Przejdź do zawartości

Polski Kontyngent Wojskowy w Chorwacji

Przejrzana
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Polski Kontyngent Wojskowy w Operacji Organizacji Narodów Zjednoczonych Przywrócenia Zaufania w Chorwacji
POLBATT
 ONZ UNPROFOR (do 1995)
 ONZ UNCRO (od 1995)
Ilustracja
Republika Serbskiej Krajny na tle Chorwacji
Historia
Państwa wystawiające

 Polska

Państwa mandatowe

 Chorwacja
( Republika Serbskiej Krajiny)

Decyzja o użyciu

11 maja 1992

Rozpoczęcie misji

15 kwietnia 1992

Zakończenie misji

14 grudnia 1995

Liczba zmian

7

Dowódcy
Pierwszej zmiany

płk Wiesław Kurzyca

Ostatniej zmiany

płk Krzysztof Kajdas

Konflikt zbrojny
Wojna w Chorwacji
Organizacja
Typ

operacyjny

Podporządkowanie

Sektor Północny

Skład

6 kompanii piechoty, kompania remontowa, kompania zaopatrzenia

Liczebność

ok. 900 żołnierzy (1992)
ok. 1200 żołnierzy (1995)

Dyslokacja

Slunj

Baretka medalu W służbie pokoju UNPROFOR

Polski Kontyngent Wojskowy w Chorwacji (PKW Chorwacja) – wydzielony komponent Sił Zbrojnych RP, przeznaczony do udziału w ONZ-owskich siłach pokojowych na terytorium byłej Jugosławii, głównie w Chorwacji, w latach 1992–1995. W szczytowym okresie liczył on prawie 1200 żołnierzy, co czyni go trzecim co do wielkości polskim kontyngentem wojskowym w historii. Jednostka Wojskowa 1135.

PKW Chorwacja na przestrzeni lat nosił następujące oficjalne nazwy:

  • 1992-1995: Polski Kontyngent Wojskowy w Siłach Ochronnych Organizacji Narodów Zjednoczonych (PKW UNPROFOR),
  • 1995: Polski Kontyngent Wojskowy w Operacji Organizacji Narodów Zjednoczonych Przywrócenia Zaufania w Chorwacji (PKW UNCRO).

Historia

[edytuj | edytuj kod]

UNPROFOR

[edytuj | edytuj kod]

Rozpad Jugosławii w 1991 doprowadził do wybuchu wojny między armiami nowych państw a siłami serbskimi. Aby zapobiec eskalacji walk i uchronić ludność cywilną przed czystkami ONZ postanowiło utworzyć w lutym 1992 r. Siły Ochronne ONZ (UNPROFOR).

 Osobny artykuł: UNPROFOR.

Jednym z 12 zaproszonych do udziału w nich państw była Polska, która w marcu 1992 r. zaaprobowała prośbę i rozpoczęła formowanie batalionu, którego kadrę wystawiło Wojskowe Centrum Szkolenia dla potrzeb Sił Pokojowych ONZ w Kielcach a resztę 10 Dywizja Zmechanizowana w Opolu (jednakże stosowna uchwała Rady Ministrów, powołująca także Polską Grupę Policyjną, została podpisana 11 maja – miesiąc po rozpoczęciu misji). Podczas tworzenia kontyngentu napotkano wiele komplikacji – Polska pierwszy raz wystawiała batalion operacyjny (POLBATT), więc nie posiadała na tym polu żadnych doświadczeń, pojawiły się problemy ze skompletowaniem kadry (żołnierze służby zasadniczej często rezygnowali w wyjazdu pod wpływem docierających informacji o wojnie) i sprzętu. Mimo to już 11 kwietnia wyruszył pierwszy transport kolejowy z kontyngentem, a za nim 4 kolejne[1].

14 kwietnia POLBATT rozpoczął działania operacyjne. Polegały one na:

  • konwojowaniu transportów z pomocą humanitarną,
  • patrolowaniu wyznaczonego terenu,
  • zapewnieniu bezpieczeństwa ludności cywilnej[2].

Polska jednostka została rozlokowana w Slunju w Sektorze Północnym (w latach 1993–1994 dowódcą sektora był gen. bryg. Józef Chmiel), gdzie swoją bazę miały oddziały obsadzające 26 posterunków. W wyniku pogarszającej się sytuacji ich liczbę zwiększono do 42, w każdym stacjonowało kilku żołnierzy i BRDM-2 (w przypadku 1 kompanii były to BMP-1), mogących wykonywać swoje zadania tylko za dnia, ponieważ nocą następowała serbsko-chorwacka wymiana ognia, zmuszająca Polaków do wycofania się do schronu (przepisy oenzetowskie kategorycznie zabraniały błękitnym hełmom jakąkolwiek ingerencję zbrojną, a jedynie rozdzielanie walczących sił)[3].

Działania UNPROFOR-u nie przynosiły pożądanych skutków i na początku 1993 r. konflikt w Krajnie zaognił się. Początkowo POLBATT swobodnie patrolował wyznaczoną strefę, lecz w styczniu Serbowie przejęli z powrotem część ciężkiego uzbrojenia (czołgi i artylerię), które wcześniej przekazali pod kontrolę UNPROFOR. Serbowie starali się także ograniczać swobodę poruszania się patroli POLBATTu, szczególnie w okresach zaostrzania się sytuacji na linii przerwania ognia z Chorwatami. Po raz pierwszy polski kontyngent miał styczność z prawdziwą wojną (podobna sytuacja wystąpiła w Polskim Kontyngencie Wojskowym w Kambodży) i nie wszyscy żołnierze byli do niej odpowiednio przygotowani (jeszcze przed II zmianą do Polski musiało wrócić 81 żołnierzy)[4].

W sierpniu 1994 r. V Korpus BiH (czasowo) zlikwidował tzw. Zachodnią Bośnię i do strefy POLBATT-u przybyli serbscy uchodźcy. Zmusiło to polskie władze do wzmocnienia batalionu dodatkową kompanią piechoty, przez co PKW łącznie obsadzał 59 posterunków i punktów kontrolnych oraz ochraniało 2 obozy bośniackich Serbów[5].

W marcu 1995 r. zakończył się mandat UNPROFOR-u na terenie Chorwacji, którego po naciskach rządu w Zagrzebiu nie odnowiono. Wynikiem był znaczny wzrost napięcia w Krajnie, wymuszający powołanie zastępującej Siły Ochronne Operacji ONZ Przywrócenia Zaufania w Chorwacji (UNCRO). POLBATT także odczuł skutki kryzysu – w rejonie odpowiedzialności nastąpił wielokrotny wzrost incydentów zbrojnych i niemożliwe stało się stanie na straży przestrzegania porozumienia rozejmowego[6].

Zawieszenie broni formalnie zostało zerwane chorwacką operacją Błysk, rozpoczętą 1 maja 1995 r. Polegała ona na wkroczeniu do stref separacji i nawiązaniu kontaktu bojowego z oddziałami serbskimi, którego odpowiedziały ogniem. Żadna ze stron nie uczyniła agresywnego gestu w stosunku do Polaków, lecz w wyniku walk Bośniaków z najemnikami Abdicia POLBATT opuścił dwa zniszczone posterunki. Podjęte próby negocjacji nie doprowadziły do zakończenia walk, bo 4 sierpnia 1995 r. Chorwaci ruszyli z kolejną ofensywą (Operacja Burza), podczas której zajęli bez walki polski posterunek (regulamin ONZ nakazywał siłom pokojowym unikanie konfrontacji), dwa zostały ostrzelane przez artylerię, a 22 inne zmusili do ewakuacji (żaden z polskich żołnierzy nie został zabity, 3 zostało rannych). Natomiast Serbowie rozbroili i uprowadzili załogi dwóch posterunków (zostały one potem przekazane siłom ONZ w Bośni, skąd Polacy wrócili do kontyngentu)[7].

8 sierpnia 1995 r. upadła Republika Serbskiej Krajny i wojna domowa w Chorwacji została zakończona. Ze względu na zmianę sytuacji operacyjnej rozpoczęty został proces wycofywania sił pokojowych UNCRO, w miejsce których powołano Tymczasową Administrację ONZ we Wschodniej Slawonii, Baranji i Zachodnim Sremie (UNTAES). 14 grudnia 1995 POLBATT-u formalnie zakończył swoją misję[8].

W trakcie misji UNPROFOR i UNCRO zginęło 7 polskich żołnierzy[9].

Tradycje Polskiego Kontyngentu Wojskowego w UNPROFOR kontynuował Ośrodek Szkolenia na potrzeby Sił Pokojowych, od 2004 Centrum Szkolenia na Potrzeby Sił Pokojowych[10].

Struktura organizacyjna

[edytuj | edytuj kod]

Czas trwania, dowódcy, jednostka wystawiająca oraz liczebność poszczególnych zmian:

Zmiana Początek Koniec Dowódca Wystawiająca Liczebność
UNPROFOR
I 04.1992 11.1992 płk Wiesław Kurzyca 10 DZ ok. 900[11]
II 11.1992 05.1993 ok. 900[12]
III 05.1993 12.1993 płk Jan Kempara ok. 900[13]
IV 12.1993 06.1994 ok. 960[14]
V 06.1994 12.1994 płk Zdzisław Goral ok. 1150[15]
VI 12.1994 05.1995 ok. 1180[16]
UNCRO
VII 05.1995 12.1995 płk Krzysztof Kajdas ok. 1050[17]

Struktura organizacyjna w 1992:

  • Dowództwo PKW – POLBATT (polski batalion operacyjny)
    • 1 kompania piechoty
    • 2 kompania piechoty
    • 3 kompania piechoty
    • 4 kompania piechoty
    • 5 kompania piechoty
    • kompania remontowa
    • kompania zaopatrzeniowa
    • pluton inżynieryjny
    • pluton łączności
    • pluton medyczny
    • drużyna dowodzenia
    • drużyna gospodarcza
    • drużyna transportowa
    • oficerowie w HQ UNPROFOR, HQ Sector North

Struktura organizacyjna w 1994:

  • Dowództwo PKW – POLBATT (polski batalion operacyjny)
    • 1 kompania piechoty
    • 2 kompania piechoty
    • 3 kompania piechoty
    • 4 kompania piechoty
    • 5 kompania piechoty
    • 6 kompania piechoty
    • kompania remontowa
    • kompania zaopatrzeniowa
    • pluton saperów
    • pluton łączności
    • grupa medyczna
    • logistyka
    • oficerowie w HQ UNPROFOR, HQ Sector North

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Ciechanowski 2010 ↓, s. 214-219.
  2. Ciechanowski 2010 ↓, s. 221.
  3. Ciechanowski 2010 ↓, s. 221-224.
  4. Ciechanowski 2010 ↓, s. 226-229.
  5. Ciechanowski 2010 ↓, s. 229-230.
  6. Ciechanowski 2010 ↓, s. 230-232.
  7. Ciechanowski 2010 ↓, s. 232-236.
  8. Ciechanowski 2010 ↓, s. 236-238.
  9. Polegli w Jugosławii. wojsko-polskie.pl. [dostęp 2023-07-12]. (pol.).
  10. DECYZJA Nr 237/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 4 września 2002 r. w sprawie przejęcia sztandaru, dziedzictwa tradycji, imienia patrona oraz dorocznego Święta Wojskowego Centrum Szkolenia dla potrzeb Sił Pokojowych Organizacji Narodów Zjednoczonych przez Ośrodek Szkolenia na potrzeby Sił Pokojowych w Kielcach.
  11. Miesięczny raport UN DPKO za maj 1992 r.. [dostęp 2020-02-15]. (ang.).
  12. Miesięczny raport UN DPKO za grudzień 1992 r.. [dostęp 2020-02-15]. (ang.).
  13. Miesięczny raport UN DPKO za czerwiec 1993 r.. [dostęp 2020-02-15]. (ang.).
  14. Miesięczny raport UN DPKO za grudzień 1993 r.. [dostęp 2020-02-15]. (ang.).
  15. Miesięczny raport UN DPKO za sierpień 1994 r.. [dostęp 2020-02-15]. (ang.).
  16. Miesięczny raport UN DPKO za grudzień 1994 r.. [dostęp 2020-02-15]. (ang.).
  17. Miesięczny raport UN DPKO za maj 1995 r.. [dostęp 2020-02-15]. (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]