Wikiprojekt:Tłumaczenie artykułów/Park Narodowy Mljet

[[Kategoria:Wikiprojekt Tłumaczenie artykułów - tłumaczenie BŁĄD - język nie został źle określony w szablonie {{Wikiprojekt:Tłumaczenie artykułów/dopełniacz}}|Park Narodowy Mljet]]

Park Narodowy Mljet

Państwo	Chorwacja
Miejscowość	Mljet
Położenie na mapie Chorwacji Park Narodowy Mljet
42°46′00″N 17°27′00″E
Strona internetowa

Park Narodowy Mljet obejmuje północnozachodnią część wyspy Mljet, który rozciąga się na terenie o wielkości prawie 5.300 hektarów, włączając chroniony obszar i pas morski o długości 500 metrów. 11 listopada 1960 roku teren ten został ogłoszony parkiem narodowym i przedstawia pierwszą zinstytucjonalizowaną próbę ochrony oryginalnego ekosystemu na Morzu Adriatyckim.

Crna klada, początek Parku Narodowego Mljet, Chorwacja

Dane ogólne

Park Narodowy Mljet obejmuje zachodnią część wyspy Mljet, od terenu Crna klada do najbardziej wysuniętego na zachód punktu wyspy, przylądka Goli. Do systemu narodowego parku wchodzi miejscowość Polače (główny turystyczny i podróżniczy port), Goveđari (do którego systemu wchodzi miejscowość Babine Kuće, najstarsza miejscowość na wyspach), Soline (małe miejsce przy wejściu do Velikog Jezera) i Pristanište (miejsce z pocztą i zarządem parku narodowego) oraz Pomena (była rybacka miejscowość mieszkańców Goveđara, a dzisiaj miejsce z jedynym hotelem na wyspie).

Vrata od Solina, wejście na Solinski kanał i początek Velikog Jezera na Mljetu, Chorwacja

Znaczenie

Park Narodowy Mljet ogłoszony został obszarem o szczególnej roli z powodu:

• Niepowtarzalnego panoramicznego wyglądu rozdzielonych brzegów, klifów i licznych wysepek, a także bogactwa okolicznych wzgórz, które wznoszą się stromo nad morską powierzchnią osłaniając liczne krasowe pola i starożytne miejscowości wśród kamieni. Jego zewnętrzny, spadzisty brzeg otwiera się w południowym kierunku morza i pełen jest garma - zawalonych jaskiń. Brzeg skierowany ku lądowi i borze niżu, jest bardziej przystępny.
• System Velikog i Malog Jezera, co przedstawia jedyny geologiczny i oceanograficzny fenomen w krasie, znaczący jest w światowych proporcjach. Te dwa jedyne morskie jeziora były pierwotnie, około 10.000 lat, słodkowodne, a wszystko do początku chrześcijańskiej ery. Jedynie na skałach brzegowych znajdują się endemiczne dalmatyńskie rośliny.
• Pięknie rozwinięta bogata leśna powłoka, która do niedawna przykrywała wielkie powierzchnie brzegów Morza Śródziemnego, dzisiaj rzadko się utrzymuje tak jak tutaj w swojej pierwotnej postaci. Na terenie jezior z Mljeta las opada do samych brzegów i dlatego jeziora są chronione przed wpływem silnych wiatrów, a także fale są dużo mniejsze.
• Wyspa Svete Marije na Velikom Jezeru ze starożytnym benedyktyńskim klasztorem i kościołem, który datuje się na XII wiek. Wysepka, z powodu swojego wyjątkowego estetycznego charakteru i silnego duchowo-kulturowego wymiaru, jest swego rodzaju symbolem wyspy i Parku Narodowego Mljet.
• Lokalizacja Polače jako kulturowo-historycznej oprawy dla atrakcji z rzymskim pałacem i fortyfikacyjną oprawą, a także z wczesnochrześcijańskimi bazylikami osadzonymi w malowniczej zatoce, która jest chroniona przed wiatrami.
• Wyjątkowo kulturowo-historyczne dziedzictwo, które w nieustannym ciągu od czasu ilirskich plemion, Cesarstwa Rzymskiego i Republiki Dubrownickiej dosięga wszystkiego do dzisiejszych dni.

  

  Panorama Velikog Jezera

  
  

Fauna i flora

W Parku Narodowym Mljet lasy zajmują więcej niż 90% całej powierzchni parku

Flora w Parku Narodowym Mljet

Wegetacja parku narodowego Mljet jest bardzo bujna, dlatego Mljet nazywany jest Zieloną wyspą. Las sosny alepskiej wokoło jeziora uważa się za najbardziej nienaruszony i najpiękniejszy las oraz rodzaj na Morzu Śródziemnym. Prawdziwy las dębu ostrolistnego z lasem Dundo na wyspie Rab są najbardziej nienaruszone na Morzu Adriatyckim. Mljet jest bogaty w liczne endemity wśród których znajduje się najbardziej popularna dubrovačka zečina (lat. Centaurea ragusina), Jupiterova brada (lat. Anthyllis barba-jovis) i drvenasta mlječika (lat. Euphorbia dendroides).

Fauna w Parku Narodowym Mljet

Ziemska fauna jest dość zubożała, po tym jak w 1909 roku na Mljet przyniesiony została mangusta mała (lat. Herpestes auropunctatus), rodzaj drapieżnika, który niszczy węże. Od tamtego momentu na wyspie nie ma żmij, ale jest też dużo mniej zwierzyny. Mangusta w tamtym czasie zaczęła stwarzać problemy lokalnej ludności, ponieważ zaczęła napadać na ptactwo domowe. Z mangustami na wyspie z większej zwierzyny mieszkują dziki euroazjatyckie (lat. Sus scrofa), daniele zwyczajne (lat. Dama dama) i owce kanadyjskie (lat. Ovis (orientalis) musimori). Podwodny świat jest bogaty w różne białe i niebieskie ryby, małże i kraby.

Zwierzęcy świat Parku Narodowego Mljet w typowych krasowych podziemnych siedliskach jak jaskinie i jamy nie zostały jeszcze w zupełności zbadane. Niektóre z endemicznych bezkręgowców jak Strouhaloniscus meledensis, Pergamasus meledensis, Otiorrhynchus meledanus i Meledella werneri nazwe dostały właśnie po wyspie, gdzie zostały po raz pierwszy odnalezione.

Na wyspie zanotowano pięć gatunków węży i sześć gatunków jaszczurek. Wśród jaszczurek swoje siedlisko znalazły tutaj jaszczurki zielone (lat. Lacerta viridis), jaszczurki ostropyskie (lat. Lacerta oxycephala), murówki zwyczajne (lat. Lacerta melisellensis) i gekony tureckie (lat. Hemidactilus turcicus). Węże na wyspie dzięki mangustom zostały prawie w zupełności wytępione. Świat ptaków jest równie bogaty i różnorodny szczególnie w czasach migracji. Wtedy las sosnowy i makie zasiedlają takie ptaki jak łuszczakowate (lat. Fringilidae), rudziki (lat. Erithacus rubecula) i kosy (lat. Turdus merula), a także w czasie wiosny i lata można zobaczyć i usłyszeć słowika rdzawego (lat. Luscinia megarhynchos). Z drapieżnych ptaków w Parku Narodowym Mljet przebywają pustułki zwyczajne (lat. Falco tinnunculus), krogulce zwyczajne (lat. Accipiter nisus), trzmielojady zwyczajne (lat. Pernis apivorus), syczki zwyczajne (lat. Otus scops), puszczyki (lat. Strix aluco) i puchacze (lat. Bubo bubo). Z małych ssaków można znaleźć polską myszarkę skalną (lat. Apodemus mystacinus), jeża zachodniego (lat. Erinaceus europeus), więcej gatunków nietoperzy (lat. Chiroptera), popielice szarą (lat. Glis glis), kune domową (lat. Martes foina) i zająca szaraka (lat. Lepus europaeus).

Położenie Zakamenice, postać amfiteatru, która powstała w wyniku działań fal w solidnej ścianie na południowym brzegu Parku Nardowego Mljet

Jeziora Mljeta

Veliko Jezero (w rzeczywistości zatoka, którą z morzem łączy Solinski kanał) powstało przez zalewanie krasowego pola. Veliko Jezero posiada wielkość 145 ha, osiąga długość 2,5 km, a szerokość 1 km. Największa głębokość jeziora wynosi 46 metrów. Veliko Jezero łączy się z otwartym morzem długim i szerokim kanałem w miejscu, które się nazywa Veliki most, a z tego miejsca rozszerza się w Solinski kanał i za nim się łączy z otwartym morzem. Veliki most przed 1958 rokiem był płytszy i węższy niż dzisiaj, co jest wynikiem tworzenia się silnych prądów morskich. W czasie pływów morskich prąd albo wchodził albo wychodził z jeziora. W tym miejscu benedyktyni wybudowali młyn, który uruchamiał prąd morski i służył do produkowania soli (miejscowość Soline, po tym dostała nazwę). Veliki most został zniszczony w 1958 roku, żeby prezydent SFRJ Josip Broz Tito mógł wpłynąć na teren jeziora swoim jachtem.

Malo Jezero znajduje się w północnozachodniej części Velikog Jezera i związany jest z nim kanałem o długości 30 metrów i głębokim na 0,5 metra, przez który także w zależności od pływów morskich, przepływa silny prąd morski. Kanał znajduje się w miejscu, które nazywa się Mali most. Wielkość jeziora wynosi 0,25 km², a największa głębokość to 29 metrów. Morze w tym jeziorze słabo się wymienia, dlatego posiada swoje cechy laguny.

Wyspa Svete Marije z benedyktyńskim klasztorem z XII wieku

Wyspa Svete Marije

W południowej części Velikog Jezera znajduje się mała wysepka o wielkości 120 m x 200 m. Na niej znajdują się pozostałości rzymskiej budowli, ale najbardziej rozpoznawalna jest po klasztorze benedyktynów, którzy na wyspę przybyli w XII wieku. Przybycie benedyktynów z Apulii wywołało niezadowolenie wśród miejscowych benedyktynów (klasztor benedyktyński na Lokrum zbudowany został w 1203 roku), ale prawo do wyspy włoskim benedyktynom dał zahumski żupan Desin. Benedyktyńcy najpierw na wyspie wybudowali klasztor, a następnie (pod koniec XII wieku) i kościół. Romański klasztor więcej razy był przebudowywany. Dzisiejszy budynek jest dwupiętrową renesansową budowlą, która z dwóch stron otacza dziedziniec, a główny układ w kierunku dziedzińca ma arkadowy korytarz. W południowowschodnim rogu wybudowano obronną wieżę, ale wszystkie budowle, włączając i kościół, tworzą całość obronną. Klasztor został opuszczony 1869 roku i z tym wydarzeniem wiąże się legenda, że benedyktyni przeklęli ludność wyspy tak, że wszystko robili w odwrotnej kolejności. Na procesje szli w kierunku odwrotnym do wskazówek zegara, kiedy by zapalili świece, odwróciliby je do góry nogami, podczas gdy modlitwę wypowiadali od końca do początku. W klasztorze przebywało dużo uczonych i artystów jako zakonników. Najbardziej znanymi mieszkańcami tego zakonu byli dubrowniccy poeci jak Mavro Vetranović i Ignjat Đurđević oraz jeden z najbardziej znanych bizantologów swoich czasów Anselmo Banduri. Kościół Svete Marije w zestawieniu z klasztorem jest jednonawową romańską budowlą wzniesioną, a został stworzony według wzoru kościoła, który benedyktyńcy mieli w Monte Garganu. Kościół Svete Marije został przebudowany i rozszerzony w XVI wieku, wtedy na werandzie umieszczony został herb Gundulića.

Pozostałości wczesnochrześcijańskiej bazyliki w Polače

Rzymski pałac w Polače

W III wieku Rzymianie wznieśli nad zatoką luksusową rezydencję na letni wypoczynek, która była całkowiecie osłonięta od wpływów różnych wiatrów, ale na wybór lokalizacji do budowy pałacu wpływ miała bliskość i źródło wody pitnej, które cały czas tam istnieje. Według legendy wzorzec rzymskich wsi z czasów Cesarstwa do budowy dał Agezilaj z Anazarbusy w Cylicji. Agezilaj z synem, poetą Opijanem, schronił się na wyspie Mljet, po tym jak rzymski car, Septymiusz Sewer ich wyrzucił. Legenda dalej głosi, że car Karakalla wyswobodził ich z niewoli, po tym jak poeta wypowiedział natchnione wersy o pięknie morza i wędkarstwie carowi. Opijan i jego ojciec otrzymali możliwość powrotu do Rzymu głosząc, że swojego małego cesarstwa nigdy by nie zamienili na wielkie i jednocześnie posłali mu gałąź sosny alepskiej z ptasim gniazdem, w którym znajdowała się muszla. We wspólną całość z pałacem wchodzą też pozostałości term, w których znaleziono mozaike żurawia, który był symbolem Ostrogotów, zbrojownię i magazyn do galery. Później do pałacu dobudowano dwie wczesnochrześcijańskie bazyliki na wzór bazyliki z Solony.

Krzyż przy Vrata od Soline, oryginał jest przechowywany na wyspie Svete Marije na Velikim Jezeru

Atrakcje Parku Narodowego Mljet

• Zupełnie nienaruszone lasy sosny alepskiej, dąbu ostrolistnego i makii
• System słonych jezior wzajemnie związanych z morzem
• Wyspa Svete Marije
• Pozostałości Rzymskiego pałacu w Polače i cała jego fortyfikacja
• Pozostałości iliryjskiej fortyfikacji na wzgórzu nad Velikim Jezerom
• Geomorfologiczna okolica Zakamenicy, na której morze przez lata na wyspie stworzyło rzeźbę dwóch amfiteatrów
• Solinski kanał i Vrata od Solina, na których benedyktyni postawili wielki krzyż z napisem głagolickim

Źródła

Kategoria:Parki Narodowe w Chorwacji Kategoria:Mljet