Ulica Świętokrzyska w Warszawie
| {{{jednostki}}} | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 {{{opis zdjęcia}}} | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Miejscowość |
{{{miejscowość}}} | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
1,5 km | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Poprzednie nazwy |
{{{poprzednie nazwy}}} | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Plan | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| [[Plik:{{{plan}}}|240x240px|alt=Plan przebiegu ulicy|]] | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Przebieg | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Warszawy  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  Brak współrzędnych Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}} | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nieprawidłowe parametry: {{{{współrzędne}}}|type:landmark} | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ulica Świętokrzyska – ulica w Śródmieściu Warszawy.
Ulica odchodzi od ulicy Mikołaja Kopernika w kierunku zachodnim, kończąc bieg na rondzie ONZ.
Historia
Jedna z najstarszych dróg narolnych w Warszawie. Rozdzielała grunty książęce od włók Kałęczyna[1].
Nazwa ulicy, potwierdzona urzędowo w 1770, pochodzi pośrednio od kościoła św. Krzyża. W XVIII w. działający tam księża misjonarze założyli w pobliżu obecnej ulicy Czackiego folwark zwany Świętokrzyskim, przez który biegła dzisiejsza ulica Świętokrzyska[2].
Drewniana zabudowa ulicy została zniszczona w 1656 podczas potopu szwedzkiego[1].
W połowie XVIII wieku ulica została wybrukowana, a w czasach Królestwa Polskiego – została zabudowana dwupiętrowymi kamienicami. W 1828 w rejonie Świętokrzyskiej i ówczesnego placu Dzieciątka Jezus postała duża fabryka metalurgiczna Karola Mintera wraz z pałacykiem właściciela. W 1868 w zabudowaniach dawnej fabryki uruchomiono pocztę[3].
Od końca XIX wieku do wybuchu II wojny światowej ulica na odcinku pomiędzy Nowym Światem a ulicą Jasną była znana w Warszawie jako miejsce handlu starymi książkami i drukami. Działało tutaj kilkanaście antykwariatów[4]. Właścicielami większości z nich byli warszawscy Żydzi[3]. Ulica była wąska i nie kursowały nią ani tramwaje, ani autobusy[5].
W latach 1922–1923 na rogu Świętokrzyskiej i Jasnej wzniesiono gmach Pocztowej Kasy Oszczędności zaprojektowany przez Józefa Handzlewicza. Był to jeden z nielicznych budynków wzniesionych w Warszawie bezpośrednio po odzyskaniu niepodległości przez Polskę w 1918. Gmach został rozbudowany w latach 30. w kierunku ulicy Marszałkowskiej. W latach 1938–1939 przy skrzyżowaniu z ulicą Marszałkowską wzniesiono kolejny gmach banku zaprojektowany przez B. Szmidta[6].
Duża część zabudowy Świętokrzyskiej została zburzona lub spłonęła we wrześniu 1939, kolejne zniszczenia przyniósł rok 1944. W czasie powstania warszawskiego od 4 sierpnia do 5 września w gmachu PKO mieścił się m.in. Sztab Komendy Okręgu Warszawa Armii Krajowej[7].
Podczas odbudowy Warszawy zadecydowano się poszerzyć jezdnię ulicy w kierunku północnym i przebić ją przez Nowy Świat do ul. Kopernika, w stronę Powiśla. Ze strony zachodniej w 1955 przedłużono ulicę od ulicy Bagno – gdzie od połowy XVIII wieku kończyła się Świętokrzyska – do ówczesnej ulicy Juliana Marchlewskiego (obecnie Aleja Jana Pawła II). To sprawiło, że Świętokrzyska stała się jedną z ważniejszych arterii komunikacyjnych w Śródmieściu[3].
W 1948 w rejonie ulic Świętokrzyskiej, Wareckiej i placu Powstańców Warszawy rozpoczęto, prowadzoną etapami, budowę kompleksu budynków Narodowego Banku Polskiego. W latach 50. po południowej stronie ulicy w rejonie placu Defilad urządzono tereny zielone – obecnie Park Świętokrzyski.
W latach 1961–1967 w rejonie ulic Świętokrzyskiej, Marchlewskiego, Twardej i Emilii Plater zbudowano osiedla mieszkaniowe „Emilia” i „Mariańska” zaprojektowane przez Alinę Kosecką, Czesława Wegnera, Lecha Robaczyńskiego, Hannę Lewicką i Wojciecha Piotrowskiego[8]. Najbardziej znanym z bloków osiedla jest znajdujący się na rogu Świętokrzyskiej i Emilii Plater jedenastopiętrowy budynek o charakterystycznym trójkątnym kształcie, nazywany „Igrekiem” lub „Wiatrakiem” (ul. Emilii Plater 55). Przeznaczony dla 920 osób, był to wtedy największy budynek mieszkalny w Warszawie[9].
W czerwcu 2011 rozpoczęto pod ulicą budowę linii M2 warszawskiego metra (odcinek ze stacjami Rondo ONZ, Świętokrzyska i Nowy Świat-Uniwersytet). Na czas budowy ulica na odcinku od Nowego Światu do ronda ONZ została zamknięta dla ruchu kołowego. Ponowne otwarcie po modernizacji nastąpiło 30 września 2014[10].
W październiku 2015 przy skrzyżowaniu z ul. Nowy Świat powstała pierwsza w Warszawie śluza rowerowa[11].
Ważniejsze obiekty
- XXXVII Liceum Ogólnokształcące im. Jarosława Dąbrowskiego (nr 1)
- Warszawski Szpital dla Dzieci
- Pałac Zamoyskich
- Gmach Ministerstwa Finansów (nr 12)
- Stacja metra Nowy Świat-Uniwersytet
- Gmach Narodowego Banku Polskiego z Centrum Pieniądza NBP im. Sławomira S. Skrzypka (nr 11/21)
- Polski Komitet Normalizacyjny (nr 14)
- Urząd Pocztowy Warszawa 1, d. gmach Pocztowej Kasy Oszczędności (nr 31/33)
- Stacja metra Świętokrzyska
- Pomnik granic getta (na skwerze mjr. Bolesława Kontryma „Żmudzina”)
- Park Świętokrzyski
- Igrek (budynek)
- Warsaw Financial Center
- Stacja metra Rondo ONZ
- Biurowiec Rondo 1
Pozostałe informacje
- W wieżowcu przy Świętokrzyskiej 35 przez wiele lat działał bardzo popularny w Warszawie bar „Hortexu”. W serialu Czterdziestolatek to właśnie tutaj Madzia Karwowska (w tej roli Anna Seniuk) po kłótni z mężem topi swoje smutki w doskonałych lodach[12].
- W bloku przy Świętokrzyskiej 32 mieszkali Kazimierz Górski, Lucjan Brychczy, Jacek Gmoch i Kazimierz Deyna[13].
Przypisy
- ↑ a b Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 215.
- ↑ Kwiryna Handke: Dzieje Warszawy nazwami pisane. Warszawa: Muzeum Historyczne m.st. Warszawy, 2011, s. 184. ISBN 978-83-62189-08-3.
- ↑ a b c Eugeniusz Szwankowski: Ulice i place Warszawy. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 216.
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 861. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Jerzy Kasprzycki: Warszawa sprzed lat. Warszawa: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1989, s. 100. ISBN 83-7005-201-0.
- ↑ Marta Leśniewska: Architektura w Warszawie 1918-1939. Warszawa: Arkada Pracownia Sztuki, 2006, s. 19. ISBN 83-908950-4-8.
- ↑ Jerzy Majewski, Tomasz Urzykowski: Przewodnik po powstańczej Warszawie. Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, 2012, s. 57. ISBN 978-83-273-0091-1.
- ↑ Barbara Orlańska, Andrzej Dobrucki, Wacław Orzeszkowski, Jan Kazimierz Zieliński: Warszawskie osiedla ZOR. Warszawa: Wydawnictwo Arkady, 1968, s. 152, 153.
- ↑ Lech Chmielewski: Przewodnik warszawski. Gawęda o nowej Warszawie. Warszawa: Agencja Omnipress i Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnicze „Rzeczpospolita”, 1987, s. 16. ISBN 83-85028-56-0.
- ↑ Wreszcie jeździmy nad metrem. Świętokrzyska otwarta!. gazeta.pl, 2014-09-30. [dostęp 2014-09-30].
- ↑ Krzysztof Śmietana: Pierwsza śluza rowerowa już jest, ale sygnalizacja nie wykrywa cyklistów. gazeta.pl, 8 października 2015. [dostęp 2015-10-27].
- ↑ Grzegorz Sołtysiak: Filmowy przewodnik po Warszawie. Warszawa: Muzeum Powstania Warszawskiego, 2007, s. 48. ISBN 978-83-60142-70-7.
- ↑ Grzegorz Szymanik. Nie rusz naszego Kazika. „Gazeta Stołeczna”, s. 6–7, 2013-02-22. [dostęp 2013-03-03].