Przejdź do zawartości

Ulica gen. Władysława Andersa w Warszawie

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ulica gen. Władysława Andersa w Warszawie
Muranów
Ilustracja
Ul. gen. Władysława Andersa, po prawej stronie Arsenał, widok w kierunku północnym. Po lewej pałac Mostowskich
Państwo

 Polska

Miejscowość

Warszawa

Długość

1740 m[1]

Poprzednie nazwy

Nowomarszałkowska,
Marcelego Nowotki

Przebieg
↑ ul. Marszałkowska
światła 0 m pl. Bankowy
← al. „Solidarności” →
200 m ul. Nowolipie
370 m ul. Nowolipki
światła 580 m ← ul. Świętojerska

→ ul. M. Anielewicza

światła 1070 m ← ul. Muranowska

→ ul. Stawki

1370 m ul. A. Dawidowskiego
1600 m ul. Z. Słomińskiego
1740 m Linie kolejowe 20 i 509
↓ ul. A. Mickiewicza
Położenie na mapie Warszawy
Mapa konturowa Warszawy, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Ulica gen. Władysława Andersa w Warszawie”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Ulica gen. Władysława Andersa w Warszawie”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Ulica gen. Władysława Andersa w Warszawie”
Ziemia52°15′07,0″N 20°59′53,2″E/52,251944 20,998111
Multimedia w Wikimedia Commons
Ulica na początku lat 50. XX wieku
Ulica przy skrzyżowaniu z ul. Anielewicza, widok w kierunku północnym

Ulica gen. Władysława Andersa – ulica w dzielnicy Śródmieście w Warszawie.

Przebieg

[edytuj | edytuj kod]

Ulica jest przedłużeniem ul. Marszałkowskiej w kierunku Żoliborza. Łączy plac Bankowy z ul. Stawki, a następnie przechodzi w ul. Adama Mickiewicza nad torami kolejowej linii obwodowej. W całości przebiega przez obszar Muranowa. Stanowi najkrótsze połączenia śródmieścia z Żoliborzem[2].

Na prawie całej swojej długości, z wyjątkiem 220-metrowego odcinka nad torami kolejowymi, ul. Andersa jest jednojezdniowa, przy czym od strony wschodniej istnieje rezerwa pod drugą jezdnię[3]. Wzdłuż całej ulicy biegnie linia tramwajowa, a pod nią – pierwsza linia warszawskiego metra pomiędzy stacjami Ratusz Arsenał i Dworzec Gdański. Planowana między nimi stacja Muranów nie została zrealizowana.

Pomiędzy al. „Solidarności” a ul. Anielewicza po zachodniej stronie ulicy znajdują się skwery: batalionu Harcerskiego AK „Wigry” i Więźniów Politycznych Stalinizmu.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Dawna zabudowa znajdująca się w środkowej i północnej części obecnej ulicy przestała istnieć w 1943 w czasie powstania w getcie warszawskim oraz wskutek planowych wyburzeń, które nastąpiły po nim. Zabudowa na obszarze południowej części dzisiejszej ulicy uległa zniszczeniu podczas powstania warszawskiego w 1944 (walki w Ogrodzie Krasińskich i o Pasaż Simonsa).

Ulica została wytyczona po II wojnie światowej i pierwotnie określana była jako ulica Nowomarszałkowska[4]. Wytyczając nową arterię, do której włączono fragmenty dawnych ulic Przejazd, Nowolipki, Nalewki, zlikwidowanego placu Muranowskiego oraz ulicy Przebieg, zasadniczo zmieniono przedwojenny układ komunikacyjny w tej części miasta. 15 grudnia 1946 otwarto dla ruchu kołowego wiadukt przy Dworcu Gdańskim w ciągu ulicy Bonifraterskiej[5], który planowano włączyć w ciąg projektowanej ulicy. Uruchomiono linię tramwajową przebiegającą odbudowanym wiaduktem z Żoliborza do krańca przy ulicy Muranowskiej[6][7]. Tego samego dnia rozpoczęto prace przy budowie ulicy Nowomarszałkowskiej, które wymusiły rozbiórkę trakcji trolejbusowej przebiegającej przeznaczoną do likwidacji ulicą Nalewki[8]. W pracach budowlanych uczestniczyła m.in. brygada ochotnicza młodzieży jugosłowiańskiej[9].

Inauguracja arterii miała miejsce 15 listopada 1947[10]. Tego samego dnia ulicą na odcinku pomiędzy placem Bankowym a skrzyżowaniem z ulicą Muranowską pojechał pierwszy tramwaj linii „15”[11][7], zaś likwidacji ulegała dotychczasowa linia tramwajowa łącząca Śródmieście z Żoliborzem ulicami Krakowskie Przedmieście na północ od ulicy Trębackiej, Miodową oraz Bonifraterską na południe od ulicy Muranowskiej[12][13]. 22 października 1948 oddano do użytku nowe połączenie wiaduktu przy Dworcu Gdańskim bezpośrednio z ulicą Nowomarszałkowską, zamykając jednocześnie przedwojenny zjazd z wiaduktu w ciągu ulicy Bonifraterskiej[14]. Na nowy odcinek ulicy skierowano linie tramwajowe i autobusowe, ostatecznie likwidując torowisko tramwajowe na ulicach Bonifraterskiej i Muranowskiej[7][15].

Uchwałą Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 23 marca 1950 dotychczasowej ulicy Nowomarszałkowskiej nadano nazwę ulica Marcelego Nowotki[16][17]. Według innego źródła nazwa upamiętniająca Marcelego Nowotkę została nadana w lutym 1948[18].

Nowa powojenna zabudowa ulicy w większości powstała w stylu socrealistycznym. Z dawnej zabudowy ulicy zrekonstruowano w okresie powojennym jedynie pałac Mostowskich. Na północ od ul. Anielewicza zbudowano osiedle mieszkaniowe projektu pracowni Stanisława Brukalskiego (1953). Według projektu budynki miały otrzymać bogaty wystrój z elementami klasycyzmu, lecz po odejściu od socrealizmu budynki otynkowano gładko bez realizacji wystroju. 12 października 1963 roku na skwerze pomiędzy ulicami Nowolipki i Anielewicza (obecnie skwer Więźniów Politycznych Stalinizmu) odsłonięto pomnik Żołnierzy 1 Armii Wojska Polskiego dłuta Xawerego Dunikowskiego[19].

Na fali likwidacji nazw i symboli komunistycznych z przestrzeni publicznej uchwałą Rady Dzielnicy-Gminy Warszawa-Śródmieście z dnia 6 listopada 1990 zmieniono patrona ulicy na Władysława Andersa nadając jej nazwę w brzmieniu ulica Generała Władysława Andersa[20][21].

11 maja 2001 otwarto znajdującą się pod południowym odcinkiem ulicy stację linii M1 metra warszawskiego Ratusz, której uchwałą Rady m.st. Warszawy z dnia 31 sierpnia 2006 nadano nazwę Ratusz Arsenał[22].

Uchwałą Rady m.st. Warszawy z dnia 8 listopada 2012 skorygowano brzmienie nazwy arterii z ulica Generała Władysława Andersa na ulica gen. Władysława Andersa[23].

Ważniejsze obiekty

[edytuj | edytuj kod]

Obiekty nieistniejące

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Mapa Warszawy [online], mapa.um.warszawa.pl [dostęp 2020-11-25].
  2. ↑ Karol Mórawski, Wiesław Głębocki: Bedeker warszawski. W 400-lecie stołeczności Warszawy. Warszawa: Iskry, 83-207-1525-3, s. 246.
  3. ↑ Barbara Petrozolin-Skowrońska (red.), Encyklopedia Warszawy, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 141, ISBN 83-01-08836-2.
  4. ↑ Jarosław Zieliński: Atlas dawnej architektury ulic i placów Warszawy. T. 11: Miechowska–Myśliwiecka. Warszawa: Biblioteka Towarzystwa Opieki nad Zabytkami, 2005, s. 458. ISBN 83-88372-30-0.
  5. ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 36, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”. 
  6. ↑ Dariusz Walczak: Tramwaje powojennej Warszawy 1945-1975. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2018, s. 49. ISBN 978-83-63652-30-2.
  7. ↑ a b c Linia tramwajowa zwykła 15. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2024-02-02]. (pol.).
  8. ↑ Linia trolejbusowa zwykła C. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2024-02-02]. (pol.).
  9. ↑ Władysław Bartoszewski, Bogdan Brzeziński, Leszek Moczulski: Kronika wydarzeń w Warszawie 1939–1949. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1970, s. 164.
  10. ↑ Warszawa.Przewodnik. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i Turystyka”, 1966, s. 22.
  11. ↑ Kronika wydarzeń w Warszawie 1945−1958. „Warszawskie Kalendarz Ilustrowany 1959”, s. 41, 1958. Wydawnictwo Tygodnika Ilustrowanego „Stolica”. 
  12. ↑ Dariusz Walczak: Tramwaje powojennej Warszawy 1945-1975. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2018, s. 49. ISBN 978-83-63652-30-2.
  13. ↑ Linia tramwajowa zwykła 17. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2024-02-02]. (pol.).
  14. ↑ Dariusz Walczak: Tramwaje powojennej Warszawy 1945-1975. Rybnik: Wydawnictwo Eurosprinter, 2018, s. 51. ISBN 978-83-63652-30-2.
  15. ↑ Linia autobusowa zwykła Ł. Trasbus.com – Historia warszawskiej komunikacji miejskiej. [dostęp 2024-02-02]. (pol.).
  16. ↑ Uchwała nr 512 Rady Narodowej m.st. Warszawy z dnia 23 marca 1950 r. w sprawie nadania nazw ulic w m.st. Warszawie. „Dziennik Urzędowy m.st. Warszawy”. nr 16, poz. 90, s. 62, 1950-09-30. 
  17. ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 381. ISBN 83-86619-97X.
  18. ↑ Jan Górski: Odbudowa Warszawy. Wybór dokumentów i materiałów. Tom 2. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1977, s. 260.
  19. ↑ Irena Grzesiuk-Olszewska: Warszawska rzeźba pomnikowa. Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2003, s. 119. ISBN 83-88973-59-2.
  20. ↑ Uchwała nr 47/XVIII/90 Rady Dzielnicy Warszawa-Śródmieście z dnia 6 listopada 1990 r. w sprawie zmian nazwy ulic.
  21. ↑ Kwiryna Handke: Słownik nazewnictwa Warszawy. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, 1998, s. 325. ISBN 83-86619-97X.
  22. ↑ Uchwała nr LXXX/2542/2006 Rady m.st. Warszawy z dnia 31 sierpnia 2006 r. w sprawie zmiany nazwy stacji Metra Warszawskiego w Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy. „Biuletyn Informacji Publicznej m.st. Warszawy”. 2542, s. 1, 2006-09-07. 
  23. ↑ Uchwała nr XLVI/1259/2012 Rady Miasta Stołecznego Warszawy z dnia 8 listopada 2012 r. w sprawie nazw niektórych ulic, placów, ronda i skwerów w Dzielnicy Śródmieście m.st. Warszawy. „Dziennik Urzędowy Województwa Mazowieckiego”. Dz.Urz.Woj. 2012.7867, s. 1-43, 2012-11-21. 
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_gen._Władysława_Andersa_w_Warszawie&oldid=73007831”