Żabuś
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Konstruktor |
Jan Siejkowski |
| Typ | |
| Konstrukcja |
drewniana |
| Załoga |
1 |
| Historia | |
| Data oblotu |
1923 |
| Wycofanie ze służby |
1925 |
| Liczba egz. |
1 |
| Liczba wypadków |
1 |
| Dane techniczne | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
14,5 m |
| Wydłużenie |
10,5 |
| Długość |
6,6 m |
| Wysokość |
1,5 m |
| Powierzchnia nośna |
20 m² |
| Profil skrzydła |
Göttinger[1] |
| Masa | |
| Własna |
122 kg |
| Użyteczna |
68 kg |
| Startowa |
190 kg |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| Polska | |
Żabuś – polski szybowiec amatorski, skonstruowany w dwudziestoleciu międzywojennym. Brał udział w I Konkursie Ślizgowców w 1923 roku i w II Konkursie Szybowców w 1925 roku.
Historia[edytuj | edytuj kod]
Inżynier Jan Siejkowski zaprojektował szybowiec, który został zbudowany w 1923 roku przez kapitana pilota Franciszka Jacha w warsztatach 3. pułku lotniczego w Poznaniu[2]. Konstrukcję szybowca wyróżniał brak usterzenia pionowego, duże lotki i staranne oprofilowanie kadłuba. System sterowania szybowcem był skomplikowany, ster wysokości był obsługiwany nogami, a lotki dwiema dźwigniami (po jednej na każdą lotkę). Szybowiec otrzymał nazwę „Żabuś” i został zgłoszony do udziału w I Konkursie Ślizgowców w Białce Tatrzańskiej[3].
Spośród szybowców biorących udział w zawodach „Żabuś” wyróżniał się konstrukcją bez statecznika pionowego, dodatkowo był jednym z dwóch wyposażonych w podwozie płozowe. Pilotował go Franciszek Jach. 6 września 1923 roku, podczas pierwszego lotu trwającego kilka sekund, szybowiec uległ wypadkowi i rozbił się. Uszkodzeniu uległo skrzydło i kadłub, pilot nie odniósł obrażeń[4]. Przyczyną katastrofy był skomplikowany sposób sterowania, którego pilot nie opanował w pełni[5]. Szybowiec został naprawiony i był gotów do lotu 11 września. Z powodu braku sprzyjających warunków nie wystartował do końca konkursu[6]. „Żabuś” wzbudził zainteresowanie miejscowej ludności, jeden z młodych górali chciał go zakupić za sumę 50 milionów marek[7].
W 1924 roku szybowiec został przekonstruowany. Otrzymał usterzenie pionowe, a system sterowania został przerobiony na klasyczny z drążkiem i orczykiem. Masa własna szybowca wzrosła o 8 kilogramów. W czerwcu 1925 roku szybowiec wziął udział w II Wszechpolskim Konkursie Szybowców na Oksywiu koło Gdyni, z numerem konkursowym 4 i pod nazwą „Żabuś 2”[8]. Franciszek Jach wykonał na nim podczas zawodów dwa udane loty. 2 czerwca w pierwszym przeleciał 560 metrów w ciągu 39 sekund, natomiast w drugim pokonał 420 metrów w czasie 42 sekund[a]. Dystans 560 metrów był najlepszym wynikiem osiągniętym podczas tego konkursu[9]. 2 czerwca 1925 roku Franciszek Jach został odkomenderowany na kurs doszkalający do Rembertowa, pilotem „Żabusia” został plut. Władysław Szulczewski, który wykonał na nim jeden lot[10]. Kapitan Franciszek Jach za najdalszy przelot otrzymał nagrodę Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej miasta Poznań w wysokości 2000 złotych[11].
Po zawodach szybowiec został przekazany do oddziału Muzeum Wojska Polskiego w Poznaniu, gdzie po wybuchu II wojny światowej został zniszczony przez Niemców[12].
Konstrukcja[edytuj | edytuj kod]
Jednomiejscowy szybowiec w układzie górnopłatu typu parasol o konstrukcji drewnianej.
Kadłub o przekroju prostokątnym, kryty sklejką, obrys boczny kadłuba miał kształt profilu lotniczego. Konstrukcja kadłuba półskorupowa, czteropodłużnicowa. Usterzenie poziome jednoczęściowe, kryte płótnem[12].
Podwozie główne zbudowane z pary równoległych stalowych płóz. Płoza ogonowa amortyzowana gumą[12].
Płat o obrysie prostokątnym, dwudźwigarowy. Na końcu płata znajdowały się lotki, sięgające do pierwszego dźwigara. Kryty płótnem, zamocowany do kadłuba za pośrednictwem piramidki z rur stalowych, podparty stalowymi zastrzałami o kształcie litery N[12].
Malowanie[edytuj | edytuj kod]
Kadłub szybowca był pomalowany lakierem bezbarwnym, powierzchnie kryte płótnem były w kolorze cellonu. Z przodu kadłuba znajdował się czarny napis „Żabuś”[12].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b Mlotnik 1925 ↓, s. 6.
- ↑ Bohaterowie drugiego planu 2018 ↓, s. 25.
- ↑ Glass 1976 ↓, s. 349.
- ↑ Sportowiec i 30'1923 ↓, s. 20.
- ↑ Rychter 1980 ↓, s. 43.
- ↑ Sportowiec i 31'1923 ↓, s. 22.
- ↑ Album dziesięciolecia 1930 ↓, s. 236.
- ↑ Cynk 1971 ↓, s. 676.
- ↑ Bohaterowie drugiego planu 2018 ↓, s. 49.
- ↑ Bohaterowie drugiego planu 2018 ↓, s. 26.
- ↑ Bohaterowie drugiego planu 2018 ↓, s. 50.
- ↑ a b c d e Glass 1976 ↓, s. 350.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Album dziesięciolecia lotnictwa polskiego. Poznań: „Lotnik”, 1930. OCLC 751101296.
- Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company, 1971. ISBN 0-370-00085-4. OCLC 831346721.
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
- Robert Kulczyński: II Wszechpolski Konkurs Szybowcowy Oksywie koło Gdyni (17 maja–14 czerwca 1925 roku). W: Bohaterowie drugiego planu: materiały zebrane i przygotowane z okazji konferencji popularnonaukowej poświęconej przeszłości lotnictwa z cyklu „Historia Skrzydłami Malowana” pod patronatem Prezydenta Koszalina, Koszalin, 8-9 czerwca 2018 r. Warszawa: Fundacja Historyczna Lotnictwa Polskiego, 2018. ISBN 978-83-64424-48-9. OCLC 1101917462.
- Witold Rychter: Skrzydlate wspomnienia. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1980. OCLC 830198483.
- Pierwszy konkurs szybowców bezsilnikowych. „Sportowiec”. 30/1923, s. 17-20, 20 września 1923. Toruń: Toruński Związek Okręgowy Piłki Nożnej.
- Pierwszy konkurs szybowców bezsilnikowych. „Sportowiec”. 31/1923, s. 20–23, 27 września 1923. Toruń: Toruński Związek Okręgowy Piłki Nożnej.
- Z. Troniewski. Drugi wszechpolski konkurs szybowców w Gdyni. „Młody Lotnik”. Nr 9/1925, 1925. Wydawnictwo Komitetu Stołecznego Ligi Obrony Powietrznej Państwa. OCLC 749292984.
- Zdzisław Gryglicki. Szybowiec "Żabuś 2". „Skrzydlata Polska”. 32/1955, s. 16, 7 lipca 1955. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
