Maurycy (męczennik)
| primicerius męczennik | |
 Męczeństwo świętego Maurycego (mal. El Greco). | |
| Miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
przełom III i IV w. |
| Czczony przez |
Kościół katolicki |
| Wspomnienie | |
| Atrybuty |
gałązka palmowa, sztandar i lanca, koń, miecz, sztylet, tarcza |
| Patron |
miast: Magdeburga, Halle i Coburga oraz rycerzy, piechoty i farbiarzy |
Święty Maurycy, łac. Mauritius (zm. na przełomie III i IV wieku w Agaunum, dzisiejsze Saint-Maurice[1]) − dowódca oddziału legendarnej Legii Tebańskiej (primicerius)[a][b], męczennik chrześcijański, Kościoła katolickiego, prawosławnego i koptyjskiego, wspominany również przez ewangelików[3][4].
Życie
[edytuj | edytuj kod]Według tradycji centurion Maurycy był rzymskim oficerem w Legii Tebańskiej, w której żołnierze byli chrześcijanami. Oddział stacjonował w Agaunum na terytorium obecnej Szwajcarii. Miało to miejsce w czasach panowania Dioklecjana i Maksymiana, który znany był z nienawiści do wyznawców Chrystusa. Przed jedną z bitew, z powodu odmowy złożenia pogańskiej ofiary bogom, poniósł śmierć męczeńską wraz z innymi żołnierzami oddziału (męczennicy z Agaunum). Byli to pozostali dowódcy Legionu: campiductor (z łac. hetman) Eksuperiusz oraz senator militum Kandyd i żołnierze, m.in.: Aleksander z Bergamo i Gereon (dowódca oddziału).
Dokładna data śmierci jest nieznana[2], mógł być to koniec III lub początek IV w.[1][5] W źródłach spotyka się też różne przypuszczalne daty, np. ok. 286 r.[6], ok. 290 r.[7], ok. 300 r.[8] lub ok. 302 r.[3]
Kult i relikwie
[edytuj | edytuj kod]
W miejscu pochówku męczenników Teodor, biskup Octodurum (Martigny w kantonie Valais), wybudował kaplicę (IV w). Pierwszą pisaną wiadomość o tym przekazał w drugim ćwierćwieczu V wieku biskup Eucheriusz z Lyonu. Wydarzenie to opisał św. Grzegorz z Tours w swojej Historii Franków. Następnie wzniesiono klasztor, przy którym powstało najpierw opactwo, później miasto Saint-Maurice d'Agaune. Badania archeologiczne potwierdziły istnienie kaplicy oraz jamy grobowej.
W 961 roku relikwie św. Maurycego przewieziono do Ratyzbony, a stamtąd do Magdeburga.
Kult św. Maurycego rozpowszechnił się za sprawą św. Lamberta (VII w.) oraz biskupa Magdeburga św. Udalryka (X w.), stąd też Maurycy odbierał szczególną cześć w Cesarstwie Niemieckim.
Podczas koronacji cesarze otrzymywali do rąk Świętą i Niosącą Krzyż Lancę Cesarską (łac. Sancta et Crucifera Imperialis Lancae), znaną jako włócznia Świętego Maurycego. Kopię tej włóczni podarował cesarz Otto III Bolesławowi Chrobremu. Gest ten był uznaniem niezależności księcia polskiego i przyzwoleniem na koronację. Kopia ta znajduje się w Muzeum Katedralnym na Wawelu.
Patronat
[edytuj | edytuj kod]Maurycy jest patronem zakonu św. Maurycego, cesarskiego domu Ottonów, królestwa Burgundii i Longobardów oraz niemieckich miast: Magdeburga, Halle i Coburga.
Jest orędownikiem rycerzy, piechoty, farbiarzy, a także chorych na podagrę.
Dzień obchodów
[edytuj | edytuj kod]Wspomnienie liturgiczne świętych męczenników w Kościele katolickim i ewangelickim obchodzone jest 22 września[3].
Ikonografia
[edytuj | edytuj kod]W ikonografii święty przedstawiany jest w krótkiej tunice żołnierza. Ze względu na swoje afrykańskie pochodzenie jest często ukazywany jako ciemnoskóry mężczyzna z dużymi wargami i kręconymi włosami[5].
Jego atrybutami są: gałązka palmowa, sztandar z czerwonym krzyżem na białym tle i lanca, koń, miecz, sztylet, tarcza lub tarcza z orłem.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- kult świętych
- męczennicy wczesnochrześcijańscy
- modlitwa za wstawiennictwem świętego
- Włócznia Przeznaczenia
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Historycznie istniał rzymski legion Legio I Maksymiana utworzony w roku 296 lub 297 prawdopodobnie przez Dioklecjana.
- ↑ Pomimo że często podaje się, że Maurycy dowodził legionem, tj. 6000 żołnierzami, był to prawdopodobnie mniejszy oddział, np. kohorta lub manipuł[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Maurycy, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-06-20].
- ↑ a b Maurycy [online], deon.pl [dostęp 2022-06-20].
- ↑ a b c Mauritius [online], Ökumenisches Heiligenlexikon [dostęp 2022-06-20] (niem.).
- ↑ Saint Maurice and the Theban Legion [online], www.coptic.net (ang.).
- ↑ a b Święty Maurycy [online], kosciol.wiara.pl, 27 marca 2009 [dostęp 2022-06-20].
- ↑ Saint Maurice, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2022-09-30] (ang.).
- ↑ Czytelnia. 22 września. Święci Maurycy i Towarzysze, męczennicy [online], ostatnia aktualizacja: 31.08.2014, www.brewiarz.katolik.pl [dostęp 2022-06-20].
- ↑ 22 września. Żywot świętego Maurycego i jego legionu, Męczenników [online], ruda-parafianin.pl [dostęp 2022-06-20].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Czytelnia. 22 września. Święci Maurycy i Towarzysze, męczennicy [online], ostatnia aktualizacja: 31.08.2014, www.brewiarz.katolik.pl [dostęp 2022-06-20].
- Maurycy [online], deon.pl [dostęp 2022-06-20].