Marian Starczewski

Marian Antoni Starczewski

Data i miejsce urodzenia	24 marca 1924 Stary Sącz
Data i miejsce śmierci	17 czerwca 1988 Warszawa
Profesor nauk technicznych
Specjalność: chemia, inżynieria materiałowa
Alma Mater	Politechnika Śląska
Doktorat	1960
Habilitacja	1964
Profesura	1976
Nauczyciel akademicki
Uczelnia	Politechnika Śląska
Wydział	Chemiczny
Wydział	Budownictwa i Architektury
Prorektor
Uczelnia	Politechnika Śląska
Okres spraw.	1972–1978 (ds. nauki) 1978–1981 (ds. ogólnych)
Rektor
Uczelnia	Politechnika Śląska
Okres spraw.	1982–1984
Poprzednik	Ryszard Petela
Następca	Antoni Niederliński
Odznaczenia

Marian Antoni Starczewski (ur. 24 marca 1924 w Starym Sączu, zm. 17 czerwca 1988 w Warszawie) – chemik polski, profesor i rektor Politechniki Śląskiej, profesor Politechniki Warszawskiej. Zajmował się badaniami nad materiałami budowlanymi, inżynierią materiałową i badaniami nad korozją.

Życiorys

Grób Mariana Starczewskiego na Cm. Wojskowym na warszawskich Powązkach

Był synem Stanisława (urzędnika) i Marii z Ogorzałych. Uczęszczał do szkoły powszechnej w Starym Sączu, następnie do Gimnazjum im. Bolesława Chrobrego w Nowym Sączu i Gimnazjum im. Władysława Orkana w Starym Sączu.

Naukę szkolną przerwała II wojna światowa. W czasie okupacji przez pewien czas ukrywał się, odmówiwszy stawiennictwa do robót przymusowych. Pracował w gospodarstwie rolnym, spółdzielni mleczarskiej i jako buchalter. Uzupełniał również wykształcenie na tajnych kompletach (matura w 1943). Jako łącznik współpracował z Armią Krajową.

W maju 1945 rozpoczął studia na Wydziale Chemicznym Politechniki Śląskiej w Krakowie (w sierpniu tegoż roku przeniesionej do Gliwic). Na ostatnich latach studiów naukę łączył z pracą w laboratorium badawczym Zakładów Chemicznych "Oświęcim" i na Wydziale Technologicznym Gliwickiego Biura Studiów i Projektów Budownictwa Przemysłowego.

Od września 1950 był starszym asystentem w Katedrze Technologii Wielkiego Przemysłu Nieorganicznego Politechniki Śląskiej, kierowanej przez Stefana Pawlikowskiego. Dyplom magistra inżyniera chemii uzyskał 9 lutego 1951.

W latach 1954-1958 poza uczelnią był związany z Instytutem Materiałów Ogniotrwałych w Gliwicach, gdzie kierował pracownią wyrobów krzemionkowych i kwasoodpornych na Wydziale Wyrobów Glinokrzemiankowych. W grudniu 1960 obronił doktorat, na podstawie rozprawy przygotowanej pod kierunkiem Pawlikowskiego Studia nad ogniotrwałością i własnościami ceramicznymi celsjanu w zależności od rodzaju i ilości domieszek spiekających. Powołany na stanowisko adiunkta, odbył w latach 1960-1961 staże naukowe na Uniwersytecie Łomonosowa w Moskwie i w Instytucie Chemii Krzemianów Akademii Nauk ZSRR w Leningradzie.

W 1963 przeniósł się na Wydział Budownictwa i Architektury Politechniki Śląskiej, gdzie objął kierownictwo Zakładu Ochrony przed Korozją w Katedrze Budowli Przemysłowych. W listopadzie 1964 habilitował się i otrzymał stopień docenta, w 1966 został kierownikiem Katedry Chemii i Technologii Materiałów Budowlanych. Kolejny staż odbył w 1967 w Akademii Górniczej we Freibergu (dawne NRD). Po likwidacji katedr w 1969 Starczewski został dyrektorem Instytutu Chemii i Technologii Nieorganicznej na Wydziale Technologii i Inżynierii Chemicznej. Prowadził również zajęcia z korozji w Studium Podyplomowym Instytutu Budownictwa Politechniki Wrocławskiej oraz na Politechnice Gdańskiej.

W lipcu 1971 został profesorem nadzwyczajnym, w listopadzie 1976 profesorem zwyczajnym. Pełnił na uczelni także funkcje organizacyjne - w latach 1969-1972 prodziekana Wydziału Technologii i Inżynierii Chemicznej, 1972-1978 prorektora ds. nauki i współpracy z przemysłem, 1978-1981 prorektora ds. ogólnych. W 1982 objął funkcję rektora Politechniki po usuniętym ze stanowiska w czasie stanu wojennego Ryszardzie Peteli. Przeprowadził wówczas, zgodnie z wytycznymi władz partyjnych, tzw. weryfikację, czyli w praktyce zwolnienie z pracy osób związanych z "Solidarnością". Sam Starczewski nie był członkiem PZPR. Funkcję rektora pełnił do 1984.

W 1987 przeniósł się na Politechnikę Warszawską. Objął tam kierownictwo Zakładu Ceramiki w Instytucie Technologii Nieorganicznej, był również dziekanem Wydziału Chemicznego. Zmarł nagle w czerwcu 1988. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kw. K, rząd 4, grób 30).

Dokonania naukowe

Zajmował się technologią substancji nieorganicznych wysokiej czystości, technologią surowców nieorganicznych, chemią i technologią materiałów budowlanych i ogniotrwałych, inżynierią materiałową i badanami nad korozją. Był jednym z pierwszym w Polsce specjalistów korozji tworzyw niemetalowych oraz zabezpieczeń chemoodpornych obiektów przemysłowych.

Ogłosił około 160 prac, głównie na łamach "Zeszytów Naukowych Politechniki Śląskiej" i "Ochrony przed Korozją" (był redaktorem tego pisma i członkiem jego rady programowej), a także "Prac Instytutów Hutniczych", "Chemika", "Materiałów Budowlanych", "Cementu". Był współautorem książek ABC korozjonisty (1961) i Mała ilustrowana encyklopedia techniczna. Chemia (1965), redaktorem publikacji Przeciwkorozyjne zabezpieczenia obiektów przemysłowych (1974). Miał na koncie patenty (m.in. sposób wytwarzania ciekłych formierskich mas cementowych) i wdrożenia w przemyśle, był konsultantem wielu zakładów przemysłowych.

W latach 1975-1980 brał udział w pracach Komitetu Nauk Chemicznych Polskiej Akademii Nauk. Przewodniczył Zespołowi Dydaktycznemu "Chemia" przy Ministrze Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, a także Sekcji Korozji Stowarzyszenia Naukowo-Technicznego Inżynierów i Techników Przemysłu Chemicznego i Polskiemu Komitetowi ds. Korozji przy Zarządzie Głównym Naczelnej Organizacji Technicznej. Działał w Związku Nauczycielstwa Polskiego, wchodząc w skład władz oddziału Katowickiego. Współpracował również z nauką zagraniczną, głównie krajów bloku socjalistycznego, ale był także m.in. członkiem komitetu redakcyjnego londyńskiego Scientific World i włoskiej Śródziemnomorskiej Akademii Nauk.

Pod jego kierunkiem obroniono przeszło 150 prac dyplomowych, wypromował również 20 doktorów. Wiele prac ogłosił razem ze współpracownikami.

Odznaczenia

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• Order Sztandaru Pracy II klasy
• Srebrny Krzyż Zasługi
• Medal 30-lecia Polski Ludowej
• Medal 40-lecia Polski Ludowej
• Medal Komisji Edukacji Narodowej
• Odznaka tytułu Zasłużony Nauczyciel PRL
• Złota Odznaka "Zasłużony dla województwa katowickiego"
• Złota Odznaka Związku Nauczycielstwa Polskiego
• Złota Odznaka Polskiego Związku Inżynierów i Techników Budownictwa

Życie prywatne

Żonaty dwukrotnie, po raz pierwszy z Wandą Gepner, po raz drugi z Krystyną Szokalską (urzędniczką). Nie miał dzieci.

Bibliografia

Kto jest kim w Polsce 1989, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1989, str. 1239-1240

• Franciszek Ziemski, Marian Starczewski, w: Polski Słownik Biograficzny, tom XLII, 2003-2004

Linki zewnętrzne

• Sylwetka z portretem na stronie Politechniki Śląskiej. polsl.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-01-12)].
• Andrzej Liczbiński "Wykaz profesorów Politechniki Warszawskiej zmarłych w latach 1988-2000" Biblioteka główna Politechniki Warszawskiej, Warszawa 2000