp 2023-10-15] (ang.).
  43. ↑ Ethiopia’s Tigray War: A Deadly, Dangerous Stalemate [online], www.crisisgroup.org, 2 kwietnia 2021 [dostęp 2023-10-15] (ang.).
  44. ↑ Tigray rebels vow to drive out ‘enemies’ after retaking Mekelle [online], www.aljazeera.com [dostęp 2023-10-15] (ang.).
  45. ↑ Dawit Endeshaw, Maggie Fick, Ethiopia's Tigray forces enter neighbouring Afar region, Afar says, „Reuters”, 19 lipca 2021 [dostęp 2023-10-15] (ang.).
  46. ↑ Katharine Houreld, Ethiopian army starts ground attack on rebellious Tigray forces - regional party spokesman, „Reuters”, 12 października 2021 [dostęp 2023-10-15] (ang.).
  47. ↑ Declan Walsh, Simon Marks, Ethiopia Declares State of Emergency as Rebels Advance Toward Capital, „The New York Times”, 2 listopada 2021, ISSN 0362-4331 [dostęp 2023-10-15] (ang.).
  48. ↑ Tigrayan forces announce retreat to Ethiopia’s Tigray region [online], www.aljazeera.com [dostęp 2023-10-15] (ang.).
  49. ↑ Dawit Endeshaw, Ethiopia frees opposition leaders from prison, announces political dialogue, „Reuters”, 8 stycznia 2022 [dostęp 2023-10-15] (ang.).
  50. ↑ Ethiopia declares unilateral truce to allow aid into Tigray [online], www.aljazeera.com [dostęp 2023-10-15] (ang.).
  51. ↑ Agence France-Presse, Fighting in northern Ethiopia shatters months-long truce, „The Guardian”, 24 sierpnia 2022, ISSN 0261-3077 [dostęp 2023-10-15] (ang.).
  52. ↑ Ethiopia Steps up Offensive Against Tigray Rebels, „Bloomberg.com”, 20 października 2022 [dostęp 2023-10-15] (ang.).
  53. ↑ Anait Miridzhanian i inni, Ethiopia peace talks start in South Africa, „Reuters”, 26 października 2022 [dostęp 2023-10-15] (ang.).
  54. ↑ Ethiopia: Government, Tigrayan forces agree to end two-year war [online], www.aljazeera.com [dostęp 2023-10-13] (ang.).
  55. ↑ UNHCR: Ethiopia Country Refugee Response Plan 2020–2021. eliefweb.int. [dostęp 2020-11-16]. (ang.).
  56. ↑ Humanitarian crisis deepens amid ongoing clashes in Ethiopia’s Tigray region. UNHCR. [dostęp 2020-11-16]. (ang. • fr. • hiszp.).
  57. ↑ Pace of Ethiopian refugee arrivals in Sudan unseen in the last two decades. unhcr.org.pl. [dostęp 2020-11-17]. (ang. • fr.).
  58. ↑ Afrykańska Ukraina, czyli wojna, o której na Zachodzie zapomnieli. "Tigraj to jedno wielkie nic" [online], Onet Wiadomości, 20 października 2022 [dostęp 2023-10-15] (pol.).
  59. ↑ 100,000 children in Tigray at risk of death from malnutrition: UNICEF | UN News [online], news.un.org, 30 lipca 2021 [dostęp 2023-10-16] (ang.).
  60. ↑ UNICEF Ethiopia Humanitarian Situation Report No. 9 - September 2022 - Ethiopia | ReliefWeb [online], reliefweb.int, 29 października 2022 [dostęp 2023-10-16] (ang.).
  61. ↑ Ethiopia: Ethnic Cleansing Persists Under Tigray Truce | Human Rights Watch [online], 1 czerwca 2023 [dostęp 2023-10-16] (ang.).
  62. ↑ Tigray crisis: 'Genocidal war' waged in Ethiopia region, says ex-leader, „BBC News”, 31 stycznia 2021 [dostęp 2023-10-16] (ang.).
  63. ↑ Observer, Ethiopian patriarch pleads for international help to stop rape and genocide by government troops, „The Observer”, 8 maja 2021, ISSN 0029-7712 [dostęp 2023-10-16] (ang.).
Obecne konflikty zbrojne
Afryka
Ameryka
Azja
Bliski Wschód
Europa
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Konflikt_w_Tigraju&oldid=71868492”