SG-21 Lwów
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor | |
| Typ | |
| Konstrukcja |
drewniana |
| Załoga |
1 |
| Historia | |
| Data oblotu | |
| Wycofanie ze służby | |
| Liczba egz. |
1 |
| Liczba wypadków |
3 |
| Dane techniczne | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
16,41 m |
| Wydłużenie |
15,3 |
| Długość |
7 m |
| Wysokość |
1,8 m |
| Powierzchnia nośna |
17,55 m² |
| Profil skrzydła |
IAW-100 |
| Masa | |
| Własna |
128 kg |
| Użyteczna |
75 kg |
| Startowa |
203 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość minimalna |
49 km/h |
| Prędkość ekonomiczna |
53 km/h |
| Prędkość optymalna |
55 km/h |
| Prędkość min. opadania |
0,7 m/s |
| Doskonałość maks. |
21 (przy 55 km/h) |
| Dane operacyjne | |
| Użytkownicy | |
| Polska | |
SG-21 Lwów – pierwszy polski szybowiec wyczynowy zbudowany w dwudziestoleciu międzywojennym[1].
Historia[edytuj | edytuj kod]
Szczepan Grzeszczyk w lipcu 1931 roku rozpoczął projektowanie szybowca wyczynowego nazwanego pierwotnie SG-1, a następnie SG-21 Lwów. Liczba 21 oznaczała przewidywaną doskonałość, a „Lwów” był wyrazem sympatii konstruktora do tego miasta. W założeniach konstruktora szybowiec miał zaspokoić zapotrzebowanie polskich szybowników na szybowiec wyczynowy, którego polskie lotnictwo w tym czasie nie posiadało[2].
Projekt wzbudził zainteresowanie Ministerstwa Komunikacji, które zleciło budowę prototypu. Został on ukończony jesienią przez Sekcję Lotniczą Koła Mechaników Studentów Politechniki Warszawskiej w Warsztatach Szybowcowych w Warszawie. Oblotu dokonał 16 października Szczepan Grzeszczyk na lotnisku Okęcie w Warszawie. Do startu wykorzystano samolot PZL.5 pilotowany przez inż. Jerzego Drzewieckiego, był to pierwszy w Polsce oblot prototypu szybowca na holu za samolotem[3].
SG-21, w dniach 17-18 października, odbył pierwszy w Polsce długodystansowy lot na holu na trasie Warszawa – Dęblin – Lwów – Bezmiechowa (507 km). 19 października Szczepan Grzeszczyk na tym szybowcu, wynikiem 7 godzin, 52 minuty i 45 sekund, ustanowił nowy rekord Polski w długotrwałości lotu[3]. W następnych dniach wykonano na tym szybowcu 6 lotów żaglowych o łącznym czasie 13 godzin, 18 minut i 16 sekund[4].
Jesienią 1931 roku szybowiec, na holu za RWD-4, wykonał lot na trasie Bezmiechowa – Kraków – Katowice – Warszawa[5].
Wiosną 1932 roku szybowiec powrócił do Bezmiechowej, gdzie 16 czerwca uległ uszkodzeniu podczas startu. Pilotujący go Szczepan Grzeszczyk wyszedł z wypadku bez szwanku, szybowiec wyremontowano[6]. Do końca czerwca wykonano na nim łączny nalot o czasie 60 godzin w lotach holowanych, żaglowych oraz na czole burzy[2].
W dniach 17-31 lipca 1932 roku szybowiec wziął udział w Międzynarodowych Zawodach Szybowcowych w Rhön rozgrywanych na górze Wasserkuppe[7][8]. Bolesław Łopatniuk wystartował na nim w grupie treningowej i zdobył pięć nagród pieniężnych, m.in. drugie miejsce za uzyskaną wysokość lotu i trzecie za łączny czas lotów (9 godzin). Ponadto jako pierwszy Polak wykonał lot termiczny na odległość 17 km[9]. W końcowej części zawodów szybowiec uległ uszkodzeniu[10].
Na przełomie 1932 i 1933 roku szybowiec został przebudowany. Usunięto dwuczęściowe drzwiczki ułatwiające wejście do kabiny, burty kadłuba zostały podwyższone a ich krawędź została obszyta tkaniną. Miejsce pilota zostało osłonięte stałym wiatrochronem. Tak przebudowany szybowiec oznaczono symbolem SG-21bis i zarejestrowano ze znakami SP-019[2].
W dniach 15-26 lutego 1932 roku szybowiec został wykorzystany do szkolenia podczas pierwszego w Polsce kursu lotu na holu[11]. 21 czerwca 1933 roku Bolesław Baranowski ustanowił na SG-21 dwa nowe rekordy krajowe, rekord wysokości 1270 m i rekord czasu trwania lotu 10 godzin i 40 minut[10]. 4 września 1934 roku Michał Offierski poprawił rekord przewyższenia uzyskując 2100 metrów i ustanowił nowy rekord odległości wynikiem 210 kilometrów[12]. Jesienią 1934 roku SG-21 został rozbity w Bezmiechowej, zrezygnowano z jego remontu i skasowano[13].
Konstrukcja[edytuj | edytuj kod]
Jednomiejscowy szybowiec wyczynowy w układzie górnopłatu o konstrukcji drewnianej[10].
Kadłub o przekroju owalnym, konstrukcji półskorupowej, zbudowany z trzech podłużnic i 18 wręg, kryty całkowicie sklejką. Kabina pilota odkryta, wyposażona w tablicę przyrządów, drążek sterowy i pedały oraz fotel dostosowany do spadochronu plecowego. Statecznik pionowy stanowił integralną całość z kadłubem[4].
Płat w części centralnej miał profil IAW-100, zwężony na końcu z 18,5% do 12%. Jednodźwigarowy, dwudzielny, o obrysie prostokątno-trapezowym. Do dźwigara kryty sklejką, dalej płótnem. Wyposażone w lotki o rozpiętości 5,43 metra, o napędzie linkowym[13].
Usterzenie klasyczne krzyżowe. Statecznik poziomy płytowy, napęd sterów linkowy[14].
Podwozie jednotorowe złożone z drewnianej, amortyzowanej krążkami gumowymi płozy podkadłubowej oraz amortyzowanej stalowej płozy ogonowej. Na płozie głównej był zamontowany hak do startu z lin gumowych i zaczep lotu na holu[4].
Malowanie[edytuj | edytuj kod]
Powierzchnie drewniane pokryte lakierem bezbarwnym, płócienne cellonowane. W początkowym okresie eksploatacji na przodzie kadłuba znajdował się napis „Lwów”, który później usunięto i dodano na stateczniku pionowym napis „SG-21 Lwów” oraz listę uzyskanych rekordów. Znaki rejestracyjne były umieszczone w połowie belki kadłubowej. Podczas zawodów w Rhön na sterze umieszczono numer konkursowy 60[13].
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ SG-21 „Lwów”, 1931 (SG-1). samolotypolskie.pl. [dostęp 2019-11-12]. (pol.).
- ↑ a b c Glass 1976 ↓, s. 409.
- ↑ a b Cynk 1971 ↓, s. 711.
- ↑ a b c Nasze szybowce. „Skrzydlata Polska”. 12/1931, s. 314, grudzień 1931. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- ↑ Z Krakowa do Katowic za RWD-4. „Skrzydlata Polska”. 12/1931, s. 311, grudzień 1931. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- ↑ SG-21 Lwów. piotrp.de. [dostęp 2019-11-13]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-11-12)]. (pol.).
- ↑ Simons 2014 ↓, s. 209.
- ↑ Udział Polski w Międzynarodowym Konkursie Szybowców w Rhön. „Skrzydlata Polska”. 7/1932, s. 136, lipiec 1932. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- ↑ Pierwsza polska wyprawa szybowcowa zagranicę. „Skrzydlata Polska”. 8/1932, s. 159-160, sierpień 1932. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- ↑ a b c Cynk 1971 ↓, s. 712.
- ↑ Szydłowski 1986 ↓, s. 120.
- ↑ Ryszard Adamowicz: Szybownictwo. „Skrzydlata Polska”. 10/1934, s. 315, październik 1934. Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej. ISSN 0137-866X. OCLC 839207783.
- ↑ a b c Glass 1976 ↓, s. 410.
- ↑ Cynk 1971 ↓, s. 713.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jerzy B. Cynk: Polish aircraft 1893-1939. London: Putman & Company, 1971. ISBN 0-370-00085-4. OCLC 831346721.
- Andrzej Glass: Polskie konstrukcje lotnicze 1893-1939. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 1976. OCLC 830596725.
- Martin Simons: Sailplanes. Königswinter: EQIP Werbung & Verlag GmgH, 2014. ISBN 3-9806773-4-6. OCLC 57596076.
- Henryk Szydłowski (red.): Polskie lotnictwo sportowe. Kraków: KAW, 1986. ISBN 83-03-01157-X. OCLC 803064028.
