Rozejm w Żurawnie: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
Usunięta treść Dodana treść
AndrzeiBOT (dyskusja | edycje) m Bot poprawia linkowanie wewnętrzne oraz inne drobne sprawy |
→Bibliografia, literatura: drobne merytoryczne, źródła/przypisy |
||
| Linia 3: | Linia 3: | ||
Postanowienia rozejmu: |
Postanowienia rozejmu: |
||
* rezygnacja Turcji z pobierania corocznego [[haracz]]u w wysokości 22 000 złotych, ustalonego w [[pokój w Buczaczu|pokoju buczackim w 1672]] roku, [[ratyfikacja|nieratyfikowanym]] przez [[Sejm walny I Rzeczypospolitej|Sejm]] |
* rezygnacja Turcji z pobierania corocznego [[haracz]]u w wysokości 22 000 złotych, ustalonego w [[pokój w Buczaczu|pokoju buczackim w 1672]] roku, [[ratyfikacja|nieratyfikowanym]] przez [[Sejm walny I Rzeczypospolitej|Sejm]] |
||
* Część Naddnieprza z [[Biała Cerkiew|Białą Cerkwią]] i [[Pawołocz]]ą powracała formalnie do Rzeczypospolitej. [[Bar (obwód winnicki)|Bar]], [[Kalnyk (obwód winnicki)|Kalnik]], [[Międzybóż]] i [[Niemirów (obwód winnicki)|Niemirów]] na Podolu pozostały ''[[de facto]]'' w rękach polskich<ref>''[[Biała Cerkiew|Białą Cerkiew]] i [[Pawołocz]] pozostawiono w rękach polskich, [[Kamieniec Podolski|Kamieniec]] w tureckich. [[Bar (obwód winnicki)|Bar]], [[Międzybóż]], [[Niemirów (obwód winnicki)|Niemirów]] i [[Kalnyk (obwód winnicki)|Kalnik]] formalnie przyznane Turkom umyślił Sobieski mimo wszystko zatrzymać przy sobie. Jasyru nie dano, haracz poszedł w zapomnienie, a cały spór o Podole i Ukrainę został odesłany do załatwienia w drodze dyplomatycznej przez wielkie poselstwo polskie w [[Konstantynopol|Carogrodzie]], a przy dalszym pośrednictwie Francji''. [[Władysław Konopczyński]], ''Dzieje Polski nowożytnej'', wyd. IV krajowe, Warszawa 1999, Wyd. [[Instytut Wydawniczy „Pax”]] {{ISBN|83-211-0730-3}}, s. 465.</ref>. |
* Część Naddnieprza z [[Biała Cerkiew|Białą Cerkwią]] i [[Pawołocz]]ą powracała formalnie do Rzeczypospolitej. [[Bar (obwód winnicki)|Bar]], [[Kalnyk (obwód winnicki)|Kalnik]], [[Międzybóż]] i [[Niemirów (obwód winnicki)|Niemirów]] na Podolu pozostały do czerwca 1678 ''[[de facto]]'' w rękach polskich<ref>''[[Biała Cerkiew|Białą Cerkiew]] i [[Pawołocz]] pozostawiono w rękach polskich, [[Kamieniec Podolski|Kamieniec]] w tureckich. [[Bar (obwód winnicki)|Bar]], [[Międzybóż]], [[Niemirów (obwód winnicki)|Niemirów]] i [[Kalnyk (obwód winnicki)|Kalnik]] formalnie przyznane Turkom umyślił Sobieski mimo wszystko zatrzymać przy sobie. Jasyru nie dano, haracz poszedł w zapomnienie, a cały spór o Podole i Ukrainę został odesłany do załatwienia w drodze dyplomatycznej przez wielkie poselstwo polskie w [[Konstantynopol|Carogrodzie]], a przy dalszym pośrednictwie Francji''. [[Władysław Konopczyński]], ''Dzieje Polski nowożytnej'', wyd. IV krajowe, Warszawa 1999, Wyd. [[Instytut Wydawniczy „Pax”]] {{ISBN|83-211-0730-3}}, s. 465.</ref><ref name=":0">{{Cytuj |autor = Zbigniew Hundert |tytuł = Dyslokacja partii wojska koronnego w 1677 roku. Przyczynek do badań pogranicza polsko-tureckiego oraz organizacji armii w dobie pokoju 1677–1683 |czasopismo = Klio - Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym |data = 2016-08-31 |data dostępu = 2019-05-28 |issn = 1643-8191 |wolumin = 36 |numer = 1 |s = 41–68 |doi = 10.12775/KLIO.2016.003 |url = https://apcz.umk.pl/czasopisma/index.php/KLIO/article/view/KLIO.2016.003 |język = pl}}</ref>. |
||
* [[Tatarzy w Polsce|Tatarzy litewscy]] (Lipkowie) mieli wrócić pod panowanie tureckie, w wyniku tego postanowienia osiedli w pobliżu Kamieńca Podolskiego, posiłkując załogę turecką przeciw Polsce<ref>[[Kazimierz Jarochowski]], ''Dzieje panowania Augusta II od śmierci Jana III do chwili wstąpienia króla Karola XII na ziemię polską'', Poznań 1856, s. 197.</ref>. |
* [[Tatarzy w Polsce|Tatarzy litewscy]] (Lipkowie) mieli wrócić pod panowanie tureckie, w wyniku tego postanowienia osiedli w pobliżu Kamieńca Podolskiego, posiłkując załogę turecką przeciw Polsce<ref>[[Kazimierz Jarochowski]], ''Dzieje panowania Augusta II od śmierci Jana III do chwili wstąpienia króla Karola XII na ziemię polską'', Poznań 1856, s. 197.</ref>. |
||
Układ rozejmowy był następstwem zwycięstwa hetmana koronnego [[Jan III Sobieski|Jana Sobieskiego]] [[bitwa pod Chocimiem (1673)|pod Chocimiem]] i [[bitwa pod Żurawnem|pod Żurawnem]] ([[wojna polsko-turecka (1672–1676)|wojna polsko-turecka 1672–1676]]), które nie zostało w pełni wykorzystane, m.in. na skutek bierności wojsk moskiewskich w [[wojna rosyjsko-turecka (1674–1681)|wojnie przeciwko Turcji]]. |
Układ rozejmowy był następstwem zwycięstwa hetmana koronnego [[Jan III Sobieski|Jana Sobieskiego]] [[bitwa pod Chocimiem (1673)|pod Chocimiem]] i [[bitwa pod Żurawnem|pod Żurawnem]] ([[wojna polsko-turecka (1672–1676)|wojna polsko-turecka 1672–1676]]), które nie zostało w pełni wykorzystane, m.in. na skutek bierności wojsk moskiewskich w [[wojna rosyjsko-turecka (1674–1681)|wojnie przeciwko Turcji]]. |
||
Zakończenie wojny tureckiej na zasadach zaproponowanych pod Żórawnem zostało zaakceptowane przez posłów podczas sejmu nadzwyczajnego obradującego w Warszawie od 14 stycznia do 27 kwietnia 1677 roku<ref name=":0" />. |
|||
W celu negocjacji mających doprowadzić do zawarcia traktatu pokojowego między Rzecząpospolitą a Turcją do [[Stambuł]]u udało się poselstwo na czele z wojewodą chełmińskim [[Jan Krzysztof Gniński|Janem Krzysztofem Gnińskim]], które przebywało tam w latach 1677–1678. Negocjacje ostatecznie zakończyły się fiaskiem, wobec odmowy strony tureckiej przywrócenia granicy przedwojennej i zwrotu Rzeczypospolitej Kamieńca. |
W celu negocjacji mających doprowadzić do zawarcia traktatu pokojowego między Rzecząpospolitą a Turcją do [[Stambuł]]u udało się poselstwo na czele z wojewodą chełmińskim [[Jan Krzysztof Gniński|Janem Krzysztofem Gnińskim]], które przebywało tam w latach 1677–1678. Negocjacje ostatecznie zakończyły się fiaskiem, wobec odmowy strony tureckiej przywrócenia granicy przedwojennej i zwrotu Rzeczypospolitej Kamieńca. |
||
| Linia 18: | Linia 20: | ||
* [[Władysław Konopczyński]]: ''Dzieje Polski nowożytnej'', wyd. IV krajowe, Warszawa 1999, [[Instytut Wydawniczy „Pax”]], {{ISBN|83-211-0730-3}}. |
* [[Władysław Konopczyński]]: ''Dzieje Polski nowożytnej'', wyd. IV krajowe, Warszawa 1999, [[Instytut Wydawniczy „Pax”]], {{ISBN|83-211-0730-3}}. |
||
* [[Janusz Woliński]]. ''Żórawno''. „[[Przegląd Historyczno-Wojskowy]]”. t. II z. 1. Warszawa 1930, s. 45–62. |
* [[Janusz Woliński]]. ''Żórawno''. „[[Przegląd Historyczno-Wojskowy]]”. t. II z. 1. Warszawa 1930, s. 45–62. |
||
*M. Wagner, Wojna polsko-turecka 1672–1676, t. 2, Zabrze 2009, s. 281–287. |
|||
*D. Kołodziejczyk, Podole pod panowaniem tureckim. Ejalet kamieniecki 1672–1699, Warszawa 1994, s. 83–85 |
|||
{{Traktaty pokojowe w historii Polski}} |
{{Traktaty pokojowe w historii Polski}} |
||
Wersja z 17:35, 28 maj 2019
Rozejm w Żurawnie – rozejm zawarty 17 października 1676 roku w Żurawnie pomiędzy Rzecząpospolitą a Imperium Osmańskim, dzięki któremu Korona odzyskała część utraconych ziem Podola i Ukrainy (bez Kamieńca Podolskiego); była to mniej więcej jedna trzecia stanu sprzed 1672 roku.
Postanowienia rozejmu:
- rezygnacja Turcji z pobierania corocznego haraczu w wysokości 22 000 złotych, ustalonego w pokoju buczackim w 1672 roku, nieratyfikowanym przez Sejm
- Część Naddnieprza z Białą Cerkwią i Pawołoczą powracała formalnie do Rzeczypospolitej. Bar, Kalnik, Międzybóż i Niemirów na Podolu pozostały do czerwca 1678 de facto w rękach polskich[1][2].
- Tatarzy litewscy (Lipkowie) mieli wrócić pod panowanie tureckie, w wyniku tego postanowienia osiedli w pobliżu Kamieńca Podolskiego, posiłkując załogę turecką przeciw Polsce[3].
Układ rozejmowy był następstwem zwycięstwa hetmana koronnego Jana Sobieskiego pod Chocimiem i pod Żurawnem (wojna polsko-turecka 1672–1676), które nie zostało w pełni wykorzystane, m.in. na skutek bierności wojsk moskiewskich w wojnie przeciwko Turcji.
Zakończenie wojny tureckiej na zasadach zaproponowanych pod Żórawnem zostało zaakceptowane przez posłów podczas sejmu nadzwyczajnego obradującego w Warszawie od 14 stycznia do 27 kwietnia 1677 roku[2].
W celu negocjacji mających doprowadzić do zawarcia traktatu pokojowego między Rzecząpospolitą a Turcją do Stambułu udało się poselstwo na czele z wojewodą chełmińskim Janem Krzysztofem Gnińskim, które przebywało tam w latach 1677–1678. Negocjacje ostatecznie zakończyły się fiaskiem, wobec odmowy strony tureckiej przywrócenia granicy przedwojennej i zwrotu Rzeczypospolitej Kamieńca.
Po zawarciu sojuszu z Austrią w 1683 roku rozejm został zerwany. Rozpoczęta w 1683 druga faza wojny polsko-tureckiej, toczonej od 1684 w koalicji Ligi Świętej zakończyła się w 1699 pokojem karłowickim, który formalnie przywrócił granicę polsko-turecką z 1672 roku.
Przypisy
- ↑ Białą Cerkiew i Pawołocz pozostawiono w rękach polskich, Kamieniec w tureckich. Bar, Międzybóż, Niemirów i Kalnik formalnie przyznane Turkom umyślił Sobieski mimo wszystko zatrzymać przy sobie. Jasyru nie dano, haracz poszedł w zapomnienie, a cały spór o Podole i Ukrainę został odesłany do załatwienia w drodze dyplomatycznej przez wielkie poselstwo polskie w Carogrodzie, a przy dalszym pośrednictwie Francji. Władysław Konopczyński, Dzieje Polski nowożytnej, wyd. IV krajowe, Warszawa 1999, Wyd. Instytut Wydawniczy „Pax” ISBN 83-211-0730-3, s. 465.
- ↑ a b Zbigniew Hundert, Dyslokacja partii wojska koronnego w 1677 roku. Przyczynek do badań pogranicza polsko-tureckiego oraz organizacji armii w dobie pokoju 1677–1683, „Klio - Czasopismo Poświęcone Dziejom Polski i Powszechnym”, 36 (1), 2016, s. 41–68, DOI: 10.12775/KLIO.2016.003, ISSN 1643-8191 [dostęp 2019-05-28] (pol.).
- ↑ Kazimierz Jarochowski, Dzieje panowania Augusta II od śmierci Jana III do chwili wstąpienia króla Karola XII na ziemię polską, Poznań 1856, s. 197.
Bibliografia, literatura
- Władysław Konopczyński: Dzieje Polski nowożytnej, wyd. IV krajowe, Warszawa 1999, Instytut Wydawniczy „Pax”, ISBN 83-211-0730-3.
- Janusz Woliński. Żórawno. „Przegląd Historyczno-Wojskowy”. t. II z. 1. Warszawa 1930, s. 45–62.
- M. Wagner, Wojna polsko-turecka 1672–1676, t. 2, Zabrze 2009, s. 281–287.
- D. Kołodziejczyk, Podole pod panowaniem tureckim. Ejalet kamieniecki 1672–1699, Warszawa 1994, s. 83–85
Traktaty pokojowe i rozejmy w historii Polski
