Przejdź do zawartości

Żabnica (województwo śląskie)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Żabnica
wieś
Ilustracja
Widok wsi z Baraniej Góry
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Powiat

żywiecki

Gmina

Węgierska Górka

Liczba ludności (2008)

3 120[2]

Strefa numeracyjna

33

Kod pocztowy

34-350[3]

Tablice rejestracyjne

SZY

SIMC

0075274

Położenie na mapie gminy Węgierska Górka
Mapa konturowa gminy Węgierska Górka, w centrum znajduje się punkt z opisem „Żabnica”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Żabnica”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Żabnica”
Położenie na mapie powiatu żywieckiego
Mapa konturowa powiatu żywieckiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Żabnica”
Ziemia49°35′01″N 19°08′47″E/49,583611 19,146389[1]
Heligonka, odmiana akordeonu popularna na Śląsku Cieszyńskim i Żywiecczyźnie

Żabnicawieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie żywieckim, w gminie Węgierska Górka. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa bielskiego.

Położenie

[edytuj | edytuj kod]

Żabnica znajduje się w Beskidzie Żywieckim. Zabudowania i pola uprawne miejscowości znajdują się w dolinie potoku Żabniczanka i na zboczach wzniesień otaczających dolinę tego potoku: Abrahamów, Skała, Suchy Groń, Romanka, Rysianka, Lipowski Wierch, Boraczy Wierch, Redykalny Wierch, Prusów i Borucz, wnikają też w doliny dopływów Żabnicy. Dawniej pola uprawne od dna doliny dochodziły aż na grzbiet Prusowa i Abrahamowa, na stokach i grzbietach wzniesień były też liczne hale pasterskie, m.in. Hala Kupczykowa, Hala Brandysia, Hala Skórzacka, Cukiernica Niżna, Studzianka, Hala Boracza, Hala Borucz[4][5].

Andrzej Komoniecki w swym „Dziejopisie Żywieckim” następująco tłumaczył genezę nazwy wsi[6]:

Żabnica, że tam żab zielonych nie bywało i teraz ich nie masz, tylko same chropowate, gdyż tam rzeka kamienista jest i woda w całym Państwie najlepsza i najlekciejsza, bo ją niegdy między inszemi ważono wodami jako i Przybędzę.

Historia

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Księstwo oświęcimskie.

Historycznie miejscowość jest częścią Księstwa oświęcimskiego[7]. W 1564 roku wraz z całym księstwem oświęcimskim i zatorskim leżała w granicach Korony Królestwa Polskiego, znajdowała się w województwie krakowskim w powiecie śląskim. Po unii lubelskiej w 1569 księstwo Oświęcimia i Zatora stało się częścią Rzeczypospolitej Obojga Narodów w granicach, której pozostawało do I rozbioru Polski w 1772[7]. Po rozbiorach Polski miejscowość znalazła się w zaborze austriackim i leżała w granicach Austrii, wchodząc w skład Królestwa Galicji i Lodomerii.

Według wspomnianego Andrzeja Komonieckiego najstarsza wzmianka o Żabnicy pochodzi z 1628 . Była ona wsią zarębną i liczyła 12 zarębków. Miejscowość należała wówczas do parafii w Radziechowach, a każdy z zarębników płacił rocznie na radziechowskiego wikarego po 12 groszy[6]. W XVII wieku mieszkańcy zajmowali się głównie wypasem owiec, a kolonizacja postępowała w górę doliny. Na początku XVIII w., gdy Komoniecki pisał swój „Dziejopis”, wieś liczyła 17 zarębków[6]. W 1838 wieś została sprzedana przez Adama Wielopolskiego wraz z całym „państwem żywieckim” arcyksięciu Karolowi Ludwikowi Habsburgowi.

W latach 1910–1914 z inicjatywy księdza Jana Figuły, wikariusza w Milówce, został tu wzniesiony drewniany kościół. Drewna na budowę dostarczyli Żabniczanie i arcyksiążę żywiecki Karol Stefan Habsburg. W 1918 została przy nim ustanowiona samodzielna placówka duszpasterska, obecnie parafia Matki Bożej Częstochowskiej w Żabnicy.

Tradycja górali żywieckich

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: górale żywieccy.

W Żabnicy nadal kultywowana jest tradycja górali żywieckich. Działa tu kilka zespołów regionalnych m.in. Dziecięcy Zespół Regionalny „Mały Haśnik”[8], kapela góralska „Romanka”[9], oraz Koło Gospodyń Wiejskich w Żabnicy[10]. Powszechnie wykorzystywanym instrumentem jest heligonka, na której grywa bardzo wielu mieszkańców tej wsi.

Na Hali Boraczej corocznie w dzień św. Michała Archanioła (29 września) odbywa się redyk jesienny, czyli spęd owiec z hal. Na Święta Bożego Narodzenia i Nowy Rok utrzymywany jest zwyczaj grup kolędniczych zwanych „Dziadami”[11]. Co roku odbywa się tu tradycyjna góralska Msza Pasterska, w której oprawę muzyczną tworzą regionalne kapele góralskie oraz Parafialna Orkiestra Dęta „Barka”[12].

Turystyka

[edytuj | edytuj kod]
Obiekty turystyczne
  • Kościół pw. Matki Boskiej Częstochowskiej,
  • Pomnik Pamięci Pomordowanych, upamiętniający powieszonych przez niemieckiego okupanta 11 partyzantów
  • Schron bojowy „Wąwóz”[13][14] – ciężki betonowy schron bojowy typu „D” z czasów II wojny światowej
  • Kapliczka z dzwonnicą – przykład beskidzkiego budownictwa ludowego z początku XX w.
  • „Opaniówka” – dom pracy twórczej Wojciecha Opani[15]
  • Schronisko na Hali Boraczej – 1 godzinę i 10 minut drogi pieszo z Żabnicy Skałki[16]
Piesze szlaki turystyczne
szlak turystyczny czerwony Węgierska Górka – Żabnica – AbrahamówHala PawlusiaHala Rysianka (Główny Szlak Beskidzki)
szlak turystyczny niebieski Żabnica – PrusówSchronisko PTTK na Hali BoraczejRajcza dw. PKP
szlak turystyczny zielony Żabnica Skałka – Schronisko PTTK na Hali RysianceSchronisko PTTK na Hali LipowskiejSchronisko PTTK na Hali BoraczejMilówka
szlak turystyczny czarny Schronisko PTTK na Hali Boraczej – Żabnica Skałka – Hala Słowianka

Przez wieś biegnie także transbeskidzki szlak konny.

Żabnica
Fragment miejscowości i widok na Beskid Śląski
Dzwonnica loretańska w Żabnicy
Pomnik rozstrzelanych w Żabnicy
Fort „Wędrowiec” w Żabnicy

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 163044
  2. Nowiny z Gminy nr 47/2008. Serwis Internetowy Gminy Węgierska Górka. s. 5. [dostęp 2009-06-10]. (pol.).
  3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1641 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. Beskid Śląski i Żywiecki. Mapa 1:50 000. Kraków: Wyd. „Compass”, 2011. ISBN 978-83-7605-084-3.
  5. Stanisław Figiel, Piotr Krzywda: Beskid Żywiecki. Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2006. ISBN 83-89188-59-7.
  6. a b c Andrzej Komoniecki, Chronografia albo Dziejopis Żywiecki, Żywiec: Towarzystwo Miłośników Ziemi Żywieckiej, 1987, s. 13, 19, 155.
  7. a b Jan Nepomucen Gątkowski: Rys dziejów księstwa oświęcimskiego i zatorskiego. Lwów: nakład autora, 1867.
  8. Węgierska-Górka / Folklor / Dziecięcy Zespół Regionalny „Mały Haśnik”. zywiecczyzna.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)]..
  9. Węgierska-Górka / Folklor / Kapela góralska „Romanka”. zywiecczyzna.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)]..
  10. Węgierska-Górka / Folklor / Koła Gospodyń Wiejskich. zywiecczyzna.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)]..
  11. Węgierska-Górka / Folklor / Grupy Kolędnicze z Żywiecczyzny. zywiecczyzna.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]..
  12. Węgierska-Górka / Kultura / Parafialna Orkiestra Dęta „Barka” w Żabnicy. zywiecczyzna.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)]..
  13. Ośrodek wypoczynkowy Żabnica. osrodekzabnica.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-10-12)]..
  14. Kompania Forteczna "Węgierska Górka".
  15. Żabnica – Regiony – Przewodnik w Onet.pl.
  16. Trasa: Żabnica, Skałka – Stacja Turystyczna Słowianka [online], mapa-turystyczna.pl [dostęp 2023-02-06] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]