Bitwa pod Lepanto (1571)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Bitwa pod Lepanto
V wojna wenecko-turecka
Ilustracja
Bitwa pod Lepanto, autor nieznany
Czas

7 października 1571

Miejsce

Zatoka Patraska, Morze Jońskie

Terytorium

obecnie Grecja Grecja

Wynik

pełne zwycięstwo floty Ligi Świętej

Strony konfliktu
Liga Święta:
Hiszpania
Republika Wenecka
Państwo Kościelne
Republika Genui
Księstwo Sabaudii-Piemontu
Zakon maltański
Imperium Osmańskie
Dowódcy
Juan de Austria,
Alvaro de Bazan,
Aleksander Farnese,
Sebastiano Veniero
Ali Pasza
Siły
6 galeasów,
208 galer,
26 galeonów,
76 mniejszych jednostek,
(łącznie 316 okrętów)
12 tys. marynarzy,
20 tys. żołnierzy piechoty[1]
230 galer,
56 galeot,
16 tys. żołnierzy
Straty
9 tys. zabitych i rannych,
12 galer straconych
30 tys. zabitych i rannych,
137 okrętów zdobytych,
50 okrętów zatopionych
Położenie na mapie Morza Śródziemnego
Mapa konturowa Morza Śródziemnego, w centrum znajduje się punkt z opisem „miejsce bitwy”
38°12′N 21°18′E/38,200000 21,300000

Bitwa pod Lepanto – bitwa morska stoczona 7 października 1571 na południowy zachód od Lepanto (obecnie Nafpaktos w Grecji) pomiędzy Imperium Osmańskim a Ligą Świętą, zakończona zwycięstwem chrześcijan. Bój pod Lepanto był jedną z najkrwawszych bitew morskich w dziejach świata[2] – zginęło około 40 tys. ludzi[3].

Podłoże[edytuj | edytuj kod]

Po upadku Konstantynopola (1453) Imperium Osmańskie zaczęło przejmować kontrolę nad całym szlakiem handlowym z Indii do Europy, co zrodziło spory z kupiecką Republiką Wenecką. Dodatkowo sułtan wspierał algierskich korsarzy[1]. W 1570 Imperium Osmańskie zażądało od Wenecji przekazania Cypru, Wenecjanie jednak zignorowali groźbę turecką, w rezultacie czego Cypr został najechany przez wojska tureckie. Po upadku Nikozji papież Pius V zorganizował dla obrony Famagusty (maj 1571) wśród państw chrześcijańskich Ligę Świętą, w której główną rolę odgrywały Hiszpania i Wenecja. Do Ligi nie dołączyli władcy innych państw, takich jak Rosja, Austria czy Polska. Król Zygmunt August wyraził pragnienie zachowania pokojowych stosunków z Imperium Tureckim[4].

Chrześcijańska armada wyruszyła, by napotkać osmańską. Pod Lepanto, po stronie Ligi walczyło ok. 200 okrętów, w tym 6 silnie uzbrojonych w artylerię galeasów; Turcy mieli ok. 250 okrętów. Siłami chrześcijańskimi dowodził książę Juan de Austria, zaś muzułmańskimi adm. Ali Pasza[2]. Taktyka obu stron była podobna – należało zbliżyć się do przeciwnika i wtargnąwszy na pokład przeprowadzić regularną bitwę z zastosowaniem broni białej i palnej (m.in. arkebuzów). Używano również tzw. ognia greckiego.

Przebieg bitwy[edytuj | edytuj kod]

Starcie rozpoczęła flota turecka, próbując oskrzydlić flotę chrześcijan, ale potężne galeasy weneckie miały wielką przewagę ogniową, która pozwalała im łatwo zniszczyć osmańskie galery. W tej sytuacji Turkom pozostał jedynie abordaż. Tymczasem okręty chrześcijańskie, szybsze od galer tureckich, nie przyjęły taktyki przeciwnika, lecz starały się ustawiać doń burtami, wykorzystując całą siłę swych dział. Walczono z ogromną determinacją, ale z wolna jęła się zarysowywać przewaga po stronie floty europejskiej. W rezultacie flota osmańska poniosła druzgocącą klęskę – większość okrętów wchodzących w jej skład zostało zdobytych lub zatopionych przez siły Ligi Świętej. Zginął także dowódca Turków Ali Pasza. Ogółem poległo ok. 60% walczących.

Pokłosie[edytuj | edytuj kod]

Zwycięstwo sił chrześcijańskich podniosło morale w Europie, jednak nie zostało wykorzystane militarnie. Wielki Wezyr Sokollu Mehmed Pasza wyjaśnił weneckiemu ambasadorowi różnicę między waszą i naszą klęską: „Pod Lepanto chrześcijanie mnie ogolili. Na Cyprze ja odciąłem im ramię. Moja broda odrośnie...”[5]. I miał poniekąd rację: wkrótce Liga Święta rozpadła się, Cypr pozostał w rękach tureckich, a w 1574 r. Hiszpania musiała opuścić Tunis – jednakże flota turecka straciła pod Lepanto setki doświadczonych, zaprawionych w boju marynarzy.

Zwycięstwo Ligi Świętej w bitwie pod Lepanto powszechnie przypisywano wstawiennictwu Najświętszej Maryi Panny. Inicjator Ligi Świętej papież Pius V w 1572 roku 7 października ogłosił świętem Matki Boskiej Zwycięskiej[6] (zmienionym w 1573 przez jego następcę, papieża Grzegorza XIII, na święto Matki Boskiej Różańcowej[7]). W kabinie dowódcy Juana de Austria znajdowała się jedna z pierwszych kopii wizerunku Matki Bożej z Guadalupe[8]. W trakcie ataku admirał trzymał nad głową krzyż, a na flagowym okręcie Real di Spagna wciągnięto banderę z wizerunkiem ukrzyżowanego Chrystusa[9].

Historia i okoliczności bitwy stały się tematem poematu Lepanto autorstwa angielskiego pisarza i myśliciela G.K. Chestertona, wydanym w 1915 roku. Fragmenty dzieła zostały wykorzystane w utworze Battle of Lepanto zespołu Clamavi De Profundis [1].

Uczestnicy[edytuj | edytuj kod]

Wybrani uczestnicy bitwy:

Galeria[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też[edytuj | edytuj kod]

Przypisy[edytuj | edytuj kod]

  1. a b Focus Historia ekstra nr 4/2016 sierpień-wrzesień, Dariusz Milewski Starcie cwywilizacji, s. 31
  2. a b Edmund Kosiarz, Bitwy morskie, Wydawnictwo Morskie, wyd. I, 1964, str. 59-60
  3. Bitwa pod Lepanto. Starcie flot katolickiej i muzułmańskiej było jednym z najkrwawszych w dziejach
  4. Mariusz Samp, Bitwa pod Lepanto 1571 – najkrwawsza bitwa morska w historii, 7 października 2021 [dostęp 2023-01-24] (pol.).
  5. Miracle Lepanto – Proud Empty Boast (ang.)
  6. Redakcja, Ku chwale Matki Boskiej Zwycięskiej, czyli bitwa pod Lepanto » Strona 2 z 2 » Historykon.pl, Historykon.pl, 7 października 2021 [dostęp 2023-01-25] (pol.).
  7. Ogłoszenie święta „Matki Boskiej Różańcowej. campus.udayton.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-12)]. (ang.)..
  8. Tilma z Guadalupe, Cyfrowy Leksykon Syndonologiczny [dostęp 2023-01-25] (pol.).
  9. Bitwa pod Lepanto – klęska Osmanów, kobieta-żołnierz i wizja Piusa V, Historia Do Rzeczy, 7 października 2022 [dostęp 2023-01-25] (pol.).

Bibliografia[edytuj | edytuj kod]