37 Jekaterynburski Pułk Piechoty
| |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
29 listopada?/10 grudnia 1796 |
| Rozformowanie |
marzec 1918 |
| Nazwa wyróżniająca |
Jekaterynburski |
| Tradycje | |
| Święto | |
| Nadanie sztandaru | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy |
płk Gabriel Aleksiejewicz Kropotow |
| Ostatni |
płk Piotr Burow |
| Działania zbrojne | |
| Wojna Ojczyźniana 1812 Bitwa pod Lipskiem Wojna krymska I wojna światowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych |
wojska lądowe |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość |
10 Dywizja Piechoty (1914) |
37 Jekaterynburski pułk piechoty (ros. 37-й пехотный Екатеринбургский полк) – oddział piechoty okresu Imperium Rosyjskiego, sformowany 29 listopada 1796 na rozkaz cara Pawła I.
Pułk wziął udział w działaniach zbrojnych wojen napoleońskich, wojny krymskiej i I wojny światowej. Został rozformowany w 1918.
Formowanie[edytuj | edytuj kod]
Sformowany 29 listopada 1796 jako Jekaterynburski pułk muszkieterów,
- 31 października 1798 przyjął nazwę: pułk muszkieterów Generała Pewcowa,
- 28 marca 1801 przyjął nazwę Jekaterynburski pułk muszkieterów,
- 22 lutego 1811 przyjął nazwę Jekaterynburski pułk piechoty,
- 20 maja 1857 przyjął nazwę: Jekaterynburski Pułk Piechoty Jego Cesarskiej Wysokości Wielkiego Księcia Aleksego Aleksandrowicza,
- 25 marca 1864 przyjął nazwę: 37 Jekaterynburski Pułk Piechoty Jego Cesarskiej Wysokości Wielkiego Księcia Aleksego Aleksandrowicza,
- 16 listopada 1908 przyjął nazwę: 37 Jekaterynburski pułk piechoty,
Rozformowany w marcu 1918.
Przyporządkowanie 1 stycznia 1914[edytuj | edytuj kod]
- 5 Korpus Armijny (5 АК, 5 армейский корпус), Woroneż
- 10 Dywizja Piechoty (10-я пехотная дивизия), Niżny Nowogród
- 1 Brygada Piechoty - Niżny Nowogród
- 37 Jekaterynburski pułk piechoty
- 1 Brygada Piechoty - Niżny Nowogród
- 10 Dywizja Piechoty (10-я пехотная дивизия), Niżny Nowogród
Historia[edytuj | edytuj kod]
29 listopada?/10 grudnia 1796 car Paweł I wydał rozkaz sformowania Jekaterynburskiego Pułku Muszkieterów z 5. i 6. Batalionu Syberyjskiego, stacjonujących dotychczas na linii syberyjskiej. Bataliony dotarły do Jekaterynburga. Pułk został podzielony na dwa bataliony, a każdy z nich składał się z 5 rot muszkieterów i jednej roty grenadierów)[1]. W kwietniu 1802 zwiększono liczebność pułku do dwóch batalionów muszkieterów i jednego grenadierów. 13 czerwca 1806 z pułku zostały wydzielone trzy roty w celu utworzenia 25 Pułku Jegrów, a 16 sierpnia osiem rot, z których utworzono Kamczacki pułk muszkieterów i Mingrelski pułk muszkieterów. W 1810 pułk został przeniesiony do Woroneża. W 1811 pułk został powiększony o czwarty batalion, rezerwowy. W skład każdego batalionu wchodziły 4 roty muszkieterów i jedna rota grenadierów.
W 1812 wszedł w skład 23 dywizji IV Korpusu Piechoty I Armii Zachodu. 25 lipca 1812 pułk przeszedł chrzest bojowy w bitwie pod Ostrownem[1]. 18 sierpnia pułk poniósł duże straty w bitwie pod Walutino. W bitwie pod Borodino bronił wsi Gorki, podczas której zginęło 2 oficerów, 2 podoficerów i 54 żołnierzy, a 241 zaginęło[1]. Następnie pułk brał udział w oblężeniu Wiaźmy, bitwie nad Kaczawą, bitwie pod Lipskiem, zdobyciu Reims oraz oblężeniu Paryża, dokonując ofensywy na Porte St. Denis, Barrière de Clichy i wzgórze Montmartre’u[1].
W 1815 pułk powrócił do Rosji, a w latach 1828-29 brał udział w wojnie rosyjsko-tureckiej. 28 stycznia 1833 przyłączono do pułku 1. i 3. batalion 33 pułku jegrów, który został rozwiązany. 30 marca tego samego pułkowi, jako kontynuatorowi tradycji 33 pułku jegrów, została przekazana srebrna trąbka z napisem „Za zdobycie Montmartre’u 18 marca 1814”.
Pułk brał udział w działaniach zbrojnych w Mołdawii, z której został przerzucony do Sewastopola. Pułk wszedł w skład 10 Dywizji i 2 listopada stoczył pierwszą walkę podczas obrony Sewastopola. 5 listopada uczestniczył w bitwie pod Inkermanem. Po klęsce ponownie powrócił do Sewastopola, gdzie bronił czwartego bastionu, aż do 25 kwietnia 1855, kiedy to poniósł duże straty, w tym zginął dowódca pułku, i został przeniesiony do rezerwy, tam przegrupowany w dwa bataliony, które ponownie wzięły udział w walce w maju tego samego. 8 września pułk przeszedł na północną stronę miasta. Za bohaterską obronę miasta wszystkie bataliony otrzymały prawo zawieszania na swoich sztandarach wstęgi św. Jerzego z napisem „Za Sewastopol w 1854 i 1855”.
Po wojnie pułk został zakwaterowany w Łodzi. 25 października 1863 z 4 Batalionu Rezerwowego utworzono Jekaterynburski rezerwowy pułk piechoty[2], do którego przeniesiono również żołnierzy z 5 i 6 batalionu. Początkowo żołnierze rozlokowani byli w budynkach wynajmowanych od prywatnych właścicieli. 29 listopada?/11 grudnia 1896 pułk obchodził 100. rocznicę powstania. Z tej okazji Rada Miasta Jekaterynburga ufundowała sztandar pułku, który rozkazem cara Mikołaja II został udekorowany Wstęgą Świętego Jerzego z napisem За отличие в 1814 году против Французов и за Севастополь в 1854 и 1855 годах (Za zasługi w 1814 przeciw Francuzom i za Sewastopol w latach 1854 i 1855) i 1796-1896 oraz Jubileuszową Wstęgą Aleksandra.
W 1892 pułk pod dowództwem Nikołaja Bołtina uczestniczył w krwawym tłumieniu buntu łódzkiego[3][4] – powszechnego strajku obejmującego 30-60 tysięcy robotników[3]. Został też wysłany do opanowania sytuacji w Zgierzu[3].
W 1864 r. w Łodzi z okazji jubileuszu pułku wzniesiono cerkiew garnizonową św. Aleksego. Głównymi fundatorami cerkwi byli łódzcy fabrykanci, m.in. Juliusz Heinzel i Juliusz Kunitzer[5].
W II połowie lat 90. XIX wieku na potrzeby pułku zostały wzniesione koszary przy ulicy Konstantynowskiej 60/64 i 81/83[a][6].
W 1904 na rozkaz władz carskich pułk wysłał 35 oficerów i 1134 żołnierzy na wojnę z Japonią. W 1905 początkowo brał udział w tłumieniu strajków robotniczych, jednak z powodów narastającej sympatii do robotników wśród żołnierzy został wycofany do koszar[7]. W 1907 pułk przeniesiono do Niżnego Nowogrodu. 5 maja?/18 maja 1912 została ustanowiona odznaka pamiątkowa[2].
W sierpniu 1914 pułk przekroczył granicę z Austrią i brał udział w bitwie galicyjskiej[1], tocząc bój pod Tomaszowem, następnie przerzucony został koleją do Dęblina, gdzie brał udział w bitwie pod Warszawą i Iwanogrodem. Następnie przeniesiony do 45 Korpusu Armijnego brał udział w ofensywie Brusiłowa[1]. W lutym 1917 wszedł w skład 34 Korpusu Specjalnej Armii. W styczniu 1918 na rozkaz rządu radzieckiego pułk powrócił do garnizonu w Niżnym Nowogrodzie, gdzie został rozwiązany w marcu 1918[1].
Dowództwo[edytuj | edytuj kod]
- generał-porucznik Jakub Wasiljewicz Bouver (1796 – 1798)[1]
- generał-major Kuprijanow (1798) [1]
- generał-major Aleksiej Gorczakow (1798)[1][2]
- generał-major Aggeusz Pewcow (1798 – 1808)[1]
- generał-major książę Iwan Stefanowicz Gurielow (1812 – 1814) [1]
- wielki książę Aleksy Aleksandrowicz (1857 – 1908)[1][2]
Dowódcy:
- płk Gabriel Aleksiejewicz Kropotow (29.11.1796 – 02.12.1797)[1]
- mjr Wasyl Iwanowicz (13.08.1812 – 01.06.1815)[b][1]
- Aleksander Filipowicz Astafjew (1821- ?)[1]
- płk Ludwig Roth (1832 – 1840)
- płk Paweł Uważnow-Aleksandrow (? – 24.10.1854)[1]
- płk P. O. Bagajewski (1854 – 13.04.1855)[1]
- płk Władimir Nikołajewicz Wieriowkin (04.1855 – 13.05.1863)[1][2]
- płk Otto von Talberg (2.03.1873 – 14.09.1877)[2]
- płk Rafał Nikołajewicz Fleischer (07.08.1895 – 01.12.1902)[2]
- płk Konstanty Władimirowicz Asmus (20.03.1906 – 22.05.1910)[2]
- płk Mikołaj Christoforowicz Kałaczow (29.05.1910 – 29.01.1913)[2]
- płk Konstanty Moldenhower (23.02.1913 – 20.12.1914)[1][2]
- płk Makary Nikiticz Jaroszewski (1914 – 24.05.1915)[1]
- płk Piotr Nikiticz Burow (10.06.1915 – 01.09.1916)[1][2]
Insygnia[edytuj | edytuj kod]
Sztandar[edytuj | edytuj kod]
Gieorgiewski sztandar pułkowy z napisem: „Za zasługi w 1814 przeciw Francuzom i za Sewastopol w latach 1854 i 1855” i „1796-1896”, udekorowany Aleksandrowską Wstęgą Jubileuszową z napisem: „1896 rok” i „1796 r. Jekaterynburski Pułk Muszkieterów”[c][2].
Odznaka honorowa[edytuj | edytuj kod]
5 maja 1910 została ustanowiona odznaka honorowa pułku. Odznakę stanowił biały krzyż maltański ze złotym ukoronowanym monogramem Pawła I, otoczony czerwoną lub niebieską wstęgą z napisem Екатеринбургский мушкетерский п. (Jekaterynburski Pułk Muszkieterów) oraz złotą gałązką dębową i laurową. Pod krzyżem umieszczony był herb Jekaterynburga i wstęga z datami 1798 i 1898. Odznakę wieńczył złoty monogram cesarza Mikołaja II z koroną[2].
Upamiętnienie[edytuj | edytuj kod]
- W Łodzi nowo wyznaczoną ulicę podczas budowy koszar i cerkwi św. Aleksego nazwano na cześć pułku ulicą Ekaterynburską,
- W 1859 w Jekaterynburgu przy soborze św. Katarzyny, w miejscu, gdzie podczas stacjonowania w mieście pułku stał ołtarz polowy, został odsłonięty pomnik. Wykonany był z białego marmuru z tablicą z napisem: (ros) На сем месте находился престол полотняной церкви Екатеринбургского мушкетерского полка, квартировавшего в городе Екатеринбурге с 1798 г. по 1 июля 1807 г. Памятник поставлен усердием прихожан в 1859 г. вместо кирпичного, пришедшего в ветхость. Pomnik został zniszczony w 1930 podczas burzenia soboru[8].
- W 2006 w Jekaterynburgu na miejscu starego pomnika, istniejącego przed Muzeum Historii Obróbki Kamienia i Jubilerstwa, został odsłonięty nowy pomnik poświęcony pułkowi.
- W 1912 w 100. rocznicę bitwy pod Borodino został ufundowany pomnik 23 Dywizji Piechoty, na którym znajduje się tablica upamiętniająca Jekaterynburski Pułk Piechoty[9].
Uwagi[edytuj | edytuj kod]
Przypisy[edytuj | edytuj kod]
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v Wieriemiejew ↓.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m regiment ↓.
- ↑ a b c Adam Próchnik, Studia i szkice (1864-1918), Krzysztof Dunin-Wąsowicz (red.), Warszawa: Książka i Wiedza, 1962, s. 408, 415, 418, 435.
- ↑ Arkadiusz (kulturoznawca). Grzegorczyk, Ilustrowana encyklopedia historii Łodzi : od pradziejów do końca XX wieku, Łódź: [MyDesign], 2015, s. 194, ISBN 978-83-939822-0-2, OCLC 934685762.
- ↑ Aleksander. Sosna, Kopuły nad Wisłą : prawosławne cerkwie w centralnej Polsce w latach 1815-1915, Moskwa: MID "Synergia", 2003, s. 27, 56, ISBN 978-83-931480-2-8, OCLC 749634498.
- ↑ Jarno i Waingertner 2015 ↓.
- ↑ Potkański 2014 ↓.
- ↑ Aleksiejew, Czerepow i Jarkow 2008 ↓.
- ↑ borodinoru ↓.
Bibliografia[edytuj | edytuj kod]
- Jurij Grigorjewicz Wieriemiejew: Екатеринбургский пехотный полк. [dostęp 2016-02-18]. (ros.).
- 37-й пехотный Екатеринбургский полк. regiment.ru. [dostęp 2016-02-18]. (ros.).
- Памятник 23-й пехотной дивизии генерала А.Н.Бахметева. [w:] Бородино. Памятники-монументы войны 1812 года [on-line]. borodinoru.ru. [dostęp 2016-02-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-28)]. (ros.).
- Witold Jarno, Przemysław Waingertner. Gmachy terytorialnych władz wojskowych szczebla okręgowego Wojska Polskiego w Łodzi. „Przegląd Nauk Historycznych”. 2015, R. XIV, NR 1, s. 42-45, 2015. Zbigniew Anusik. Łódź. [dostęp 2016-02-13].
- Jewgienij Pawłowicz Aleksiejew, Władimir Antonowicz Czerepow, Stepan Piotrowicz Jarkow: Памятники монументального искусства Свердловской области. Jekaterynburg: Сократ, 2008, seria: Культурное наследие Свердловской области. ISBN 978-5-88664-362-6. (ros.).
- Wiesław Caban: Służba rekrutów Królestwa Polskiego w armii carskiej w latach 1831-1873. Wyd. I. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2001. ISBN 83-7181-209-4.
- Waldemar Potkański: Terroryzm na usługach ugrupowań lewicowych i anarchistycznych w Królestwie Polskim do 1914. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2014, s. 186. ISBN 978-83-7181-894-3.