Przejdź do zawartości

Lubomin (województwo dolnośląskie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Lubomin
wieś
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

wałbrzyski

Gmina

Stare Bogaczowice

Wysokość

430-520 m n.p.m.

Liczba ludności (III 2011)

378[2]

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

58-311[3]

Tablice rejestracyjne

DBA

SIMC

0855291

Położenie na mapie gminy Stare Bogaczowice
Mapa konturowa gminy Stare Bogaczowice, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Lubomin”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Lubomin”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Lubomin”
Położenie na mapie powiatu wałbrzyskiego
Mapa konturowa powiatu wałbrzyskiego, blisko centrum na lewo u góry znajduje się punkt z opisem „Lubomin”
Ziemia50°48′17″N 16°11′51″E/50,804722 16,197500[1]

Lubomin (niem. Liebersdorf) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wałbrzyskim, w gminie Stare Bogaczowice.

Podział administracyjny

[edytuj | edytuj kod]

W latach 1954–1968 wieś należała i była siedzibą władz gromady Lubomin, po jej zniesieniu w gromadzie Stare Bogaczowice. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego. W przeszłości do Lubomina należały kolonie: Lubominek i Chełmiec, które obecnie należą do Boguszowa-Gorców.

Położenie

[edytuj | edytuj kod]

Lubomin – stara śródgórska wieś, położona w południowo-zachodniej Polsce, w środkowej części Gór Wałbrzyskich, na wysokości od 430 do 520 m n.p.m., około 4 km na zachód od centrum miejscowości Szczawno-Zdrój.

Charakterystyka

[edytuj | edytuj kod]

Niewielka, rozciągnięta na przestrzeni 1,6 km wieś łańcuchowa, o luźnym układzie zabudowań, ulokowana w górskiej dolinie nad rzeką Czyżynką w górnym jej biegu, między Masywem Trójgarbu i Krąglaka po północno-zachodniej stronie, a Masywem Chełmca po południowo-wschodniej stronie. Zabudowa wsi składa się z budynków gospodarczych i mieszkalnych rozlokowanych obok drogi i potoku na wysokości od 430 do 520 m n.p.m. Przez wieś przepływa potok górski i przebiega droga wojewódzka 376. Jest to wieś, o charakterze rolniczym. Wokół wsi rozciągają się rozległe użytki rolne i łąki, leżące głównie na piaskowcach, zlepieńcach, szarogłazach, mułowcach i łupkach ilastych. W bliskim otoczeniu nie występują lasy, niewielkie pasy zieleni z drzew liściastych występują w formie przydomowych nasadzeń, oraz wzdłuż potoku i miedz. Na północnym wschodzie zabudowania Lubomina bezpośrednio sąsiadują z zabudowaniami Strugi. Od północnego wschodu nad wsią dominuje wzgórze Kamienista, a od północy Modrzewiec i Węgielnik. W górnej części wsi, po południowo-wschodniej stronie drogi, u zachodniego podnóża zbocza Kamienistej występują ciekawe grupy skalne. Pod koniec XX wieku we wsi powstały nowe domy, wieś leży w bezpośrednim sąsiedztwie Wałbrzycha i Szczawna Zdroju oraz stanowi atrakcyjną lokalizację dla budownictwa jednorodzinnego.

W księdze łacińskiej Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis (pol. Księga uposażeń biskupstwa wrocławskiego) spisanej za czasów biskupa Henryka z Wierzbna w latach 1295–1305 miejscowość wymieniona jest w zlatynizownej formie Villa Lybrici[4][5].

Wieś do 1945 roku nosiła nazwę Liebersdorf. Do 1947 roku funkcjonowała nazwa Miłosna.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Najstarsze ślady działalności człowieka w okolicach obecnej wsi sięgają epoki żelaza. Udokumentowane ślady pochodzą z okresu wpływów rzymskich. Z tego okresu pochodziła moneta rzymska, cesarza Witelliusa, znaleziona w Lubominie, która nie dochowała się do naszych czasów. W 1290 roku wieś związana była z majątkiem rycerskim w Strudze. Wieś w wykazie wsi biskupstwa wrocławskiego "Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis" w 1305 roku została wymieniona jako wieś z kościołem. Polityka osadnicza i gospodarcza Piastów śląskich spowodowała gwałtowny wzrost liczby ludności i jej zamożności. W 1377 roku wieś należała do rycerza Ulricha Schoffa (Seydlitz) i jego brata Heinza. Po ich śmierci, dobra wraz z Lubominem leżące na obszarze księstwa świdnicko-jaworskiego stały się lennem króla czeskiego. Wojny husyckie spowodowały znaczne zniszczenia wsi. W 1453 roku w imieniu króla czeskiego starosta księstwa Hans von Colditz sprzedał okoliczne włości wraz z Lubominem Hermannowi von Czettritz z Książa. Do rodziny Czettritzów wieś należała przez kilka wieków. W 1599 roku założono własną wiejską szkołę. W 1765 roku, wieś miała charakter głównie rolniczy i leżała w dobrach rodziny Von Kluge. W 1769 r. założono szkołę ewangelicką. W 1785 roku, właścicielką dóbr w Lubominie była pani von Hohendor. We wsi był wówczas katolicki kościół parafialny z plebanią, młyn wodny, a mieszkało 20 kmieci, 46 zagrodników i 5 chałupników i 12 rzemieślników. Rozwój rolnictwa i rzemiosła został zahamowany w okresie wojny trzydziestoletniej. W XVIII wieku po wojnach śląskich, wieś przeżywała rozwój gospodarczy, związany z wyrobem tkanin. W 1742 roku otwarto szkołę ewangelicką. Osadnictwo na terenie wsi związane było z gospodarką rolną, rzemiosłem oraz z przemysłem włókienniczym i wydobywczym, bowiem w okolicznych miejscowościach eksploatowano wapień, rudy żelaza oraz rudy srebra, a w późniejszym czasie węgiel kamienny. Rozwinęła się uprawa lnu i jego przetwórstwo w warsztatach tkackich, będących do końca XVIII wieku podstawowym źródłem utrzymania ludności. W okresie międzywojennym górski charakter wsi oraz przewaga górskich łąk wpłynęły znacznie na rozwój się hodowli bydła i owiec. W okresie tym rozbudowano gospodarstwa, powstały murowane z cegły budynki gospodarcze, stodoły i stajnie. Większość budynków przetrwała do obecnych czasów, ale obecnie wykorzystywane są w niewielkim stopniu. Wieś do 1818 roku należała do Księstwa Świdnickiego, następnie do dawnego okręgu bolkowsko-kamiennogórskiego, później została włączona do powiatu Kamienna Góra, natomiast po reformie administracyjnej w 1934 roku została włączona do powiatu wałbrzyskiego.

Demografia

[edytuj | edytuj kod]

W 1785 roku wieś zamieszkiwało 375 osób, później liczba ludności wzrastała i na początku XX wieku wynosiła 1110 mieszkańców. Po 1945 roku wieś zachowała rolniczy charakter, we wsi mieszkało prawie tysiąc mieszkańców, a duża część mieszkańców pracowała w przemyśle. Później wieś zaczęła się wyludniać. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 378 mieszkańców[2].

Kalendarium

[edytuj | edytuj kod]
  • 1290 r. – wieś należała do majątku rycerskiego w Strudze.
  • 1305 r. – wymieniona jako wieś Villa Lybrici z kościołem w dokumencie Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis.
  • 1377 r. – wieś należała do rycerza Ulricha Schoffa (Seydlitz) i jego brata Heinza.
  • pod koniec XIV wieku – wieś stała się lennem króla czeskiego.
  • 1453 r. – starosta księstwa świdnicko-jaworskiego w imieniu króla czeskiego sprzedał okoliczne włości wraz z Lubominem Hermannowi von Czettritz z Książa.
  • lata 1453-1728 – wieś należy do rodziny Czettritzów.
  • 1599 r. – założono własną wiejską szkołę.
  • lata 1618-1648 – wojna trzydziestoletni ogranicza rozwój wsi.
  • 1728 r. – we wsi wybuchł pożar spaliło się 25 obejść gospodarskich.
  • lata 1758-1761- we wsi zmarła wielka liczba ludzi w wyniku panującej epidemii.
  • 1769 r. – założono szkołę ewangelicką.
  • 1765 r. – wieś była własnością rodziny Von Kluge.
  • 1787 r. – bracia Treutler przedsiębiorcy z Wałbrzycha uruchomili w Lubominie kopalnię węgla kamiennego "Friedrich Wilhelm", z której wydobywano rocznie około 800 ton węgla.
  • 1795 r. – zamknięto kopalnię jako nieopłacalną.
  • na początku XIX wieku – Lubomin stanowił część dóbr w Strudze, których właścicielem był baron von Richthofen.
  • lata 1806-1809 – kontrybucje wojenne całkowicie zubożyły wielu mieszkańców
  • 1825 r. – wieś liczyła: 79 domów, filialny kościół katolicki, wolne sołectwo z gorzelnią i młynem wodnym, młyn wodny i hutę szkła w Chełmcu. Część mieszkańców wsi wyznania ewangelickiego należała do parafii w Starych Bogaczowicach, a część do parafii w Boguszowie.
  • od 1876 do 1891 roku właścicielem Lubomina był właściciel ziemski z Białego Kamienia, Ernst Tschersig (Tschersich).
  • lata 1898-1905 – wieś jest własnością Fischera i wspólników z Białego Kamienia.
  • II połowa XIX wieku – wieś bardzo szybko rozwijała się, co było spowodowane powstawaniem w okolicy kopalni i innych zakładów przemysłowych, w których mieszkańcy znajdowali pracę.
  • lata 1909-1912 – wieś jest własnością Tietze i jego wspólników.
  • 1917 r. – właścicielem wsi wymieniony jest Emanuel Aufricht, kupiec z Wrocławia
  • 1922 r. – wsią zarządza wdowa po Emanuelu Aufricht.
  • 1937 r. – właścicielem dóbr w Lubominie, Starych Bogaczowicach i Strudze wymieniony jest mistrz budowlany Rudolf Kreibe.
  • 1950 r. – 8 października Lubomin uzyskał pierwsze po wojnie połączenie autobusowe z Wałbrzychem (przez Szczawno-Zdrój, początkowo tylko 2 razy dziennie)[6].

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[7]:

inne zabytki:

Turystyka

[edytuj | edytuj kod]

przez wieś prowadzą szlaki turystyczne:

moneta cesarza Vitteliusa

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 70377
  2. a b GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 691 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis online
  5. H. Markgraf, J. W. Schulte, "Codex Diplomaticus Silesiae T.14 Liber Fundationis Episcopatus Vratislaviensis", Breslau 1889
  6. Bartosz Skowroński. Początki polskiej komunikacji autobusowej w sudeckim Lubominie z turystycznego punktu widzenia. „Na Szlaku. Magazyn turystyczno-krajoznawczy”. R. XXXVIII (e-208 (404)), s. 25-27, luty 2024. Oddział Wrocławski PTTK. ISSN 1230-9931. (pol.). 
  7. Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 189. [dostęp 2012-10-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-29)].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]