Zając wielkouchy

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zając wielkouchy
Lepus californicus[1]
J.E. Gray, 1837[2]
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

zajęczaki

Rodzina

zającowate

Rodzaj

zając

Gatunek

zając wielkouchy

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[23]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Zając wielkouchy[24] (Lepus californicus) – gatunek ssaka z rodziny zającowatych (Leporidae). Według IUCN nie jest zagrożony wyginięciem.

Zasięg występowania[edytuj | edytuj kod]

Zając wielkouchy występuje w Ameryce Północnej[25]:

  • L. californicus californicus – południowo-zachodni Oregon i północno-zachodnia Kalifornia (zachodnie Stany Zjednoczone).
  • L. californicus asellus – południowo-wschodnie Coahuila, północno-wschodnie i południowe Nuevo León, wschodnie i południowo-wschodnie Zacatecas, San Luis Potosí, Aguascalientes, północno-wschodni kraniec Jalisco, północne Guanajuato i północno-zachodnie Querétaro (północno-środkowy Meksyk).
  • L. californicus bennettii – południowo-zachodnia Kalifornia (południowo-zachodnia Stany Zjednoczone) i północno-zachodnia Kalifornia Dolna (północno-zachodni Meksyk).
  • L. californicus curti – wyspy wzdłuż wybrzeża Tamaulipas (północno-wschodni Meksyk).
  • L. californicus deserticola – południowo-wschodni Oregon, południowe Idaho, południowo-zachodnia Montana, północno-wschodnia i wschodnia Kalifornia, Nevada, Utah z wyjątkiem południowo-wschodniej i północno-zachodniej części, zachodnia i południowo-zachodnia Arizona (zachodnie i południowo-zachodnie Stany Zjednoczone) oraz północna-zachodnia Sonora i północno-wschodnia Kalifornia Dolna (północno-zachodni Meksyk); populacja w południowo-zachodniej Montanie odosobniona.
  • L. californicus eremicus – południowa Arizona (południowo-zachodnie Stany Zjednoczone), północna Sonora z wyjątkiem skrajnej północno-zachodniej części, północno-zachodnia Chihuahua (północny Meksyk).
  • L. californicus festinus – południowym Querétaro, Hidalgo i północny Meksyk (środkowy Meksyk).
  • L. californicus magdalenae – wyspa Magdalena, Kalifornia Dolna Południowa (północno-zachodni Meksyk).
  • L. californicus martirensis – Kalifornia Dolna z wyjątkiem północno-zachodniej i północno-wschodniej części oraz północno-wschodnia Kalifornia Dolna Południowa (północno-zachodni Meksyk).
  • L. californicus melanotis – południowa Dakota Południowa, południowo-wschodni Wyoming, Nebraska, wschodnie Kolorado, Kansas, zachodnie Missouri, północno-wschodni Nowy Meksyk, Oklahoma, zachodnie Arkansas i północny Teksas (środkowe Stany Zjednoczone); izolowana populacja we wschodniej Oklahomie.
  • L. californicus merriami – południowy Teksas (południowe Stany Zjednoczone) i północno-wschodnie Coahuila, północne Tamaulipas i północne Nuevo León (północno-wschodni Meksyk).
  • L. californicus richardsonii – środkowa Kalifornia (południowo-zachodnie Stany Zjednoczone).
  • L. californicus sheldoni – Isla del Carmen, Kalifornia Dolna Południowa (północno-zachodni Meksyk).
  • L. californicus texianus – południowo-wschodnie Utah, południowo-zachodnie Kolorado, północno-wschodnia Arizona, Nowy Meksyk z wyjątkiem północno-wschodniej części i zachodni Teksas (środkowe Stany Zjednoczone), Chihuahua z wyjątkiem północno-zachodnich, zachodnich i południowo-zachodnich krańców, zachodnia Coahuila, wschodnie Durango i północno-zachodnie Zacatecas (północno-środkowy Meksyk).
  • L. californicus wallawalla – południowy Waszyngton, środkowy i zachodni Oregon, północno-wschodnia Kalifornia i północno-zachodnia Nevada (północno-zachodnia Stany Zjednoczone).
  • L. californicus xanti – Kalifornia Dolna Południowa z wyjątkiem północno-wschodniej części (północno-zachodni Meksyk).

Introdukowany w Massachusetts, New Jersey, Maryland, Wirginii i w południowej Florydzie[25].

Taksonomia[edytuj | edytuj kod]

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1837 roku brytyjski zoolog John Edward Gray, nadając mu nazwę Lepus californicus[2]. Holotyp pochodził z „St. Antoine” (prawdopodobnie w pobliżu Misji w San Antonio, w Kalifornii, w Stanach Zjednoczonych)[26].

Lepus insularis jest wyspiarskim, melanistycznym allogatunkiem i jest blisko spokrewniony z L. californicus[25]. Nadal trwa debata, czy L. insularis zasługuje na status odrębnego gatunku, czy też reprezentuje izolowaną populację L. californicus[25]. W południowej Arizonie L. californicus i L. alleni są sympatryczne[25]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają szesnaście podgatunków[25].

Etymologia[edytuj | edytuj kod]

  • Lepus: łac. lepus leporis „królik, zając”[27].
  • californicus: Kalifornia, Stany Zjednoczone[28].
  • asellus: łac. asellus „osiołek”[29].
  • bennettii: Edward Turner Bennett (1797–1836), brytyjski zoolog[30].
  • curti: Curt von Wedel (?–?)[19].
  • deserticola: łac. desertum „pustynia”, od deserere „porzucić”; -cola „mieszkaniec”, od colere „mieszkać”[28].
  • eremicus: gr. ερημικος erēmikos „mieszkać na pustyni”, od ερημια erēmia „pustynia”[28].
  • festinus: łac. festinus „porywczy, szybki”, od festinare „pędzić”[28].
  • magdalenae: wyspa Magdalena, Kalifornia Dolna, Meksyk[28].
  • martirensis: Sierra de San Pedro Mártir, Kalifornia Dolna, Meksyk[28].
  • melanotis: gr. μελας melas, μελανος melanos „czarny”; -ωτις -ōtis „-uchy”, od ους ous, ωτος ōtos „ucho”[28].
  • merriami: dr. Clinton Hart Merriam (1855–1942), amerykański przyrodnik i lekarz[31].
  • richardsonii: Sir John Richardson (1787–1865), szkocki chirurg okrętowy, zoolog, botanik, geograf, badacz Arktyki[32].
  • sheldoni: Henry „Harry” Hargrave Sheldon (1883–1977), amerykański przyrodnik terenowy i biolog[21].
  • texianus: Teksas, Stany Zjednoczone[28].
  • wallawalla: Hrabstwo Walla Walla, Waszyngton, Stany Zjednoczone[15].
  • xanti: János Xántus znany również jako John Xántus i Louis de Vésey (1825–1894), węgierski poszukiwacz przygód, kolekcjoner ze Stanów Zjednoczonych i Meksyku[28].

Morfologia[edytuj | edytuj kod]

Długość ciała (bez ogona) 520–610 mm, długość ogona 75–101 mm, długość ucha 100–130 mm, długość tylnej stopy 113–135 mm; masa ciała 1,5–3,6 kg[33]. Sierść latem szarobrązowa, zimą biała. Nazwę zawdzięcza dużym uszom. Poza tym ma długie przednie łapy, a tylne mocno umięśnione, co pomaga mu przy długich ucieczkach przed drapieżnikami.

Tryb życia[edytuj | edytuj kod]

Nocny tryb życia. Terytorialny, zajmując powierzchnię od 1–3 km². Spanikowany, w czasie ucieczki może oddawać susy do 6 m długości i uciekać z prędkością do 60 km/h[34]. Żyje w stadach. Roślinożerca.

Rozmnażanie[edytuj | edytuj kod]

Pora godowa zaczyna się u zajęcy wielkouchych już wczesnym przedwiośniem, lecz w ciepłym klimacie może młode mieć cały rok[34].

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. ↑ Lepus californicus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b J.E. Gray. Description of some new or little known Mammalia, principally in the British Museum Collection. „Magazine of natural history and journal of zoology, botany, mineralogy, geology and meteorology”. New series. 1, s. 586, 1837. (ang.). 
  3. ↑ J. Bachman. Additional remarks on the genus Lepus, with corrections of a former paper, and descriptions of other species of quadrupeds found in North America. „Journal of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 8 (1), s. 88, 1839. (ang.). 
  4. ↑ J. E. Gray: Mammalia. W: E. Belcher: The zoology of the voyage of H.M.S. Sulphur: under the command of Captain Sir Edward Belcher, during the years 1836-42. Cz. 1. London: Smith, Elder, 1844, s. 35. (ang.).
  5. ↑ G.R. Waterhouse: A Natural History of the Mammalia. Cz. 2: Containing the order Rodentia, or Gnawing Mammalia. London: Hippolyte Baillière, 1848, s. 136. (ang.).
  6. ↑ E.A. Mearns. Description of supposed new species and subspecies of mammals, from Arizona. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 2, s. 297, 1890. (ang.). 
  7. ↑ J.A. Allen. Descriptions of five new North American mammals. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 6, s. 347, 1894. (ang.). 
  8. ↑ J.M. Stowell. Description of a new jack-rabbit from San Pedro Martir Mountain, Lower California. „Proceedings of the California Academy of Sciences”. Second series. 5, s. 51, 1895. (ang.). 
  9. ↑ Mearns 1896 ↓, s. 562.
  10. ↑ Mearns 1896 ↓, s. 564.
  11. ↑ E.A. Mearns. Preliminary diagnoses of new mammals from the Mexican border of the United States. „Proceedings of the United States National Museum”. 18, s. 444, 1896. (ang.). 
  12. ↑ G.S. Miller. Descriptions of six new American rabbits. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 51 (2), s. 380, 1899. (ang.). 
  13. ↑ J.A. Allen. List of mammals collected by Mr. J.H. Batty in New Mexico and Durango, with descriptions of new species and subspecies. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 19, s. 605, 1903. (ang.). 
  14. ↑ Merriam 1904 ↓, s. 136.
  15. ↑ a b Merriam 1904 ↓, s. 137.
  16. ↑ E.W. Nelson. Descriptions of seven new rabbits from Mexico. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 17, s. 108, 1904. (ang.). 
  17. ↑ E.R. Hall & W.B. Whitlow. A new black-tailed jack-rabbit from Idaho. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 45, s. 71, 1932. (ang.). 
  18. ↑ L.R. Dice. Notes on Pacific Coast rabbits and pikas. „Occasional Papers of the Museum of Zoology, University of Michigan”. 166, s. 11, 1926. (ang.). 
  19. ↑ a b E.R. Hall. Mammals obtained by Dr. Curt von Wedel from the barrier beach of Tamaulipas, Mexico. „University of Kansas Publications, Museum of Natural History”. 5 (4), s. 42, 1951. (ang.). 
  20. ↑ E.W. Nelson. Descriptions of new North American rabbits. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 20, s. 81, 1907. (ang.). 
  21. ↑ a b W.H. Burt. An undescribed jack-rabbit, genus Lepus, from Carmen Island, Gulf of California, Mexico. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 46, s. 37, 1933. (ang.). 
  22. ↑ O. Thomas. On new mammals from western Mexico and Lower California. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 1, s. 45, 1898. (ang.). 
  23. ↑ D.E. Brown, C. Lorenzo & S.T. Álvarez-Castañeda, Lepus californicus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2021-2 [dostęp 2021-09-24] (ang.).
  24. ↑ W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 56. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  25. ↑ a b c d e f C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 288. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  26. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Species: Lepus (?) californicus. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-10-15].
  27. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 373, 1904. (ang.). 
  28. ↑ a b c d e f g h i The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
  29. ↑ Edmund C. Jaeger, Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 24, OCLC 637083062 (ang.).
  30. ↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 37.
  31. ↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 272.
  32. ↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 339.
  33. ↑ S. Schai-Braun & K. Hackländer: Family Leporidae (Hares and Rabbits). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 135–136. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
  34. ↑ a b Mammals, Black-tailed Jackrabbit. Big Bend National Park, National Park Service. [dostęp 2014-04-28]. (ang.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zając_wielkouchy&oldid=72219753”